Piorun (błyskawica) to naturalne wyładowanie elektryczne w atmosferze. Jest to zjawisko fizyczne, które ma miejsce we wnętrzu chmury burzowej, pomiędzy chmurami albo między chmurami a powierzchnią ziemi. Wraz z piorunem pojawia się prawie zawsze grom dźwiękowy, czyli efekt akustyczny oraz oślepiający efekt świetlny.

Piorun – zjawisko atmosferyczne

Ten artykuł nie jest kompletny. Chcesz go rozbudować? Kliknij tutaj.


Piorun w czasie burzy:

Źródło: Sethink; https://pixabay.com/pl/błyskawica-burza-pogoda-niebo-399853/

Powstawanie pioruna jest związane z obecnością w chmurze kryształków lodu i kropel wody, które wędrując wewnątrz chmury burzowej (w wyniku prądów wstępujących i zstępujących w chmurze o dużej powierzchni, w której zgromadzona jest duża ilość wody lub lodu) zderzają się ze sobą. W wyniku tego procesu w górnej części chmury pojawiają się ładunki naładowane dodatnio, zaś w dolnej części – ujemnie. Wolne elektrony przemieszczają się w powietrzu, jonizują je (wytrącają elektrony) i tworzą „ścieżkę” dla przyszłego pioruna. Ponieważ dolna część chmury naładowana jest ujemnie, a powierzchnia Ziemi dodatnio – następuję przepływ energii w postaci uderzenia pioruna. Jednak uderzenia w kierunku Ziemi to tylko niewielki procent wszystkich wyładowań, których większość ma miejsce w samej chmurze lub między chmurami. Grzmot powstający przy uderzeniu pioruna nie jest wcale efektem uderzenia w coś, ale sygnałem, że piorun przekroczył prędkość dźwięku.

Rodzaje piorunów

Występuje wiele rodzajów piorunów, ale najważniejszy to piorun liniowy, który jest najczęściej występującym piorunem na ziemi. Ukazuje się on w kształcie świecącej linii prostej.

Źródło: P. Mikołajek; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/79/Thunder_rym.png

Innym interesującym, ale niezwykle rzadkim, jest piorun kulisty, który ma postać płonącej kuli w różnych kolorach. Jest niewielki i rozpada się po kilku lub kilkudziesięciu sekundach.

Źródło: Joe Thomissen; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Great_Balls_of_Lightning.jpg/800px-Great_Balls_of_Lightning.jpg

Kolejnym ciekawym typem pioruna jest paciorkowaty (łańcuszkowy) – wygląda jak poszarpany piorun złożony z samodzielnych fragmentów.

Pioruny poza kryterium wyglądu, dzielone są także ze względu na kierunek uderzenia.

Skutki uderzenia

Zazwyczaj uderzenie pioruna jest tragiczne w skutkach. Do głównych możliwych konsekwencji należą:

  • śmierć w przypadku bezpośredniego uderzenia w człowieka
  • poważne uszkodzenie zdrowia: utrata wzroku, słuchu, zawał serca, udar, utrata przytomności w przypadku uderzenia nieopodal człowieka
  • pożary
  • zniszczenia drzew i obiektów infrastruktury

Ochrona przed piorunami

Zagrożeniu piorunem można skutecznie przeciwdziałać w czasie burzy:

  • wykorzystując piorunochrony na budynkach
  • unikając kąpieli, spacerów, metalowych obiektów czy stawania przy drzewach i innych wysokich obiektach
  • unikać używania urządzeń elektrycznych

Ciekawostką jest fakt, że pioruny występują nie tylko na Ziemi, ale także na innych planetach układu słonecznego np. Saturnie, Marsie, Wenus i Jowiszu.


Autor: Zuzanna Ławryniuk

Sprawdzono pod względem merytorycznym: mgr Bartłomiej Kulas