Alaska to największy pod względem powierzchni stan USA. Odległe terytorium na dalekiej północy Ameryki było pierwotnie kolonią Rosji, którą rząd USA zakupił w 1867 roku. Bogate zasoby surowców naturalnych i strategiczne położenie czynią ten obszar ważną częścią Stanów Zjednoczonych.

Alaska – największy stan USA

Ten artykuł nie jest kompletny. Chcesz go rozbudować? Kliknij tutaj.


Położenie Alaski na mapie Ameryki Północnej i Stanów Zjednoczonych:

Źródło: TUBS; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Alaska_in_United_States_%28US50%29.svg/800px-Alaska_in_United_States_%28US50%29.svg.png

Zarys historii Alaski

Alaska zamieszkiwana była przez Eskimosów na długo przed jej odkryciem. Pierwsze ekspedycje prowadzone były już w połowie XVII wieku, ale osadnictwo Europejskie pojawiło się tu dopiero pod koniec XVIII wieku i liczyło kilkaset osób. Stolicą rosyjskiej Ameryki została osada Sitka na wyspie Baranowa. Rosjanie, którzy stali się właścicielami tego obszaru nazwanego „Rosyjską Ameryką” nie widzieli perspektyw jej rozwoju – było to miejsce odległe i zagrożone zajęciem przez wrogą wtedy Wielką Brytanię lub Kanadę. Dlatego Car Aleksander II zdecydował się na sprzedaż Alaski Amerykanom.

7,2 mln dolarów – równowartość dzisiejszych ~110-150 mln dolarów. Taką cenę wynegocjował 30 marca 1867 roku rząd Stanów Zjednoczonych za największy w chwili obecnej stan USA, którego powierzchnia wynosi aż 1 717 856 km2, graniczący z Kanadą oraz, poprzez Cieśninę Beringa, z Rosją. Wielu ówczesnych polityków USA było przeciwnych transakcji zainicjowanej przez ówczesnego sekretarza stanu Williama Sewarda (w administracji Prezydenta Andrew Johnsona), a całej transakcji nadano nawet złośliwą nazwę „szaleństwa Sewarda” – wskazując, jakoby taka cena za odległe, niezamieszkałe i rzekomo bezwartościowe terytoria była niezwykle wygórowana. Z tego też powodu, Izba Reprezentantów dopiero po roku (14 lipca 1886) zatwierdziła wydatek.

Istnieją dwie opinie na temat zasadności zakupu Alaski przez USA. Z jednej strony, biorąc pod uwagę fakt, że Alaska posiada jedne z największych zasobów ropy naftowej, gazu ziemnego, ogromne złoża złota, platyny, rudy miedzi, niklu, cynku i uranu można uznać, że Stany Zjednoczone Ameryki zrobiły jeden z najlepszych interesów w historii świata, w przeciwieństwie oczywiście do Rosji. Jednak większość zasobów ropy i gazu zostało już wyczerpane, choć wciąż znajdowane są nowe, bogate złoża. Z drugiej strony należy uwzględnić, że koszty administracji i budowy infrastruktury na tym obszarze były gigantyczne. Ważne jest jednak także strategiczne położenie stanu – stanowiące wrota do Azji od strony Ameryki. Gdyby USA nie kupiły Alaski, w czasie Zimnej Wojny stacjonowałyby na niej wojska Armii Czerwonej, co nie byłoby bez wpływu na losy świata.

Warunki przyrodnicze

Jak wspomniano wcześniej, obszar Alaski to ponad 1,7 mln km2. Zamieszkuje ten gigantyczny teren zaledwie niecałe 750 000 ludzi (jeden z najmniej zaludnionych stanów – mniejszą liczbę ludności mają tylko stołeczne DC, malutkie Vermont i niewiele większe Wyoming oraz niektóre terytoria zależne), co daje najniższy wskaźnik gęstości zaludnienia w USA (ok. 0,44 osób na 1 km2).

Powierzchnia Alaski w porównaniu z właściwym terytorium Stanów Zjednoczonych:

Źródło: Eric Gaba; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Alaska_area_compared_to_conterminous_US.svg/800px-Alaska_area_compared_to_conterminous_US.svg.png

Rzeźba terenu i linia brzegowa Alaski jest bardzo urozmaicona. Kraina ta jest niezwykle górzysta. Na południu góruje pasmo gór Alaska, które poszczycić się może najwyższym szczytem całej Ameryki Północnej – Denali (6190 m.n.p.m.).

Ukształtowanie powierzchni Alaski z zaznaczoną lokalizacją szczytu Denali:

Źródło: Opraccowanie własne na podstawie: Gretarsson; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Bering_Sea_Aleutian_Is_Alaska_map.png/684px-Bering_Sea_Aleutian_Is_Alaska_map.png

Ciekawostkę stanowi fakt, iż do 2015r. góra ta nosiła nazwę McKinley na cześć dwudziestego piątego prezydenta USA – Williama McKinleya. Jednak w wyniku ogromnych starań mieszkańców stanu Alaska, administracja prezydenta Baracka Obamy przywróciła w 2015 roku oryginalną nazwę szczytu używaną od wielu pokoleń przez rdzennych Indian, szczep Atabasków.

Szczyt Denali:

Źródło: Denali National Park and Preserve; https://www.flickr.com/photos/denalinps/7956321826/

Pozostałe, również imponujące pasma górskie to Góry Świętego Eliasza, Góry Wrangla i Góry Brooksa. Do części nizinnej, niezwykle urozmaiconej geograficznie wiodą płaskowyże z dolinami licznych rzek (np. Jukon, Kuskokwin). Cechę charakterystyczną Alaski stanowią półwyspy (Alaska, Kenai) oraz duża liczba wysp (np. Aleuty, Kodiak, Nunivak), których pasma górskie posiadają wciąż czynne sejsmicznie obszary i wulkany.

Krajobraz Alaski:

Źródło: Tpsdave; https://pixabay.com/pl/alaska-rzeka-wody-1735340/

Klimat Alaski jest surowy, z uwagi na położenie na dalekiej północy, w okolicach koła podbiegunowego, łagodzony na południowym wybrzeżu przez ciepły prąd Alaski. Duże znaczenie dla warunków termicznych ma ukształtowanie powierzchni – wiele szczytów jest ośnieżonych przez cały rok. Na północy zima trwa nawet 9 miesięcy, na przykład w Barrow, gdzie nawet w lipcu temperatura rzadko przekracza 0°C, natomiast w Anchorage na południu stanu – latem temperatura sięga kilkunastu stopni na plusie. Takie warunki sprawiają, że wśród formacji roślinnych dominuje tajga i tundra z lasami iglastymi, mchami i porostami. Faunę stanowią również typowe dla takich obszarów gatunki zwierząt, z których tytułem przykładu należy wymienić: karibu, niedźwiedzie polarne i czarne, łosie, wydry, orły łyse, humbaki, orki, morsy i wiele innych.

Karibu na Alasce:

Źródło: Denali National Park and Preserve; https://www.nps.gov/bela/learn/nature/caribou.htm

Ludność

Zaludnienie Alaski stale wzrasta, do czego przyczyniają się korzystne warunki gospodarcze oraz rosnąca emigracja z Azji. 2/3 z niecałych 750 000 mieszkańców stanu to biali Amerykanie, około 15% stanowią rdzenni Indianie, a ponad 5% ludność pochodzenia azjatyckiego. Niemal 85% mówi w języku angielskim, w użyciu jest także hiszpański, jęzki azjatyckie oraz  rdzenne języki indiańskie. Dominującą religią jest chrześcijaństwo (dominuje protestantyzm – 37% i katolicyzm – 16%), natomiast 1/3 to ateiści i agnostycy. Największym miastem Alaski jest Anchorage zamieszkałe przez niemal 300 000 mieszkańców, natomiast stolicą stanu jest dziesięciokrotnie mniej ludne Juneau.

Anchorage – największe miasto Alaski (zamieszkałe przez 40% całej ludności stanu):

Źródło: Tpsdave; https://pixabay.com/pl/mocowania-alaska-skyline-góry-71798/

Większość z pozostałych miast Alaski liczy zaledwie kilka tysięcy lub nawet kilkaset osób. Ludność koncentruje się w południowej części Stanu i wzdłuż wybrzeży.

Mapa Alaski z uwzględnieniem najważniejszych miast w tym Anchorage i Juenau:

Źródło: fhwa.dot.gov; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Alaska-fhwa-map.jpg

Gospodarka

W gospodarce Alaski dominuje eksploatacja bogatych zasobów naturalnych, zwłaszcza ropy naftowej i gazu ziemnego. Innymi ważnymi sektorami są przetwórstwo ryb i owoców morza, przemysł stoczniowy i transport (zwłaszcza morski). Duże znaczenie ma obecność na terenie stanu licznych baz wojskowych. Dzięki dużym dochodom ze sprzedaży surowców, podatki należą do najniższych w całym USA, a standard życia jest dość wysoki. Szacuje się, że pod względem liczby milionerów na ogólną liczbę mieszkańców stan ten plasuje się na 5 miejscu w USA.

System Rurociągów Trans-Alaska, którym transportowane są surowce energetyczne:

Źródło: Luca Galuzzi; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Trans-Alaska_Pipeline_System_Luca_Galuzzi_2005.jpg/800px-Trans-Alaska_Pipeline_System_Luca_Galuzzi_2005.jpg

Ciekawostki

Około 1897 roku wybuchła tzw. Gorączka Złota, spowodowana bezpośrednio odkryciem nad dopływem rzeki Klondike, w graniczącym z Kanadą Jukon gigantycznych złóż złota przez nieliczną grupę górników. Kilka miesięcy udawało im się utrzymywać w głębokiej tajemnicy ten niezwykle szczęśliwy splot okoliczności, jednak gdy wrócili do miasta Seatle ze ogromną ilością tego cennego kruszcu wybuchła histeria, która wywołała masowy napływ poszukiwaczy złota w północne rejony Ameryki. Po wyczerpaniu złóż w rejonie rzeki Klondike niestrudzeni górnicy przenieśli się na Alaskę, które zasoby żółtego kruszcu, jak wspomniano wyżej są jednymi z największych na świecie. Gorączka Złota stała się kanwą wielu książek i filmów (np. Gorączka Złota w reż. Charlie Chaplina).

Gorączka złota na Alasce:

Źródło: Henry Solomon; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Photograph_of_Miners_During_the_Gold_Rush_-_NARA_-_298079.jpg/748px-Photograph_of_Miners_During_the_Gold_Rush_-_NARA_-_298079.jpg


Autor: Michał Kaczmarski, Bartłomiej Kulas

Sprawdzono pod względem merytorycznym: mgr Bartłomiej Kulas