Hydrosfera

Obszar o trwałym uwilgotnieniu (obszar podmokły), porośnięty roślinnością. Obejmują relatywnie duże obszary, bo aż 6% powierzchni lądów. W Polsce pod pojęciem bagna rozumie się wszystkie obszary podmokłe.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Krawędź lodowca szelfowego mająca charakter lodowego klifu. Odrywają się od niej góry lodowe.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Dział hydrologii zajmujący się badaniem głębokości zbiorników wodnych. Efektem jest najczęściej mapa batymetryczna (plan batymetryczny) czyli mapa głębokościowa obiektu.

Obrywanie brzeżnej części lodowca lub lądolodu, najczęściej w postaci pojedynczych gór lodowych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z dwóch rodzajów prądów morskich, charakteryzujący się temperaturą wyższą od wód otaczających. Skutkiem prądu ciepłego jest wzrost temperatury i wzrost opadów na obszarze jego oddziaływania. Prądy ciepłe mają swój początek w strefie równikowej skąd wypływają ku strefom umiarkowanym.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Wąska forma łącząca dwa sąsiadujące akweny (np. morza), utworzona w wyniku naturalnych procesów rzeźbotwórczych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Proces ruchu (krążenia) wody na Ziemi, opisany w obrębie dwóch małych i jednego dużego obiegu (cyklu) wody w przyrodzie. Obejmuje przemieszczanie wody z hydrosfery (oraz litosfery i biosfery) do atmosfery, jej transport w atmosferze i ponowny powrót do hydrosfery (oraz litosfery i biosfery).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Mniejsza rzeka, który nie uchodzi bezpośrednio do morza, ale kończy swój bieg zasilając większą rzekę (dla której jest dopływem).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Zlewnia całej rzeki głównej wraz ze zlewniami wszystkich jej dopływów (czyli taka zlewnia, która obejmuje cały system rzeczny).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z form ruchu wody morskiej, przeciwieństwo upwellingu. Oznacza zapadanie się powierzchniowej warstwy wody oceanicznej w wyniku jej kontaktu z linią brzegową (downwelling przybrzeżny) lub w wyniku kolizji cieplejszych mas wody z masami chłodniejszymi (downwelling termohalinowy/konwergentny).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z dwóch rodzajów downwellingu. Jest skutkiem przemieszczania powierzchniowej warstwy wód morskich przez wiatry (zwłaszcza pasaty) wiejące wzdłuż brzegu, w kierunku brzegu ze względu na oddziaływanie siły Coriolisa. Uderzające o brzeg wody zapadają się ku głębinom oceanicznym.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z dwóch rodzajów downwellingu. Jest częścią globalnej cyrkulacji oceanicznej (termohalinowej). Zachodzi na wysokości 50°-60°S oraz N, gdzie ciepłe wody z okolic równika zderzają się z chłodnymi wodami płynącymi z okolic biegunowych. W wyniku zderzania i mieszania wód, opadają one ku głębinom.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Granica zlewni (dorzecza) – wododział, na mapach najczęściej zaznaczany czerwoną linią, biegnie po punktach, które rozgraniczają obszar zasilania danego obszaru np. po szczytach wzniesień (które w naturalny sposób rozgraniczają obszary z których wody spływają do jednej rzeki od innych obszarów) i zamyka się w miejscu zakończenia rzeki (u jej ujścia do morza/jeziora lub do innej rzeki).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Po polsku El Ninio – oznacza chłopiec/dzieciątko. To występująca na Oceanie Spokojnym nietypowa anomalia, stanowiąca część Oscylacji Południowej El Niño (ENSO – z ang. El Niño Southern Oscillation). El Niño odwraca stan naturalny. Wyż tworzy się nad Australią i pasat wieje w odwrotnym kierunku niżu nad Ameryką Południową. Odwrócony zostaje kierunek prądu Południoworównikowego i ciepłe wody powierzchniowe kierowane są ku Ameryce Południowej. Osłabia to lub nawet całkowicie hamuje to upwelling. Występują zjawiska odwrotne do typowych. Wschodnia Australia zmaga się z suszą, słabnie też monsun letni w Azji i przynosi mniejsze opady. Susze dotykają też Filipin i Indonezji Silne deszcze pojawiają się za to w Ameryce Południowej, gdzie naturalnie nie występują. W cyklu 3-7 lat występuje na przemian z drugą fazą ENSO – La Niña.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Występująca na Oceanie Spokojnym niespecyficzna cyrkulacja wody morskiej, która nosi nazwę Oscylacji Południowej El Niño (ENSO – z ang. El Niño Southern Oscillation). W cyklu 3-7 lat występują na przemian dwie fazy – La Niña (pol. La Ninia – dziewczynka) uważana za tak fazę wzmacniającą sytuację “normalną” oraz El Niño (pol. El Ninio – chłopiec/dzieciątko) uważana za anomalię. Obie fazy powodują odchylenia od normy (anomalie), jednak to skutki El Niño są bardziej szkodliwe dla pogody i gospodarki globalnej.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Proces rozwoju wzrostu żyzności jeziora i rozwoju życia biologicznego w jeziorze, do którego silnie przyczynia się także człowiek, zanieczyszczając środowisko nawozami sztucznymi oraz odpadami.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Proces parowania wody z gruntów i gleb.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Proces obejmujący całe parowanie terenowe czyli ewaporację (parowanie wody z gruntów i gleb) oraz transpirację (parowanie wody z roślin).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z faz będących częścią procesu falowania wody morskiej, stanowiąca końcowy odcinek tego ruchu – fali uderzającej o brzeg ze względu na zmianę ruchu z kolistego na postępowy.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Zanikająca (stopniowo) fala morska, będąca pozostałością aktywnego procesu wzburzającego wodę morską np. wiatru. Może być aktywna jeszcze przez długi czas po ustaniu np. sztormu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Proces poziomego ruchu wody morskiej wykonywanego po torach kołowych. Ruch wody morskiej wywołany jest (najczęściej) przez wiatr.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Drobne ziarenka lodu, w które przeistoczył się śnieg, w wyniku procesu tworzeniu się lodowca górskiego. Powstawanie firnu jest efektem niewielkiego topnienia śniegu za dnia i jego zamarzania nocą i tym samym zwiększania jego gęstości.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Nietypowe rodzaj źródła gorących wód podziemnych, charakteryzujący się regularnymi wyrzutami (wytryskami) wody i pary wodnej pod wysokim ciśnieniem o temperaturze 100-120°C. Występują na obszarach aktywnych wulkanicznie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Okres ochłodzenia na Ziemi i związanej z tym transgresji lądolodu (wzrostu powierzchni objętej zlodowaceniem). Przeciwieństwem jest interglacjał.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Inaczej – globalna cyrkulacja oceaniczna.  Obejmuje wody Oceanu Atlantyckiego i Oceanu Spokojnego, a w mniejszym stopniu także Oceanu Indyjskiego. Globalny obieg wody obejmuje zarówno prądy morskie przypowierzchniowe jak i ruch wody w głębinach oceanu. Ze zjawiskiem związany jest downwelling w strefie konwergencji oraz upwelling równikowy. Cały ruch wywołany jest przez wiatry i różnice w gęstości (temperatura, zasolenie) wody morskiej.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Pojedyncze fragmenty lodu oderwane najczęściej od strefy brzeżnej lodowca szelfowego, płynące po morzach daleko poza granicami obszarów polarnych. Powyżej powierzchni wody widoczna jest najczęściej tylko niewielka część całej góry lodowej. Jeden z takich obiektów doprowadził w 1912 r. do katastrofy potężnego statu – Titanica.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Wysokość, na której dochodzi do trwałego nagromadzenia lodu (lub śniegu, który potem przechodzi w lód). Powyżej tej wysokości więcej śniegu przybywa niż ubywa, możliwe jest więc ukształtowanie się stabilnego lodowca.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna ze sfer ziemi, będąca wodną powłoką naszej planety. Jest warstwą wewnętrzną, ograniczona od kosmosu przez atmosferę, a od wnętrza Ziemi przez litosferę.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Proces wsiąkania wody pod powierzchnię Ziemi i tym samym zasilania wód podziemnych przez wody znajdujące się na powierzchni Ziemi.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Okres ocieplenia (pomiędzy dwoma okresami ochłodzenia) na Ziemi i związanej z tym regresji lądolodu (zmniejszenia powierzchni objętej zlodowaceniem). Przeciwieństwem jest glacjał.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Powierzchniowy zbiornik wód stojących (zagłębienie terenu wypełnione wodą) nie mający kontaktu z wodami mórz i oceanów.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, podtyp jeziora polodowcowego, występujący na obszarach górskich w zagłębieniach po wytopionym dawnym polu firnowym lodowca górskiego (cyrku/karze). Cechuje się najczęściej kolistym kształtem i niewielkim rozmiarem, ale istotną głębokością.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, występujący przy końcowych (ujściowych) odcinkach dużych rzek. Powstaje w wyniku odcięcia części delty rzeki przez akumulowane przez nią osady. Jest płytkie i zarastające, ale może zajmować znaczną powierzchnię.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jezioro w końcowym etapie życia, który cechuje zbiorniki silnie zakwaszone i niemal pozbawione tlenu. Są płytkie i szybo zarastają otaczającą roślinnością, ale fauna wymiera. Woda ma kolor brązowy. Jeziora obszarów leśnych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jezioro pojawiające się rzadko lub wyłącznie jeden raz, najczęściej po gwałtownych opadach na suchych obszarach, szybko zanika.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jezioro w środkowym etapie życia, który cechuje zbiorniki o dużej zawartości substancji odżywczych. Umożliwia to rozwój glonów i roślin wodnych. Są znacznie mniej przezroczyste niż jeziora oligotroficzne i mają zielony lub żółto-zielony kolor. Przy dnie brak tlenu. Jezioro tętni życiem. W tej fazie znajduje się większość jezior, zwłaszcza w Polsce.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, podtyp jeziora wulkanicznego, występuje w zniszczonym kraterze dawnego wulkanu (kalderze). ZZajmuje rozległy obszar, ale jest płytsze od jeziora kraterowego i ma najczęściej kształt kolisty lub owalny.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, występuje na obszarze rzeźby krasowej, w miejscu rozpuszczenia skał wapiennych przez wodę (zwłaszcza opadową) w obniżeniu terenu. Zwykle jest dosyć głębokie, kształt może być bardzo zróżnicowany.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, podtyp jeziora wulkanicznego, występuje w kraterze wygasłego wulkanu. Zajmuje zwykle niewielki obszar, ma kształt kolisty lub zbliżony do kolistego, ale może być dość głębokie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, występuje w zagłębieniu utworzonym przez meteoryt uderzający o powierzchnię ziemi. Najczęściej koliste, o zróżnicowanej wielkości i głębokości.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, podtyp jeziora polodowcowego, występuje na obszarze dawnej aktywności lądolodu, w utworzonej przez lądolód morenie dennej, rzadziej w zagłębieniu odciętym moreną czołową. Zajmuje zwykle duży obszar o całkowicie przypadkowym kształcie z licznym urozmaiceniem linii brzegowej (np. wyspami i półwyspami), ale przy jednocześnie niewielkiej głębokości.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jezioro pojawiające się cyklicznie w fazie deszczowej, zwłaszcza na obszarach półsuchych. W fazie bezdeszczowej zanika.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jezioro w początkowym etapie życia, który cechuje zbiorniki pozbawione lub ubogie w substancje odżywcze. Najczęściej zimne i dobrze natlenione. Kolor wody jest zbliżony do niebieskiego. Życie w jeziorze ubogie. W przeszłości większość jezior, obecnie głównie zbiorniki wysokogórskie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, który nie ma jednego czynnika przez które powstało, ale jest wynikiem minimum dwóch różnych czynników.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, obejmuje cztery podtypy – jezioro morenowe, rynnowe, cyrkowe/karowe oraz oczko wytopiskowe. Występuje na obszarze dawnej aktywności lądolodu lub lodowca górskiego.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, występuje na obszarze dawnej zatoki morskiej odciętej przez piaszczysty wał (mierzeję). Zazwyczaj jest duże, ale bardzo płytkie, jednocześnie słone, z mniej lub bardziej regularnym zasilaniem przelewającą się przez mierzeję wodą morską.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, stanowiący pozostałość dawnego morza, które wycofało się z obszaru występowania jeziora. Taki typ jeziora cechuje olbrzymie zróżnicowanie w kwestii parametrów wielkości, głębokości a nawet zasolenia, zwykle są to jednak zbiorniki duże.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, podtyp jeziora polodowcowego, występuje na obszarze dawnej aktywności lądolodu, w utworzonej przez topniejące z lądolodu wody – rynnie polodowcowej. Cechuje się podłużnym kształtem i dość duża głębokością, może być bardzo długie (nawet kilkadziesiąt kilometrów).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jezioro o zawartości soli poniżej 0,5 g/l czyli całkowicie lub prawie całkowicie jej pozbawione. Obejmuje większość jezior na Ziemi, zwłaszcza oddalonych od linii brzegowej.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jezioro o częściowym zasoleniu, najczęściej do kilku promili. Obejmują min. jeziora przybrzeżne, limanowe, lagunowe i niektóre jeziora reliktowe.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Cechują się dużym zasoleniem, sięgającym kilkudziesięciu promili – co odpowiada poziomu zasolenia mórz i oceanów. Są to najczęściej zbiorniki reliktowe będące w przeszłości częścią dużych mórz, ale też niektóre jeziora przybrzeżne, lagunowe i limanowe.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jezioro wypełnione wodą przez cały rok.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, występuje w zagłębieniu terenu (rowie tektonicznym) będącym efektem rozchodzenia się płyt tektonicznych (dolina ryftowa). Zwykle (choć są wyjątki) mocno podłużne i bardzo głębokie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, obejmuje trzy podtypy – jezioro kraterowe, kalderowe i lawowe. Występuje na obszarze aktywnym wulkanicznie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów genetycznych jezior, występuje w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki i jest dawnym jej zakolem (meandrem), obecnie starorzeczem, odciętym w wyniku zmiany przebiegu koryta rzeki. Jest płytkie, wąskie i cechuje się najczęściej półkolistym kształtem.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Część ruchoma lodowca górskiego, fragment lodu przemieszczający się z pola firnowego w dół góry.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Zasadniczo pod tym pojęciem rozumie się wąską formę łączącą dwa sąsiadujące akweny (np. morza), utworzoną sztucznie przez człowieka, najczęściej w miejscu naturalnych przewężeń. W innym rozumieniu może oznaczać akwen podobny do cieśniny, ale nieco od niej szerszy lub nazywany kanałem ze względu na tradycję geograficzną.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Zespół charakterystycznych form ukształtowania powierzchni terenu utworzonych przez bytujący na danym obszarze relatywnie niedawno lądolód, gdzie ślady jego obecności widoczne są gołym okiem i nie zostały zatarte przez inne procesy.

Zespół charakterystycznych form ukształtowania powierzchni terenu utworzonych przez bytujący na danym obszarze lądolód w odległej przeszłości, gdzie ślady jego obecności są trudne do zaobserwowania, ze względu na ich zatarcie przez inne procesy.

Po polsku La Ninia – oznacza dziewczynka. To występująca na Oceanie Spokojnym nietypowa anomalia (w przeszłości uważana za sytuację normalną), stanowiąca część Oscylacji Południowej El Niño (ENSO – z ang. El Niño Southern Oscillation). La Niña wzmacnia stan naturalny. Pasat wiejący z wyżu znad Ameryki Południowej w kierunku niżu nad Australią wieje z większą siłą. Prąd Południoworównikowy przemieszcza większe ilości ciepłej wody w kierunku Australii. Dzięki temu wody u wybrzeży Australii spiętrzają się o 50-60 cm. Powstała luka wód powierzchniowych u wybrzeży Ameryki Południowej wypełniana jest przez wzmocniony upwelling. La Niña powoduje więc, że zjawiska typowo występujące są silniejsze niż zazwyczaj.  Nad Australią i we wschodniej Azji pada więcej niż zwykle, natomiast w zachodniej części Ameryki Południowej susze są jeszcze dotkliwsze niż do tej pory. W cyklu 3-7 lat występuje na przemian z drugą fazą ENSO – El Niño.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Wielki (liczony w tysiącach kilometrów kwadratowych) obszar lodu o dużej grubości (mierzonej nawet w kilometrach), występujący na lądach.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Nazywany lądolodem, będący w rzeczywistości zespołem dużych lodowców górskich  w Chile i Argentynie. Jest pozostałością dawnego lądolodu z okresu plejstocenu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Dział hydrologii zajmujący się jeziorami.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów lodowca górskiego, zajmuje małe zagłębienie terenu (cyrk/kar) z niewielkim polem firnowym, najczęściej z niewielkimi jęzorami lodowcowymi lub też całkowicie bez nich.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów lodowca górskiego, składający się z wielu pól firnowych, z których wypływają liczne jęzory na przemian łączące się i rozchodzące, tworząc charakterystyczną „sieć” lodowcową.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów lodowca górskiego (czasami klasyfikowany jako lodowiec kontynentalny), posiadający jedno rozległe pole firnowe, rozlewające się we wszystkie strony szerokimi, ale krótkimi jęzorami na obszarze płaskich gór, ale też wyżyn i równin.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Lokalne zlodowacenie w górach, złożone z pola firnowego (jedno lub kilku) oraz jęzora lodowcowego (lub kilku jęzorów).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów lodowca górskiego, składający się z jednego pola firnowego, z którego spływa jeden jęzor lodowcowy.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów lodowca górskiego, złożony z kilku pól firnowych z których spływają jęzory lodowcowe łączące się w wielkie pole lodowe na przedpolu góry.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Przedłużenie lądolodu, unoszące się na obszarze mórz przylegających bezpośrednio do powierzchni lądolodu, kończący się najczęściej barierą lodową z pakiem lodowym na jej przedpolu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Zagłębienie terenu utworzone naturalnie lub sztucznie, które wypełnia woda jeziora.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typ bagna, w którym uwilgotnienie jest zmienne i nie powstaje torf.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Duży akwen słonej wody stojącej, mający stałe połączenie z innymi morzami lub z oceanem, otoczony przez lądy. Najczęściej morza różnią się w jakiś sposób (np. fizykochemicznie) od wód otaczających lub mają z nimi ograniczone połączenie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Właściwa forma tworząca lodowce i lądolody, będąca efektem długotrwałego przekształcenia śniegu w firn, a następnie firnu w lód firnowy i wreszcie tegoż w niebieski lód lodowcowy, w warunkach dużego ciśnienia wytworzonego przez kolejne zalegające warstwy śniegu i lodu. Cechuje się dużą gęstością i niewielką ilością pęcherzyków powietrza (5-krotnie mniej powietrza i 3-kronie większa gęstość niż świeżego śniegu). Swój kolor lód zawdzięcza właśnie usunięciu pęcherzyków powietrza rozpraszających światło.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Okres obniżenia poziomu wody w rzece względem poziomu średniego.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Inaczej cykl hydrologiczny. Proces ruchu (krążenia) wody na Ziemi, opisany w obrębie dwóch małych i jednego dużego obiegu (cyklu) wody w przyrodzie. Obejmuje przemieszczanie wody z hydrosfery (oraz litosfery i biosfery) do atmosfery, jej transport w atmosferze i ponowny powrót do hydrosfery (oraz litosfery i biosfery).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

To taki teren, z którego wody nie uchodzą (drogą powierzchniową) do mórz i oceanów. Dzieje się tak najczęściej w górach, gdzie naturalne wyniosłości terenu uniemożliwiają części wody deszczowej zasilanie rzek uchodzących do morza. W zlewni obszaru bezodpływowego mogą powstawać rzeki i jeziora, ale są one odcięte od innych systemów. W obszarze bezodpływowym dochodzi jednakże do wsiąkania i parowania, o intensywności zależnej od czynników lokalnych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Wielkie akweny słonej wody stojącej, który oblewa kontynenty. Składa się z mniejszych akwenów – mórz, a sam współtworzy Wszechocean – składający się z 5 wydzielonych oceanów.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Niewielkie jezioro, podtyp jeziora polodowcowego, będące efektem wytopienia bryły martwego lodu w zagłębieniu wytopiskowym. Małe i koliste (lub zbliżone do kolistego) o zróżnicowanej głębokości, ale przeważnie płytkie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Najczęściej niewielki częściowo-przepuszczalny utwór w nieprzepuszczalnej warstwie skał, który umożliwia dalszą (ku głębszym utworom skalnym) infiltrację części wód gruntowych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Małe kry lodowe dryfujące po morzach w bliskim sąsiedztwie lodowca szelfowego, najczęściej w dużych skupiskach.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Proces przemiany cieczy w gaz, dotyczący najczęściej wody.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Obszar o krajobrazie młodoglacjalnym uformowany przez lądolód, cechujący się dużą jeziornością.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Centrum lodowca górskiego, zajmujące najczęściej zagłębienie terenu w którym formuje się niebieski lód lodowcowy, a z którego wypływają jęzory lodowca.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Dział hydrologii zajmujący badaniem rzek.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ciek mniejszy od rzeki ale o szybkim nurcie, występujący na obszarze o dużym spadku terenu np. w górach.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Duże wezbranie w rzece skutkujące wylaniem się wody z koryta, które powoduje straty społeczno-gospodarcze. Może być powodowana przez duże opady, intensywne roztopy śniegu, cofkę, lub zablokowanie koryta rzeki.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ilości wody płynącej przez koryto rzeki, najczęściej w m3/s lub l/s, albo w km3/rok

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Etap cofania się lodowca. Jęzor lodowca topi się i cofa ku górze, a lądolód topi się i zanika.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Proces przechodzenia pary wodnej w ciało stałe – lód lub śnieg z pominięciem skroplenia, czyli przejście ze stanu gazowego w stan ciekły.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Czasowe zatrzymanie wody.

Ciek powierzchniowy wody płynącej w określonym kierunku (od źródła do ujścia), w zagłębieniu nazywanym korytem.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Nietypowe rzeki, które pojawiają się tylko po dużych opadach, które nie występują regularnie. Mogą pojawiać się wielokrotnie w tym samym miejscu lub wyłącznie jeden raz. Koryto poza epizodem wystąpienia deszczu jest całkowicie suche. Taka sytuacja zachodzi często na pustyniach strefy zwrotnikowej, gdzie opady występują rzadko i mają gwałtowny charakter. Paradoksalnie rzeki epizodyczne są bardzo groźne, gdyż gwałtownie przybierają wody i często płyną w sposób trudny do przewidzenia.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Inaczej sezonowe/periodyczne – rzeki, które płyną przez część roku (np. kilka miesięcy), ale w sposób powtarzalny w cyklu wieloletnim. Dotyczy to takich obszarów klimatycznych, gdzie typowe dla klimatu jest występowanie pory deszczowej i pory suchej. Rzeki pojawiają się w porze deszczowej, a w porze suchej zanikają.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rzeki, które płyną przez cały rok. Poziom wody w rzece może ulegać zmianie, ale nigdy nie wysychają całkowicie. Większość istotnych rzek jest tej kategorii.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Stojąca fala powstająca na zamkniętych zbiornikach – najczęściej jeziorach, ale też w zatokach morskich. Może być wiele czynników wywołujących Sejszę – np. duże opady w jednej części zbiornika, ruchy tektoniczne, a nawet ruch jednostek morskich, ale w praktyce najczęściej Sejszę powoduje długotrwały, wiejący w stałym kierunku wiatr. Ten z kolei powodowany jest istotna różnicą ciśnień na małym obszarze. Ponieważ wiatry wieją z wyżu do niżu, to ośrodek niżowy będzie miał spiętrzony poziom wody, zaś ośrodek wyżowy – delikatnie obniżony.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Skala pomiaru falowania wraz z prędkością wiatru w przedziale od 0 do 12, gdzie 0 to gładka tafla wody, a 12 fale o wysokości przekraczającej 14 metrów.

Ruch wody w obrębie cyklu hydrologicznego, obejmujący transport pod powierzchnią ziemi w kierunku mórz i oceanów.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ruch wody w obrębie cyklu hydrologicznego, obejmujący transport po powierzchni ziemi w kierunku mórz i oceanów.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Etap postoju lodowca. Lodowiec górski i lądolód zatrzymują się na osiągniętych pozycjach i nie poruszają w żadnym kierunku.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Przebieg zmian temperatury wody w jeziorze wraz z głębokością. Wyróżniamy stratyfikację prostą (spadek temperatury wraz z głębokością), odwróconą (wzrost temperatury wraz z głębokością wobec znacznego wychłodzenia lub zamarznięcia warstwy powierzchniowej) oraz wyrównaną (temperatura w całym zbiorniku jest podobna).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Warstwa skał przepuszczalnych niewypełniona wodą, a stanowiąca jedynie przestrzeń przez którą woda przesącza się (infiltruje) głębiej.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Warstwa skał przepuszczalnych wypełniona wodą, ograniczona od spodu warstwą skał nieprzepuszczalnych uniemożliwiających dalszą infiltrację (wsiąkanie).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ciek mniejszy od rzeki o niewielkim tempie przepływu wody, występujący na obszarach o niskim nachyleniu terenu np. na nizinach.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ciek mniejszy od rzeki, ale z szybko płynącą wodą, występujący na obszarach o niskim nachyleniu terenu np. na nizinach.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Proces bezpośredniego przechodzenia (parowania) lodu lub śniegu ze stanu stałego w stan gazowy

Kliknij by dowiedzieć się więcej

To rzeka główna wraz z jej dopływami, ograniczona działem wodnym.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Inaczej ablacja, proces ubywania lodu lub śniegu, najczęściej rozumiany jako jego topnienie, ale także sublimacja lub w wyniku procesów erozji. Głównym czynnikiem napędzającym proces jest odpowiednio wysoka temperatura powietrza, w mniejszym stopniu mogą go powodować lub nasilać – insolacja, inne źródła ciepła (np. geotermalne), niszczenie mechaniczne przez siły fizyczne (deszcz, spływ powierzchniowy, wiatr) lub zanieczyszczenie ciemniejszym materiałem (zmniejsza albedo).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typ bagna o silnym i stałym uwilgotnieniu z procesem glebotwórczym prowadzącym do powstawania torfu. Torfowiska dzielą się na wysokie – zasilane opadami atmosferycznymi oraz niskie – zasilane wodami podziemnymi oraz wodami rzeki i jezior otaczających.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z dwóch typów torfowisk, które zasilane jest podsiąkającymi wodami podziemnymi oraz napływającymi wód rzek i jezior otaczających obszar torfowiska.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z dwóch typów torfowisk, które zasilane jest opadami atmosferycznymi.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Etap ekspansji lodowca. Jęzor lodowca górskiego schodzi coraz niżej w dół góry, a lądolód powiększa swój rozmiar we wszystkich kierunkach.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Proces parowania wody z roślin (zieleni).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Bagno występujące jako wierzchnia warstwa na płytkim, zarastającym jeziorze przy jego linii brzegowej, mająca charakter unoszącego się na wodzie “kożucha”.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ogromna fala, wywołana ruchami tektonicznymi skorupy ziemskiej np. trzęsieniem ziemi lub wybuchem wulkanu. Ponieważ dla wystąpienia tsunami potrzebne są duże ilości wody oraz pobudzenie w postaci wibracji, fale te nie występują na płytkich wodach, ani na obszarach pozbawionych aktywności sejsmicznej. Dogodnym miejscem dla powstawania tsunami jest Ocean Spokojny i w mniejszym stopniu – Ocean Indyjski. Fala porusza się z ogromną prędkością nawet kilkuset kilometrów na godzinę. Wysokość fali na środku oceanu jest niewielka, ale rośnie wraz ze zbliżaniem się do brzegu (wzburzona woda nie mieści się w zbiorniku). Spiętrzona w pasie brzegowym potrafi osiągać wysokość kilkudziesięciu metrów. Sam moment uderzenia poprzedzony jest cofnięciem się wody wgłąb oceanu. Ze względu na siłę uderzenia, tsunami niesie katastrofalne skutki, potrafi niszczyć całe miasta i zabijać tysiące ludzi.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Inaczej wadi. Sucha dolina rzeczna, które wypełnia się wodą tylko w porze deszczowej (w przypadku rzek okresowych) lub po gwałtownych opadach (w przypadku rzek epizodycznych)

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z form ruchu wody morskiej, przeciwieństwo downwellingu. oznacza wynurzanie się wód głębinowych w wyniku zmiany położenia powierzchniowej warstwy wody morskiej – która może być następstwem wiatru (zwłaszcza pasatów) – takie zjawisko nazywamy upwellingiem przybrzeżnym lub rozbieżnego (dywergentnego) ruchu prądów morskich w strefie równikowej – takie zjawisko nazywamy upwellingiem równikowym.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z dwóch rodzajów upwellingu, jest skutkiem przemieszczania powierzchniowej warstwy wód morskich przez wiatry (zwłaszcza przez pasaty) wiejące wzdłuż brzegu, w kierunku przeciwnym do brzegu, ze względu na oddziaływanie siły Coriolisa. Odsuwana od brzegu warstwa powierzchniowa umożliwia wynurzenie się zalegających głębiej warstw wody.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z dwóch rodzajów upwellingu, jest spowodowany rozbieżnym (dywergentnym) ruchem dwóch prądów morskich w strefie międzyzwrotnikowej – Prądu Północnorównikowego i Prądu Południoworównikowego. Przemieszczające się w przeciwnych kierunkach prądy powodują odpływ wód w okolicy równika, co umożliwia wynurzenie się głębokich warstw wód oceanicznych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typowy dla danej rzeki rytm wahań poziomu wody w rzece, mierzonej na podstawie wielkości przepływu lub stanu wody. Okresy zwiększenia ilości wody w rzece nazywamy wezbraniami (które mogą także prowadzić do powodzi), z kolei okresy obniżenia poziomu wody to niżówki.

Nazwy ustrojów odnoszą się do sposobu zasilania rzek. Ustroje dzielą się na proste (deszczowe, śnieżne, lodowcowe) i złożone (np. deszczowo-śnieżne, śnieżno-deszczowe i inne).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Inaczej ued. Sucha dolina rzeczna, które wypełnia się wodą tylko w porze deszczowej (w przypadku rzek okresowych) lub po gwałtownych opadach (w przypadku rzek epizodycznych)

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Warstwa zlokalizowanych pod powierzchnią ziemi skał przepuszczalnych wypełnionych wodą, której odpływ od spodu uniemożliwia warstwa skał nieprzepuszczalnych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Okres podniesienia poziomu wody w rzece względem poziomu średniego.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Zlodowacenie podziemne występujące w warunkach chłodnego klimatu tundry, zwłaszcza w północnej Azji, Ameryce Północnej i Europie, grunt jest stale lub tymczasowo przemarznięty na pewnej głębokości.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Woda infiltrująca wgłąb skał przepuszczalnych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów wód wgłębnych o silnym napięciu hydrostatycznym, które ze względu na specyficzny układ warstw przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych skał, są zasilane bezpośrednio przy powierzchni Ziemi, a następnie spływają do głębokich niecek. Wody artezyjskie wybijają na powierzchnie w przeciwieństwie do wód subartezyjskich.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów wód podziemnych według poziomu zalegania, to najczęściej całkowicie odcięte od cyklu hydrologiczne wody reliktowe. W wyniku skomplikowanych procesów geologicznych, wody te znalazły się pomiędzy dwoma grupami warstw nieprzepuszczalnych i tym samym zostały uwięzione. Ze względu na odcięcie od źródeł zasilania mają stałe i nieodnawialne zasoby.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów wód podziemnych według poziomu zalegania, tworzą pierwszą właściwą warstwę wodonośną, zalegając bezpośrednio nad pierwszą ciągłą warstwą skał nieprzepuszczalnych. Ze względu na głębokość zalegania, reagują wolniej niż płytsze wody na zmieniające się warunki atmosferyczne. Mają swobodne zwierciadło, którego wysokość ulega okresowym wahaniom (zwłaszcza po długotrwałych opadach lub suszach). Dzięki przebytej drodze przez strefę aeracji, w procesie infiltracji wody te są oczyszczane, dzięki czemu doskonale nadają się do spożycia.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów wód podziemnych według pochodzenia, skutek wsiąkania wody opadowej i wód powierzchniowych z rzek, jezior i innych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów wód podziemnych według pochodzenia, efekt skroplenia pary wodnej zawartej w krzepnącej magmie. Często występują w postaci gejzerów i wód termalnych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów wód podziemnych według pochodzenia, skutek bezpośredniej kondensacji pary wodnej w glebie lub na powierzchni ziemi. Mają małe znaczenie, gdyż łatwo wyparowują, ale stanowią nawet 50% wszystkich wód podziemnych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Specyficzny rodzaj wód podziemnych o dużej zawartości rozpuszczonych w nich soli mineralnych, których zawartość w jednym litrze wody przekracza 1 gram. Należą do nich:

• szczawy – wody zawierające dwutlenek węgla, wodorowęglany wapnia i sodu lub związki żelaza
• solanki – wody o zawartości soli kamiennej powyżej 15 g/l lub z zawartością soli magnezu
• wody siarczanowe i siarczkowe – zwierają siarkę lub siarczany wapnia i sodu lub siarkowodór
• wody borowe – zawierają bor
• wody jodkowe – zawierają jod
• wody bromkowe – zawierają brom

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów wód podziemnych według poziomu zalegania, zalegają bezpośrednio pod powierzchnią ziemi i są silnie uzależnione od warunków atmosferycznych. Mogą tworzyć lokalne podmokłości, najczęściej są też silnie zanieczyszczone a przez to – nienadające się do spożycia.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów wód podziemnych według pochodzenia, to wody odcięte od cyklu hydrologicznego, znajdujące się na znacznych głębokościach, odcięte skałami nieprzepuszczalnymi od wyższych warstw. Są pozostałością dawnych zbiorników powierzchniowych lub odcięte w dalekiej przeszłości wody pochodzenia atmosferycznego. Ich ilość jest stała i nie odnawiają swoich zasobów.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów wód wgłębnych o silnym napięciu hydrostatycznym, ale mniejszym niż w przypadku wód artezyjskich, które ze względu na specyficzny układ warstw przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych skał, są zasilane bezpośrednio przy powierzchni Ziemi, a następnie spływają do głębokich niecek. Wody subartezyjskie nie wybijają na powierzchnie w przeciwieństwie do wód artezyjskich.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Specyficzny rodzaj wód podziemnych o wysokiej temperaturze. Nazywamy tak wszystkie wody podziemne, które wypływając na powierzchnię mają temperaturę wyższą od temperatury powietrza w danym miejscu. Pod ziemią, zwłaszcza na obszarach aktywnych wulkanicznie, występują ciepłe wody. Przyjmuje się, że wraz ze wzrostem głębokości o 35 metrów, temperatura wody rośnie o 1°C. Dzieje się tak, ponieważ wnętrze Ziemi – jądro, emituje ciepło. W wielu krajach występują wody o temperaturach wynoszących nawet kilkadziesiąt stopni Celsjusza, które wykorzystuje się do produkcji energii geotermalnej.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów wód podziemnych według poziomu zalegania, obejmują w zasadzie dwa rodzaje wód. Pierwszy – będący efektem dalszej infiltracji wód gruntowych przez okno hydrologiczne oraz drugi – wody o silnym napięciu hydrostatycznym (wody artezyjskie i subartezyjskie), które ze względu na specyficzny układ warstw przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych skał, są zasilane bezpośrednio przy powierzchni Ziemi, a następnie spływają do głębokich niecek.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów wód podziemnych według poziomu zalegania, choć znajdują się w strefie aeracji, nie wsiąkają głębiej ze względu na lokalne uwarunkowania skał (tworzące nieckowate układy), w których są zlokalizowane i tym samym zatrzymane.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Inaczej Ocean Światowy, część hydrosfery obejmująca wszystkie oceany i wchodzące w ich skład morza.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ilość soli rozpuszczonej w wodzie morskiej (oceanicznej) mierzona w promilach (‰), a więc w cząstkach na tysiąc (gdzie 1% = 10‰). Średnie zasolenie wody oceanicznej (przy powierzchni) to niecałe 35‰.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Mniejsze akweny w obrębie mórz, przylegające do lądów. Zatoki najczęściej są otoczone lądem z 3 stron. Oddzielona od otwartego morza piaszczystym wałem np. kosą. Z reguły jest mniej zasolona i płytsza niż otwarte morze.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z dwóch rodzajów prądów morskich, charakteryzujący się temperaturą niższą od wód otaczających. Skutkiem prądu zimnego jest spadek temperatury i spadek opadów na obszarze jego oddziaływania. Prądy zimne mają swój początek w strefie okołobiegunowej skąd wypływają ku strefom umiarkowanym.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Obszar lądowy, z którego wody spływają do jednego morza lub oceanu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Obszar lądowy, z którego wody spływają do jednej rzeki.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Zamarznięcie oceanów i mórz w obszarach okołobiegunowych, które ma najczęściej charakter sezonowy.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Granica warstwy wodonośnej, występująca na styku strefy aeracji i strefy saturacji. Zwierciadło może mieć charakter swobodny, gdy od powierzchni gruntu nie jest ograniczona przez skały nieprzepuszczalne lub napięty, gdy warstwa wodonośna jest z obu stron ograniczona skałami nieprzepuszczalnymi. Na rozmaitych rycinach i ilustracjach, zwierciadła swobodne oznacza się odwróconym trójkątem o jasnym zabarwieniu, zaś napięte – o ciemnym zabarwieniu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Miejsce – najczęściej niewielki otwór w utworach skał nieprzepuszczalnych, którym wody podziemne wypływają na powierzchnię. Woda może wypływać w dół pod wpływem grawitacji (źródła zstępujące) lub być wypychana ku górze pod wpływem ciśnienia (źródła wstępujące).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Nietypowy rodzaj źródła, którym woda podziemna pod wysokim ciśnieniem (uwięziona między dwiema warstwami skał nieprzepuszczalnych) wypływa z niecki artezyjskiej.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typ źródła zasilanu wodami spływającymi grawitacyjnie przez skały przepuszczalne ku dolinie (typ zstępujący) lub w miejscu, gdzie dolina przecina utwory skał nieprzepuszczalnych (typ wstępujący).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typ źródła zasilany wodami gromadzącymi się w jaskiniach zbudowanych ze skał krasowych (najczęściej po opadach). W zależności od typu – tworzą wypływy krasowe (typ zstępujący) lub wywierzyska pod silnym ciśnieniem hydrostatycznym (typ wstępujący). Źródło powstaje na granicy skał krasowych i powierzchni Ziemi.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typ źródła zasilany wodami spływającymi grawitacyjnie w utworach skał przepuszczalnych. Źródło jest przesunięte na skraj osuwiska, które odcięło miejsce przecięcia warstwy przepuszczalnej przez powierzchnię Ziemi.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typ źródła zasilany wodami gromadzącymi się w podziemnym nieckowatym zagłębieniu złożonym z utworów skał przepuszczalnych (o spągu przepuszczalnym lub nieprzepuszczalnym). Źródło występuje w miejscu przelania się wody przez granice powierzchni Ziemi. Mogą być zstępujące lub wstępujące.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typ źródła zasilany wodami spływającymi przez wąskie szczeliny w grupach skał nieprzepuszczalnych. Źródło występuje w miejscu przecięcia szczeliny przez powierzchnię Ziemi. Mogą być zstępujące lub wstępujące.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typ źródła zasilany wodami spływającymi przez skały przepuszczalne otoczone skałami nieprzepuszczalnymi. Źródło występuje w miejscu przesunięcia (uskoku) skał względem pierwotnego położenia – na granicy z powierzchnią Ziemi. Mogą być zstępujące lub wstępujące.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typ źródła zasilany wodą spływającą grawitacyjnie w nachylonych utworach skał przepuszczalnych otoczonych przez skały nieprzepuszczalne. Źródło występuje na granicy skał nieprzepuszczalnych i powierzchni Ziemi.

Kliknij by dowiedzieć się więcej