Regiony fizycznogeograficzne Polski to drugi dział trzeciej klasy liceum 4-letniego. Zawiera informacje o wszystkich 6 głównych pasach rzeźby terenu w Polsce i związkach między elementami środowiska zachodzących między nimi, z których części regionów poświęcono szczególne zainteresowanie.
Spis tematów (kliknij na temat, aby przejść do strony)
Regiony fizycznogeograficzne Polski
I Pas gór
- Krajobraz Tatr Wysokich i Zachodnich
- Krajobraz Bieszczad
- Krajobraz Sudetów
- Krajobraz Gór Świętokrzyskich
II Pas kotlin
- Powstanie i budowa geologiczna pasa
- Środowisko pasa kotlin
- Działalność człowieka w pasie kotlin – rolnictwo, przemysł, usługi
III Pas wyżyn
- Powstanie i budowa geologiczna pasa wyżyn
- Charakterystyka Wyżyny Śląskiej
- Charakterystyka Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
- Charakterystyka Wyżyny Małopolskiej
- Charakterystyka Wyżyny Lubelskiej i Roztocza
IV Pas nizin
- Powstanie i budowa geologiczna pasa nizin
- Zlodowacenia a krajobraz staroglacjalny pasa nizin
- Środowisko pasa nizin
- Działalność antropogeniczna w pasie nizin
V Pas pojezierzy
- Powstanie i budowa geologiczna pasa pojezierzy
- Zlodowacenia a krajobraz młodoglacjalny pasa pojezierzy
- Środowisko pasa pojezierzy
- Działalność antropogeniczna w pasie pojezierzy
VI Pas pobrzeży
- Powstanie i budowa geologiczna pasa pobrzeży
- Wybrzeże polskiego Bałtyku
- Środowisko pasa pobrzeży
- Żuławy Wiślane – szczególny region
- Działalność antropogeniczna w pasie pobrzeży
Słownik
Aparat pojęciowy w tym dziale (kliknij aby rozwinąć definicję):
Operacja przesiedleńcza rdzennej ludności Bieszczad (Łemków, Ukraińców) z terenów pograniczy Polski i ZSRR, przeprowadzona po II Wojnie Światowej w celu rozbicia partyzantki nacjonalistycznej dążącej do utworzenia niepodległego państwa ukraińskiego. Polegała na relokacji ludności z Bieszczad na obszar “Ziem Odzyskanych”.
Określenie na zamknięty szyb górniczy, w którym ustało wydobycie przemysłowe, wykorzystywany przez ubogą ludność w celu pozyskania węgla kamiennego na własne potrzeby lub dla handlu z wykorzystaniem prostych narzędzi. Wydobycie w takim obiekcie prowadzone jest nielegalnie, przez osoby nieuprawnione i bez norm BHP.
Okręg przemysłowy budowany w latach 1936-1939, którego powstawanie przerwał wybuch II Wojny Światowej, umiejscowiony głównie w widłach Wisły i Sanu na terenie pasa kotlin (Kotlina Sandomierska). Okręg miał przede wszystkim charakter zbrojeniowy, jego pozostałością jest szereg zakładów funkcjonujących do dziś.
Nietypowy rodzaj delty rzecznej, w przeciwieństwie do delty tradycyjnej narastający w kierunku odwrotnym do ujścia rzeki na skutek akumulacji wód rzecznych po cofkach. Przykładem w Polsce jest delta wsteczna Świny.
Rodzaj skały metamorficznej złożonej z szeregu minerałów, charakteryzująca się dużą odpornością na wietrzenie. Buduje m.in. Śnieżkę w Karkonoszach (Sudety).
Wypas owiec (także bydła) na terenach chronionej przyrody, m.in. w Tatrzańskim Parku Narodowym, prowadzony przez górali (wymagający licencji) w celu ochrony tego obszaru przed zarastaniem. Przyczynia się do zachowania naturalnego krajobrazu górskich łąk.
Rzadka forma terenu powstała na skutek krasowienia (wietrzenia chemicznego) skał gipsowych. Występuje m.in. w Polsce na terenie Wyżyny Małopolskiej.
Potoczne określenie stosowane w celu zobrazowania roli turystycznej Sopotu (relatywnie niewielkiego miasta), który w okresie letnim nawiedzany jest przez miliony turystów, stając się tym samym jednym z najbardziej zaludnionych (tymczasowo) miejsc w Polsce.
Zbiorowisko podziemnych wód subartezyjskich, zwanych wodami oligoceńskimi, utworzone na terenie Niziny Mazowieckiej w skałach paleogenu.
Powierzchniowy wypływ wód podziemnych, powstający najczęściej na obszarach podmokłych (zatorfionych) na skutek utrudnionego odpływu wód podziemnych (np. na skutek braku nachylenia terenu).
Obiekt hydrotechniczny tworzony w celach turystycznych. Pomost, budowany na brzegu mórz i jezior, przeznaczony do spacerowania lub obsługi jednostek pływających.
Rozległy, równinny obszar zrównania górskiego, powstały na skutek długotrwałych procesów erozji.
Zjawisko zmiany naturalnej formacji roślinnej wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza, związane z pogarszającymi się warunkami klimatyczno-glebowymi (spadek temperatury powietrza i jego skutki). Kolejne formacje grupują się w charakterystyczne piętra. Występuje we wszystkich wysokich górach świata, m.in. w Polskich pasmach Karpat i Sudetów.
Jedno z pięter roślinności górskiej w Tatrach; odpowiednik alpejskiego w Alpach. Sięga od 1800 do 2200 m n.p.m., dominują łąki z trawami i niektórymi gatunkami kwiatów.
Jedno z pięter roślinności górskiej w Tatrach; odpowiednik subalpejskiego w Alpach. Sięga od 1600 do 1800 m n.p.m., dominują karłowate krzewy iglaste (kosodrzewina) z gatunku sosny.
Jedno z pięter roślinności górskiej w Tatrach; odpowiednik subniwalnego w Alpach. Obejmuje obszary powyżej 2200 m n.p.m., nagie skały (turnie) porastają jedynie mchy i porosty.
Potoczne określenie stosowane w celu zobrazowania odmienności klimatu obszaru Pojezierza Suwalskiego od średniej dla Polski. Okolice Suwałk cechują się wyraźnie wyższym kontynentalizmem klimatu, zwłaszcza bardziej surowymi zimami, przez co uznawane są za jeden z najchłodniejszych regionów Polski – i tym samym symbol zimnego miejsca w naszym kraju.
Typ łąki górskiej charakterystyczny dla Karpat Wschodnich, w Polsce występujący w Bieszczadach. Odpowiednik piętra subalpejskiego (kosodrzewiny) i leśnego (regla górnego). Pokrywa około 2/3 powierzchni górskich zboczy i występuje ponad granicą lasu liściastego lub mieszanego (regiel dolny) od wysokości około 1000 m n.p.m.
Jedno z pięter roślinności górskiej, w Tatrach jest to piętro lasu liściastego; odpowiednik dolnej części piętra lasów (leśnego) w Alpach. Sięga do 1250 m n.p.m., dominuje las liściasty – bukowy, z czasem przechodząc w las mieszany.
Jedno z pięter roślinności górskiej, w Tatrach jest to piętro lasu iglastego; odpowiednik górnej części piętra lasów (leśnego) w Alpach. Sięga od 1250 do 1600 m n.p.m., dominuje las iglasty – świerkowy, z czasem coraz bardziej karłowaty.
Typ rzeźby występującej m.in. w Górach Świętokrzyskich, gdzie wzniesienia i łańcuchy górskie (bardziej odporne na erozję) poprzecinane są dolinami (zbudowanymi ze skał podatnych na erozję).
Określenie na kształt dolin rzecznych widzianych na mapie, zmieniających kilkukrotnie kierunek o kąt zbliżony do prostego z północnego na zachodni i ponownie na północny. Zjawisko zaistniało na skutek wykorzystania przez część współcześnie płynących rzek – odcinków pradolin polodowcowych o przebiegu równoleżnikowym.
Regionalny przysmak Pomorza, truskawka uprawiana na terenie Kaszub na Pojezierzu Pomorskim. Wykorzystuje naturalnie sprzyjające warunki terenowo-klimatyczne. Nazwa wyrobu wpisana została na listę Chronionych Oznaczeń Geograficznych.
Forma ukształtowania powierzchni występująca w skałach lessowych, m.in. na terenie polskiego pasa wyżyn, zwłaszcza na Wyżynie Lubelskiej. Powstała na skutek erozji przez wody płynące dna doliny lessowej. Charakteryzuje się urwistymi, stromymi zboczami i płaskim dnem.
Zbiorowisko wód podziemnych typu subartezyjskiego powstałe na terenie Niziny Mazowieckiej (mazowiecka niecka subartezysjka) w najmłodszej epoce paleogenu (oligocenie).
Nietypowy rodzaj wydmy, który w przeciwieństwie do typowej formy tego typu, unieruchomionej przez porastającej ją roślinność – przemieszcza się na skutek działalności eolicznej. Największym takim obiektem w Polsce są wydmy w Słowińskim Parku Narodowym.
Potoczne określenie stosowane w celu zobrazowania roli turystycznej Zakopanego (relatywnie niewielkiego miasta), które w okresie zimowym nawiedzane jest przez miliony turystów, stając się tym samym jednym z najbardziej zaludnionych (tymczasowo) miejsc w Polsce.
Skała wapienna z dewonu, występująca w Górach Świętokrzyskich. Wykonano z niej pierwszą Kolumnę Zygmunta – stąd nazwa skały.
Brak komentarzy