Kręgi kulturowe na świecie

Ludzie w różnych miejscach świata, wykształcili różne zwyczaje i modele zachowań, które określamy mianem kręgu kulturowego. Zachowania naturalne w jednych miejscach świata, mogą być całkowicie nieakceptowalne lub wręcz obraźliwe – w innych.

Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)

Ludność

VIII Kręgi kulturowe na świecie

Kultura to wieloznaczne pojęcie, najczęściej rozumiane jako wszystko to, co nie jest wytworem natury, czyli dorobek materialny i niematerialny działalności człowieka. W węższym znaczeniu pojmuje się kulturę jako właściwy dla danych okoliczności sposób zachowania.

1. Zróżnicowanie kulturowe ludności świata

W różnych miejscach świata wytworzyły się różne kultury. Ze względu na podobieństwo niektórych z nich, stworzono pojęcie kręgu kulturowego, czyli cywilizacji o podobnej kulturze. Najistotniejszy wpływ na wyodrębnienie kręgu mają wspólny język i religia. Mimo tego, zróżnicowanie występuje także w obrębie pewnych kręgów, niemniej jednak taki podział jest uzasadniony, ze względu na zupełnie inną specyfikę generalną poszczególnych regionów świata.

Główne kręgi kulturowe wg. Samuela Huntingtona

Źródło: https://epodreczniki.pl/a/kregi-kulturowe-swiata/D1EMnYwOb

Huntington (którego teoria kręgu kulturowego jest obecnie najpopularniejsza) wyznaczył 9 głównych kręgów kulturowych:

Zachodni – obejmuje państwa Europy środkowej i zachodniej oraz USA, Kanadę, Australię, Nową Zelandię i Filipiny.
Prawosławny – obejmuje państwa Europy południowo-wschodniej i wschodniej oraz azjatycką część Rosji.
Latynoamerykański – obejmuje państwa Ameryki Łacińskiej z wyjątkiem Gujany Francuskiej.
Islamski – obejmuje kraje północnej Afryki oraz południowo-zachodniej i środkowej Azji.
Afrykański – obejmuje państwa środkowej i południowej Afryki.
Hinduski (Hinduistyczny) – obejmuje Indie i Nepal.
Buddyjski – obejmuje Mongolię i część państw Indochin.
Chiński – obejmuje Chiny, Koreę i Wietnam.
Japoński – obejmuje Japonię.

Na skutek globalizacji oraz masowych migracji ludności, a także dzięki upowszechnieniu się nowych form łączności oraz rozwojowi turystyki, obserwujemy obecnie zjawisko przenikania się kultur. Dawniej obserwowane ostre różnice zacierają się, pojawiają się także państwa pogranicza, które mają charakter wielokulturowy. Przykładem takiego kraju jest Turcja, która znajduje się na styku kręgu Islamskiego i Prawosławnego, z silnymi akcentami kręgu Zachodniego.

Zjawisko przenikania się kultur niesie za sobą zarówno pozytywne jak i negatywne skutki. W wyniku zaznajomienia się z nowymi kręgami kultury, dochodzi do wzbogacenia i rozwoju kultury światowej i większego jej zróżnicowania. Z drugiej strony, wzorce przyjmowane przez jedne kultury od innych prowadzić mogą do zatarcia, a nawet całkowitego zaniku rdzennej kultury. Wielokulturowość niesie za sobą także szanse jak i zagrożenia. Bezwzględnie przebywanie z osobami z innych kręgów uczy nas wzajemnej tolerancji i zdolności współpracy, a także czerpania z dorobku innej kultury (szczególnie widać to na przykładzie gastronomii), z drugiej strony obcość może u wielu ludzi wywoływać ksenofobię, poczucie zagrożenia, nietolerancję, a nawet przemoc. Zrozumienie różnić między kulturami odgrywa też ważną rolę we wzajemnych relacjach politycznych i gospodarczych.

2. Główne kręgi kulturowe i ich wkład w dziedzictwo kulturowe ludzkości

Krąg Zachodni – Opiera się na fundamencie chrześcijaństwa oraz starożytnych cywilizacji Grecji i Rzymu. Do głównych wartości wyznawanych w obrębie kręgu należą: swoboda działania, indywidualna przedsiębiorczość, tolerancja, równouprawnienie bez względu na płeć, orientację, wyznanie, przekonania, status społeczny, wykształcenie, wysoki poziom poszanowania obcych kultur, pokojowe podejście do rozwiązywania problemów. Do najważniejszego dziedzictwa kręgu należą:

– Największy wpływ na inne kultury i na kulturę globalną.
– Bogaty dorobek w zakresie nauki, innowacji i wynalazków.
– Bogaty dorobek w zakresie dzieł sztuki, muzyki i filmu.
– Stworzenie demokratycznych rządów prawa.
– Trójpodział władzy.
– Stworzenie wolnorynkowego systemu gospodarczego.

Dorobkiem cywilizacji zachodu jest między innymi rozwinięta nauka

Źródło: https://i.iplsc.com/polscy-naukowcy-z-emigracji-szybko-nie-wroca/0007S1HCF336MNGC-C122-F4.jpg

Krąg Prawosławny – podobnie jak krąg Zachodni opiera się na fundamencie chrześcijaństwa, jednak w obrządku ortodoksyjnym. Typowe dla kręgu są znacznie bliższe niż w kręgu Zachodnim związki kościoła i państwa oraz znacznie bardziej rozbudowany aparat represji i administracji. Najważniejsze wartości kręgu są podobne do tych w kręgu Zachodnim, ale wolność jednostki jest znacznie bardziej ograniczona. Do najważniejszego dziedzictwa kręgu należą:

– Przywiązanie do tradycyjnych wartości.
– Zdolność do pokojowego współistnienia z innymi kręgami cywilizacyjnymi.
– Idea poświęcenia dobra jednostki na rzecz społeczności.
– Rozwój inspirującej ikonografii.

Ikony odgrywają dużą rolę w kręgu prawosławnym

Źródło: https://lh3.googleusercontent.com/proxy/BG6SFd7JZMiHwreFGodIigSikV7Gk5wRJfcC4PusEhVQtxfYta60XH5FsNQCnJDJkyZmLbPpWyfUvfWsFoLOPOwia8kRs6MUKEvjEdzlMWqVlWWJ8gGQzzxzhKv4fa_QcpJdsd7zNjX6FdsBifVuQjPbaeZZ85PpnSE

Krąg Latynoamerykański – stanowi pewnego rodzaju pomost między dorobkiem kręgu zachodniego (opartego na chrześcijaństwie) a rdzennymi cywilizacjami Ameryk, których wkład jest tutaj dobrze widoczny. Powszechne jest mieszanie się kultur i odmian ludzkich. W relacjach międzyludzkich panuje duża swoboda i otwartość. Do najważniejszego dziedzictwa kręgu należą:

– Duży dorobek w zakresie literatury i filmu.
– Wzbogacenie kultury światowej o dorobek rdzennych cywilizacji Ameryk.
– Rozwój muzyki i tańca.

Taniec i bliskość to jedne z wielu zasług kręgu Latynoskiego

Źródło: https://www.latinmoves.pl/salsa/foto/salsa-kubanska.jpg

Krąg Afrykański – podobnie jak krąg Latynoamerykańskie stanowi obszar przenikania lokalnego dorobku oraz kręgu cywilizacji Zachodu. Krąg oparty jest o kulturę plemienną, wymieszaną z wpływami kolonialnymi i islamskimi. Do najważniejszego dziedzictwa kręgu należą:

– Wzbogacenie kultury światowej o dorobek plemion Afryki.
– Rozwój muzyki i tańca.
– Inspirujące dla projektantów mody wzornictwo i kolorystyka.

Wzornictwo rozwija się między innymi dzięki afrykańskim inspiracjom

Źródło: https://misyjne.pl/wp-content/uploads/2016/10/taniec-900×380.jpg

Krąg Islamski – oparty jest na religii muzułmańskiej. Posiada duży wkład w cywilizację globalną i przez wiele lat stanowił obszar przenikania kręgu Zachodniego, Prawosławnego oraz kręgów Afrykańskiego i kręgów azjatyckich. Pod względem swobód stoi w kontrze dla kręgu zachodniego. W tym kręgu bardzo silne są związki religii i sfery świeckiej, a wielu państwa prawo świecie oparto na prawie religijnym. Dozwolone jest wielożeństwo, a pozycja kobiet jest dalece gorsza niż mężczyzn. Siła jest postrzegana jako wartość, nawet jeśli wiąże się z przemocą w rozwiązywaniu konfliktów. Do najważniejszego dziedzictwa kręgu należą:

– Istotny wkład w rozwój naukowy astronomii, matematyki, medycyny i fizyki.
– Rozpowszechnienie na świecie cyfr arabskich.
– Znaczny dorobek w zakresie literatury i architektury.
– Inspirujące misterne zdobienia.

Precyzyjne wykonanie i wykończenie jest bardzo ważne w Islamie

Źródło: https://lelum.pl/wp-content/uploads/2018/11/moda-meczet-1021×580.jpg

Krąg Hinduski – oparty jest na starej religii (Hinduizmie), której wpływ widoczny jest po czasy współczesne. Mimo formalnego zakazu, wciąż funkcjonuje kastowy system społeczny. Z tego powodu przyzwolenie na społeczny i finansowy awans (powszechnie poważane) dotyczy tylko wybranych kast. Do najważniejszego dziedzictwa kręgu należą:

– Intensywny dorobek w zakresie muzyki i filmu.
– Doniosły dorobek w zakresie literatury i architektury oraz tańca.
– Rozpowszechniona na świecie kuchnia.

W Bollywood produkuje się najwięcej filmów na świecie

Źródło: https://s3.viva.pl/newsy/bollywood-387438-social.jpg

Krąg Buddyjski – oparty na filozofii Buddyzmu, naciska na odrzucenie dóbr współczesnych na rzecz osiągnięcia nirwany. Przykłada duży nacisk do wyznawanych postaw i wartości (min. skupienia, pilności i odpowiedniego zapału). Do najważniejszego dziedzictwa kręgu należą:

– Uniezależnienie się od dóbr materialnych.
– Promowanie właściwego stosunku do innych ludzi (karma).

Wolniejsze tempo i krytyczne spojrzenie na własne potrzeby są silnie akcentowane w Buddyzmie

Źródło: https://magivanga.files.wordpress.com/2013/06/vipassana.jpg

Krąg Chiński – oparty jest o fundament konfucjanizmu, z silną rolą centralnego monarchy i posłuszeństwem poddanych. W społeczeństwie chińskim jednostka musi poświęcać się dla ogółu. Panuje też kultura ciężkiej pracy. Do najważniejszego dziedzictwa kręgu należą:

– Inspirujące wynalazki, zwłaszcza w przeszłości historycznej.
– Kultura ciężkiej pracy.
– Idea poświęcenia jednostki dla dobra ogółu.
– Ceniony dorobek kulinarny.

Ciężka praca jest w Chinach zjawiskiem powszechnym

Źródło: https://ocdn.eu/pulscms-transforms/1/adLktkqTURBXy81YzMyYzY4YmNhZDU3YzQxYjhhZGNkOThhZTI3YmMwOC5qcGVnkpUDABHNAyDNAcKTBc0DFM0BvA

Krąg Japoński – społeczeństwo kręgu jest niezwykle pracowite i punktualne oraz nadzwyczaj zaangażowane w swojej pracy. Panują ścisłe stosunki hierarchiczne min. szacunek pracowników wobec przełożonego.Szczególną rolę w społeczeństwie odgrywa honor. Do najważniejszego dziedzictwa kręgu należą:

– Powszechnie ceniony dorobek kulinarny.
– Rozwój nowoczesnych technologii i innowacji technicznych (w ostatnich latach).
– Wkład w rozwój kultury filmów animowanych.
– Kultura zaangażowania w wykonywane obowiązki.

Niezwykłe zaangażowanie w pracy jest domeną Japończyków

Źródło: https://pliki.wnp.pl/d/38/05/50/380550_r2_940.jpg

3. Kultura globalna

Oprócz lokalnych kręgów kulturowych, na skutek wspominanych na początku opracowania procesów (zwłaszcza globalizacji) dochodzi do zjawiska powstawania kultury globalnej – jednolitej dla całej planety. Pionierem tego trendu są Stany Zjednoczone – jako państwo świata o zdecydowanie najwyższym PKB, jest światowym propagatorem dóbr i usług. Obserwujemy nawet zjawisko amerykanizacji życia. Coraz więcej osób na świecie chce żyć tak, jak Amerykanie i realizować swój własny american dream, także w Polsce. Przyczyniają się do tego globalne korporacje, takie jak Coca-Cola, McDonald’s ale też Microsoft, Apple i Amazon. Dużą rolę odgrywa popularyzacja języka angielskiego jako języka międzynarodowego, co ułatwia także odbiór amerykańskich dóbr kultury – zwłaszcza muzyki i filmu, a także (w mniejszym stopniu) literatury. De facto kultura amerykańska staje się dla świata kulturą globalną, do której coraz silniej (i często bezkrytycznie) dążą różne społeczności.

Wesołe jedzenie z McDonald’s jest dostępne w większości państw świata poza Afryką