W Afryce znajdują się 54 niepodległe państwa należące do ONZ i Unii Afrykańskiej oraz 2 państwa nieuznawane – Somaliland i Sahara Zachodnia. Ponadto na terenie kontynentu i wód otaczających znajduje się kilkanaście podmiotów, które są integralną częścią państw innych kontynentów lub są ich terytoriami zależnymi.

Niniejszy artykuł zawiera informacje wykraczające poza ramy Podstawy Programowej dla przedmiotu Geografia w szkole podstawowej (klasa 8) oraz liceum ogólnokształcącym i stanowi materiał dodatkowy-uzupełniający – pomoc dla nauczycieli i uczniów poszukujących dodatkowych informacji statystycznych.

1. Główne informacje o państwach Afryki

Mapa podziału politycznego Afryki

Źródło: Domena publiczna (CIA); https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Political_Map_of_Africa_%282021%29.svg/800px-Political_Map_of_Africa_%282021%29.svg.png


Nazwa PaństwaStolicaFlagaRegionJęzyki urzędowePowierzchnia [km2]Ludność (~2023/2024)
AlgieriaAlgierAfryka PółnocnaArabski
Berberyjski
2.381.74145.500.000
AngolaLuandaAfryka PołudniowaPortugalski1.246.70037.290.000
BeninPorto-NovoAfryka ZachodniaFrancuski114.76313.800.000
BotswanaGaboroneAfryka PołudniowaAngielski581.7302.420.000
Burkina FasoWagaduguAfryka ZachodniaMossi
Bissa
Diula
Fula
Do 2023 r.:
Francuski
274.22322.500.000
BurundiGitegaAfryka ŚrodkowaKirundi
Francuski
Angielski
27.83413.200.000
CzadNdżamenaAfryka ŚrodkowaArabski
Francuski
1.300.00019.100.000
Demokratyczna Republika KongoKinszasaAfryka ŚrodkowaFrancuski2.345.409105.000.000
DżibutiDżibutiAfryka WschodniaArabski
Francuski
23.200980.000
EgiptKairAfryka PółnocnaArabski1.010.408107.800.000
ErytreaAsmaraAfryka WschodniaBrak117.6006.200.000
EswatiniMbabaneAfryka PołudniowaSuazi
Angielski
17.3641.240.000
EtiopiaAddis AbebaAfryka WschodniaAmharski
Afar
Oromo
Somalijski
Tigrinia
1.112.000109.500.000
GabonLibrevilleAfryka ŚrodkowaFrancuski267.6682.400.000
GambiaBandżulAfryka ZachodniaAngielski11.3002.470.000
GhanaAkraAfryka ZachodniaAngielski239.56734.600.000
GwineaKonakryAfryka ZachodniaFrancuski245.85714.000.000
Gwinea BissauBissauAfryka ZachodniaPortugalski36.1252.100.000
Gwinea RównikowaMalaboAfryka ŚrodkowaHiszpański
Francuski
Portugalski
28.0501.700.000
KamerunJaundeAfryka ŚrodkowaFrancuski
Angielski
475.44230.100.000
KeniaNairobiAfryka WschodniaSuahili
Angielski
580.36752.430.000
KomoryMoroniAfryka WschodniaKomoryjski
Francuski
Arabski
2.2351.000.000
KongoBrazzavilleAfryka ŚrodkowaFrancuski342.0006.230.000
LesothoMaseruAfryka PołudniowaSotho
Angielski
30.3552.211.000
LiberiaMonroviaAfryka ZachodniaAngielski43.0005.440.000
LibiaTrypolisAfryka PółnocnaArabski1.759.5417.400.000
MadagaskarAntananarywaAfryka WschodniaMalgaski
Francuski
592.79628.900.000
MalawiLilongweAfryka PołudniowaAngielski118.48421.250.000
MaliTimbuktuAfryka ZachodniaBambara
Bobo
Bozo
Dogon
Fula
Hassanijja
Kassonke
Maninka
Minyanka
Senufo
Songhaj
Soninke
Tamaszek
1.241.23822.000.000
MarokoRabatAfryka PółnocnaArabski
Berberyjski
446.55038.000.000
MauretaniaNawakszutAfryka ZachodniaArabski1.030.0004.330.000
MauritiusPort LouisAfryka WschodniaBrak2.0401.280.000
MozambikMaputoAfryka PołudniowaPortugalski801.590 34.200.000
NamibiaWindhukAfryka PołudniowaAngielski825.6153.030.000
NigerNiameyAfryka ZachodniaFrancuski1.267.00026.350.000
NigeriaAbudżaAfryka ZachodniaAngielski923.769231.000.000
Republika Południowej AfrykiPretoria (siedziba rządu)
Kapsztad (siedziba parlamentu)
Bloemfontein (siedziba władzy sądowniczej)
Afryka PołudniowaAfrikaans
Angielski
Xhosa
Ndebele
Pedi
Soto
Suazi
Południowo
afrykański Język Migowy
Tsonga
Tswana
Venda
Zulu
1.221.03762.030.000
Republika ŚrodkowoafrykańskaBangiAfryka ŚrodkowaFrancuski
Sango
622.9845.560.000
Republika Zielonego PrzylądkaPraiaAfryka ZachodniaPortugalski4.033600.000
RwandaKigaliAfryka ŚrodkowaRwanda
Angielski
Francuski
Suahili
26.33813.630.000
SenegalDakarAfryka ZachodniaFrancuski196.72218.850.000
SeszeleVictoriaAfryka WschodniaAngielski
Francuski
Kreolski seszelski
457120.000
Sierra LeoneFreetownAfryka ZachodniaAngielski71.7408.910.000
SomaliaMogadiszuAfryka WschodniaSomalijski637.65718.150.000
SudanChartumAfryka ŚrodkowaArabski
Angielski
1.886.06850.500.000
Sudan PołudniowyDżubaAfryka ŚrodkowaAngielski644.32912.710.000
TanzaniaDodomaAfryka WschodniaSuahili947.30367.500.000
TogoLomeAfryka ZachodniaFrancuski56.7858.710.000
TunezjaTunisAfryka PółnocnaArabski163.61011.720.000
UgandaKampalaAfryka ŚrodkowaAngielski
Suahili
241.03849.290.000
Wybrzeże Kości SłoniowejJamusukroAfryka ZachodniaFrancuski322.46231.000.000
Wyspy Świętego
Tomasza i Książęca
Sao TomeAfryka ZachodniaPortugalski964221.000
ZambiaLusakaAfryka PołudniowaAngielski752.61720.220.000
ZimbabweHarareAfryka PołudniowaAngielski
Szona
Ndebele północny
Chitonga
Czewa
Chibarwe
Kalanga
Khoisan
Nambya
Ndau
Shangani
Venda
Sotho
Tswana Xhosa
Zimba
bweński Język Migowy
390.75716.870.000

Największym Państwem według powierzchni jest położona w północnej Afryce Algieria (prawie 2,4 mln km2 powierzchni). Do państw o powierzchni powyżej 1 mln km2 zaliczają się także: Demokratyczna Republika Kongo, Sudan, Libia, Czad, Niger, Angola, Mali, Republika Południowej Afryki, Etiopia, Mauretania i Egipt. Co ciekawe, w przeszłości – do 2011 r. – największym krajem Afryki był Sudan, ale jego powierzchnia spadła w wyniku ogłoszenia niepodległości przez Sudan Południowy.

Najmniejszym krajem są Seszele, które liczą 457 km2. Do mikropaństw zaliczyć należy także: Wyspy Świętego Tomasza i Książęcą, Mauritius, Komory i Republikę Zielonego Przylądka – wszystkie są państwami wyspiarskimi. Wśród państw na kontynencie najmniejszym jest Gambia.

Największym zaludnieniem cieszy się Nigeria (ok. 231 mln mieszkańców) ze zdecydowaną przewagą na drugim krajem w zestawieniu. Powyżej 100 mln mają także: Etiopia, Egipt i Demokratyczna Republika Kongo. Najmniej mieszkańców mają Seszele – około 120 tys. osób. Poniżej 1 mln liczą także: Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Republika Zielonego Przylądka oraz Dżibuti.

2. Informacje ekonomiczne o państwach Afryki

Nazwa PaństwaPKB nominalne [mld USD] według MFW (prognoza 2024)PKB per capita [tys. USD] według MFW (prognoza 2024)PKB per capita PPP [tys. USD] według MFW (prognoza 2024)HDI [0.00 - 1.00] (2022)Wskaźnik ubóstwa [<2,15$ dziennie] wg. Banku Światowego (różne lata)Stopa bezrobocia (różne źródła i lata)
Algieria266.7805.72216.4830.7450,5%12,7%
Angola92.1232.4327.1530.59131,1%8,5%
Benin21.3711.5124.5580.50412,7%1,6%
Botswana21.4187.87520.0970.70815,4%20,68%
Burkina Faso21.9020.9102.7810.43843,2%4,8%
Burundi3.0750.2300.9160.42062,1%1,8%
Czad18.6971.0142.6200.39430,8%1,9%
Demokratyczna Republika Kongo73.7610.7151.5520.48178,9%5,4%
Dżibuti4.3644.1847.707051519,1%27,93%
Egipt347.5943.22517.6140.7281,5%7,07%
Erytrea2.3830.6231.8320.49369%8%
Eswatini5.0854.32412.6370.61036,1%24,39%
Etiopia205.1301.9104.0190.49227%3,7%
Gabon21.0139.30819.4520.6932,5%22,30%
Gambia2.6940.9892.9930.49517,2%11,2%
Ghana75.2442.2307.1560.60225,2%4,7%
Gwinea25.4471.6513.3660.47113,8%6,3%
Gwinea Bissau2.1511.0873.2390.48326%6,8%
Gwinea Równikowa10.7086.73318.3780.650-9,2%
Kamerun53.2051.8154.8420.58723%3,9%
Kenia104.0011.9836.9760.60136,1%5,7%
Komory1.4221.3843.5320.58618,6%9,4%
Kongo15.5012.4574.7400.59335,4%5,6%
Lesotho2.3951.1073.2270.52132,4%18%
Liberia4.7540.8551.8820.48727,6%4,1%
Libia48.2216.97526.4560.74633,3%19,6%
Madagaskar16.4650.5391.9790.48780,7%2,6%
Malawi11.2410.4811.7120.50870,1%7%
Mali21.6620.8992.7140.41020,8%7,7%
Maroko152.3774.07810.9470.6981,4%12%
Mauretania10.6282.3477.6800.5405,4%11,5%
Mauritius16.35912.97332.0940.7960,1%6,27%
Mozambik22.9750.6591.6490.46174,5%4%
Namibia12.7654.74512.0080.61015,6%21,7%
Niger18.8160.6701.6750.39450,6%0,8%
Nigeria252.7381.1106.3400.54830,9%4,1%
Republika Południowej Afryki373.2235.97516.4240.71720,5%33,5%
Republika Środkowoafrykańska2.8100.5381.1230.38765,7%6,6%
Republika Zielonego Przylądka2.7184.65610.3040.6614,6%8,5%
Rwanda13.7010.9903.3670.54852%16,5%
Senegal35.4501.9004.6610.5179,9%3,7%
Seszele2.20321.87543.1510.8020,5%3%
Sierra Leone4.5580.5272.1890.45826,1%5,3%
Somalia12.8040.7762.0620.38054,4%19,9%
Sudan26.8650.5473.4430.51615,3%49,54%
Sudan Południowy6.5170.4220.4550.38167,3%13,9%
Tanzania79.6051.2203.7460.53244,9%2,6%
Togo9.8321.0582.9110.54726,6%4%
Tunezja54.7084.43513.6450.7320,3%16,1%
Uganda56.3101.2023.3450.55042,1%2,9%
Wybrzeże Kości Słoniowej86.9112.7176.8600.5349,7%3,5%
Wyspy Świętego
Tomasza i Książęca
0.7513.1674.2380.61315,7%15,9%
Zambia29.8721.4134.3610.56964,3%13%
Zimbabwe34.4052.0882.9750.55039,8%5,2%

Wyjaśnienia dotyczące danych w tabeli:
* PKB nominalne liczone w miliardach dolarów amerykańskich – łączna wartość dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w ciągu roku (faktyczny wskaźnik produktywności państwa).
** PKB per capita liczone w tysiącach dolarów amerykańskich – wartość PKB nominalnego podzielona przez liczbę ludności (oznacza przeciętną wartość produktywności jednego obywatela).
*** PKB per capita (PPP) liczone w tysiącach dolarów amerykańskich – PKB per capita skorygowane o wartość parytetu siły nabywczej czyli w uproszczeniu: uwzględniający poziom cen w danym kraju w jego własnej walucie (najlepszy wskaźnik PKB do porównywania faktycznej finansowej jakości życia).
**** HDI – wskaźnik rozwoju społecznego, miara uwzględniająca teoretyczną jakość życia na podstawie dochodu narodowego (wskaźnik podobny do PKB) per capita (PPP), przeciętnej oczekiwanej długości życia, liczby lat edukacji otrzymanych przez dorosłych oraz zaplanowanej liczby lat edukacji dzieci. Zawiera się w przedziale 0.00 – 1.00, gdzie im bliżej 1.00 tym lepszy rozwój państwa.
***** Wskaźnik ubóstwa – w tym przypadku ubóstwa skrajnego według standardu międzynarodowego – procent populacji żyjącej za mniej niż 2,15 dolara amerykańskiego dziennie. Dane dla niektórych państw są nieco starsze. Brak aktualnych danych dla Gwinei Równikowej.
****** Stopa bezrobocia – odsetek osób poszukujących pracy, którzy nie mogą jej znaleźć (w stosunku do wszystkich aktywnych zawodowo tj. pracujących i bezrobotnych łącznie). W różnych krajach mogą istnieć inne prawne definicje bezrobocia, co wskazuje na konieczność ostrożnego analizowania danych w tym zakresie. Dane rządów wskazanych państw – najświeższe z dostępnych, głównie z ostatnich lat.

Dane porównawcze dla Polski (prognoza 2024):
PKB nominalne: 844.623 mld USD
PKB per capita: 23.014 tys. USD
PKB per capita (PPP): 49.060 tys. USD
HDI: 0.881
Wskaźnik ubóstwa: 0,1%
Stopa bezrobocia: 2,93% (Eurostat – stan realny), 5% (rząd – kryterium prawne)

Zdecydowanie najbogatszym krajem Afryki są Seszele, cieszące się nie tylko najwyższymi wartościami PKB per capita oraz jego odmiany mierzonej parytetem siły nabywczej, jak również wysokim wskaźnikiem HDI, ale też minimalnym poziomem ubóstwa i bezrobocia. Przytłaczająca większość państw Afryki jest jednak skrajnie biedna. Nawet największe kraje kontynentu i najbardziej zaludnione kraje, wszystkie bez wyjątku mają PKB i inne parametry ekonomiczne gorsze niż Polska i większość innych państw wysoko rozwiniętych. Wśród krajów o zdecydowanie najgorszej sytuacji ekonomicznej są: Sudan Południowy, Burundi, Republika Środkowoafrykańska, Demokratyczna Republika Kongo, Mozambik, Niger, Malawi, Erytrea, Liberia, Madagaskar, Niger, Czad, Mali, Burkina Faso i Somalia.

3. Informacje o ludności państw Afryki

W budowie.

4. Informacje polityczne o państwach Afryki

W budowie.