Wilgotne lasy równikowe są nazywane „płucami Ziemi” – produkują około 20% całego światowego tlenu oraz są domem dla 2/3 wszystkich światowych gatunków roślin i zwierząt. Szczególnym obszarem koncentracji dżungli jest Amazonia w Ameryce Południowej – najbujniejsze środowisko życia na Ziemi.

Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)


Ameryki

VI Wykorzystanie gospodarcze a znaczenie ekologiczne Amazonii

1. Wilgotne lasy równikowe na świecie

Wilgotne lasy równikowe, zwane również lasami deszczowymi, występują na obszarach położonych na bardzo niskich szerokościach geograficznych, w okolicach równika. Można je spotkać w obu Amerykach, Afryce i Azji, ale najważniejszym i największym skupiskiem tej formacji roślinnej jest bez wątpienia dżungla Amazonii w Ameryce Południowej.

Wilgotne lasy równikowe na świecie

Źródło: https://www.researchgate.net/profile/Vincent_Merckx/publication/278660103/figure/download/fig1/AS:294336546787329@1447186709396/Global-distribution-of-tropical-rainforest-black-in-2003-Map-based-on-information.png

2. Warunki naturalne wilgotnych lasów równikowych

Powstanie lasu równikowego jest ściśle związane z klimatem równikowym wybitnie wilgotnym. Cechuje go stała, wysoka temperatura około 25-27 stopni Celsjusza oraz bardzo wysokie opady przez cały rok, sięgające nawet 2000-4000 mm rocznie. W tej strefie klimatu lato (ciepłe i deszczowe) panuje przez cały rok, co umożliwia nieustanną wegetację roślin.

Klimatogram typowy dla wilgotnego lasu równikowego – Belem, Brazylia

Źródło: https://images.climate-data.org/location/4299/climate-graph.png

Typowy dla strefy równikowej klimat, związaneyz cyrkulacją atmosferyczną opisaną przez Komórkę Hadleya, jest dodatkowo wzmacniany obecnością ciepłego prądu morskiego – Gujańskiego, który podnosi temperaturę i powiększa i tak już wysokie opady.

3. Amazonia

Amazonia obejmuje teren 9 państw (w tym jednego terytorium zależnego), jednak największa jej część – 60% leży w Brazylii. Łączna powierzchnia dżungli wynosi 7 mln km². Największa część dżungli to obszar rzeki Amazonka i 1100 jej dopływów.

Obszar dżungli Amazońskiej i państw, w których leży (obszary czerwone – las wycięty)

Źródło: https://blog.conservation.org/wp-content/uploads/2017/01/map_forest-cover-and-loss.jpg

Stała wysoka temperatura i dostęp do wody to idealne warunki dla rozwoju fauny i flory. W dżungli Amazonii – największej puszczy świata, żyje kilka milionów gatunków owadów, kilkadziesiąt tysięcy gatunków roślin, tysiące gatunków ryb i ptaków oraz setki gatunków ssaków.

Dżungla Amazonii

Źródło: https://www.rainforest-rescue.org/photos/article/wide/l/jungle-morning-fog.jpg

Sam las, na który składa się 16 tys. gatunków drzew, podzielony jest na piętra. Najwyżej, ponad koronę lasu wystaje piętro wysokich pojedynczych drzew. Osiągają one ponad 50 metrów wysokości i wyraźnie zaznaczają się powyżej reszty lasu. Niżej znajduje się piętro drzew średnich – właściwa korona lasu o wysokości 20-40 m. W dwóch najwyższych piętrach żyją głównie ptaki i niektóre owady. Las jest na tym piętrze tak gęsty, że do najniższego piętra dociera zaledwie 1% energii słonecznej. Jeszcze niżej znajduje się piętro drzew niskich o wysokości 5-20 m. Drzewa te często są miejscem życia cięższych zwierząt, oplatają je liany. Najniższe – piętro krzewów i runa sięga do 5 m wysokości. To przede wszystkim królestwo zwierząt – ssaków, gadów, płazów i owadów. Wśród roślin dominują te ciemnolubne oraz małe drzewa, paprocie, mchy i zarośla.

4. Konflikt gospodarka – ekologia w dżungli Amazonii

Brazylia, która dynamicznie się rozwija doświadcza obecnie poważnego konfliktu na linii gospodarka a ekologia w związku z dżungla Amazonii. W puszczy znajdują się liczne surowce np. miedź czy żelazo, ponadto ropa naftowa a nawet złoto i diamenty. Są one niezbędne dla dynamicznie rozwijającej się brazylijskiej gospodarki. Atrakcyjne jest także drewno (bardzo cenny mahoniowiec) oraz kauczuk. Także stale rosnąca populacja przeznaczanie coraz większych obszarów kraju pod tereny uprawne oraz mieszkaniowe.

Liczba ludności Brazylii szybko wzrasta

Źródło: https://qph.fs.quoracdn.net/main-qimg-d33ed9cea11e523c9634b16963522f27

Takie potrzeby skłaniają rząd Brazylii do wycinania puszczy, której powierzchnia zmniejszyła się już o 20%. Przy obecnym tempie wycinki (nawet 30 tys. km² rocznie)  do 2050 roku 40% puszczy ulegnie deforestacji.


Deforestacja lasów Amazonii obejmuje olbrzymie obszary

Źródło: https://static.independent.co.uk/s3fs-public/thumbnails/image/2018/11/24/13/rts35wd-layout-comp.jpg?w968h681

Z jednej strony potrzeba rozwoju Brazylii uzasadnia eksploatację lasu, ale z drugiej strony las równikowy Amazonii to najważniejsza dżungla świata. Jej wycięcie nie tylko zniszczy lokalny ekosystem i zagrozi gatunkom dzikich zwierząt czy też naruszy lokalne stosunki wodne i doprowadzi do erozji gleb, ale pozbawi też miejsca życia rdzennych plemion indiańskich. Wycięcie puszczy będzie mieć bardzo poważne konsekwencje globalne. Pozbawienie ziemi naturalnego oczyszczalnika powietrza, usuwającego z atmosfery olbrzymie ilości CO2, będzie oznaczać wzrost tempa globalnego ocieplenia, które ostatecznie odczują także sami Brazylijczycy – jak i wszyscy pozostali mieszkańcy Ziemi. Z tego powodu różne organizacje (Greenpeace, WWF) podejmują się desperackich prób ratowania dżungli.