Fiord to typ długiej nawet na kilkaset kilometrów, głębokiej i krętej zatoki o stromych, wysokich brzegach. Powstaje w wyniku zalania przez morze dolin U-kształtnych utworzonych przez lodowiec górski. Najbardziej znane wybrzeża fiordowe występują w Norwegii.

Fiordy w Norwegii

Ten artykuł nie jest kompletny. Chcesz go rozbudować? Kliknij tutaj.


Fiord Lysefjorden w Norwegii:

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Ove Hetland; https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lysefjorden_fjord.jpg

Charakterystyczny, majestatyczny wygląd sprawia, że Fiordy są jedną z największych atrakcji turystycznych Skandynawii. Ciągnące się na obszarach górskich nawet na kilkaset kilometrów zatoki są częstym celem żeglugi turystycznej. Fiordy są także atrakcyjne dla wędrowców. Największym i zarazem najgłębszym fiordem w Norwegii jest Sognefjorden. Ma on długość 203 km, szerokość 1,5 do 6 km, a w najgłębszym miejscu na 1308 m.p.p.m.

Fiord Sognefjorden w Norwegii:

Źródło: Luckysilver1; https://pixabay.com/pl/sognefjord-fiord-norwegia-wody-994988/

Częstym i jednocześnie niesamowitym widokiem są ogromne liniowce pływające między fiordami i  poruszające się tuż obok małe stateczki przewożące ludzi i samochody z jednego brzegu fiordu na drugi. Fiordy wykorzystywane są jednak nie tylko dla żeglugi turystycznej, ale również do transportu ładunków do odległych, położonych w głębi lądu portów morskich, co znacznie ogranicza koszty transportu. Przykładem turystycznego wykorzystania fiordu jest licząca 2 500 mieszkańców wieś Geiranger.

Promy pasażerskie w porcie Geiranger – fiord Geirangerfjord wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w północnej Norwegii:

Źródło: BIL; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Geiranger2.JPG/800px-Geiranger2.JPG

Istotne jest także gospodarcze wykorzystanie fiordów w rolnictwie. Ponieważ zdarza się, że góry otaczające fiord nie są wysokie, na ich zboczach rosną drzewa i możliwa jest uprawa owoców. Tak dzieje się na przykład na terenach wokół Hardangerfjord nieopodal Bergen. Tereny wokół fiordu dostarczają większości rodzimych owoców i nazywane są „kwitnącym sadem Norwegii”.

Zielone zbocza Hardangerfjordu niedaleko Bergen:

Źródło: Markus Braun; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Hardangerfjord01.jpg/800px-Hardangerfjord01.jpg

Norweskie fiordy tworzą charakterystyczny typ wybrzeża, zwanego wybrzeżem fiordowym. Poza Norwegią występuje ono także w Szkocji, na Grenlandii, Alasce, Labradorze, Islandii, w Patagonii oraz Nowej Zelandii – a więc wszędzie tam gdzie na obszarach górskich było w przeszłości lub jest obecnie na tyle zimno, by występowały lodowce, które wyrzeźbiły doliny U-kształtne zalane następne przez podnoszące się po ociepleniu klimatu morze.

Krajobraz typowego wybrzeża fiordowego (Norwegia) z zaznaczonym najdłuższym fiordem na świecie – Sognefjorden:

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: https://maps-for-free.com

Ciekawostką jest, że w czasie II Wojny Światowej Kriegsmarine (marynarka wojenna III Rzeszy) po zajęciu przez Niemcy Norwegii, wykorzystywała fiordy jako bazy morskie dla okrętów wojennych w celu ich ochrony przed bombardowaniami ze strony RAF (teren był łatwy do obrony z uwagi na możliwość rozmieszczenia na zboczach gór artylerii przeciwlotniczej oraz trudnych warunków operacyjnych dla bombowców alianckich).


Autor: Mikołaj Szyc

Sprawdzono pod względem merytorycznym: mgr Bartłomiej Kulas