Litwa i Białoruś to północ-wschodni sąsiedzi Polski, a oba kraje były kiedyś wspólnie z Polską jednym krajem – Rzeczpospolitą. Z tego powodu nasze państwa wiele łączy. Oba kraje cieszą się przyrodą o niewielkim stopniu przekształcenia, a bogata historia wpłynęła na wykształcenie się cennego dorobku kulturowego.
Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)
Sąsiedzi Polski
II Walory przyrodnicze i kulturowe Litwy i Białorusi
1. Geografia Litwy i Białorusi
Litwa jest niewielkim państwem w Europie Środkowo-Wschodniej, jest także drugim najmniejszym państwem sąsiadującym z Polską (większym tylko od Słowacji) i jednocześnie krajem, z którym Polska ma najkrótszą granicę lądową (zaledwie 104 km). Jest to pewnego rodzaju paradoks, bo w przeszłości Litwa była rozległym terytorialnie Wielkim Księstwem, z którym Polska tworzyła wspólne państwo – Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Obecnie Litwa wraz z Łotwą i Estonią zaliczana jest do tzw. Państw Bałtyckich. Warto zauważyć, że kraj dopiero od niedawna ponownie jest na mapie Świata. Do 1990 r. Litwa stanowiła część Związku Radzieckiego (Rosji).
Położenie Litwy na mapie Europy i Unii Europejskiej
Źródło: TUBS; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Lithuania_in_European_Union.svg/1024px-Lithuania_in_European_Union.svg.png oraz elementy domeny publicznej
Powierzchnia Litwy to niewiele ponad 65 000 km2, a kraj zamieszkuje 2,89 mln osób. Stolicą kraju jest Wilno liczące nieco ponad 600 000 osób. Jest to kraj niemal wyłącznie nizinny, którego najwyższym szczytem jest Wysoka Góra licząca zaledwie 294 m n.p.m. (geograficznie jest więc nadal niziną). W geografii Litwy istotne są 4 obszary: niewielki pas wybrzeża położony nad Zalewem Kurońskim z Mierzeją Kurońską oraz nad otwartym Morzem Bałtyckim, następnie Wysoczyznę Żmudzką znaną również jako Pojezierze Żmudzkie, Nizinę Środkowolitewską oraz Pojezierze Litewskie na pograniczu z Białorusią i Polską. Rzeźba terenu Litwy jest podobna jak ta w pasie nizin i pojezierzy w Polsce. Przez Litwę przepływa wiele rzek, z których najważniejszą jest Niemen.
Mapa fizycznogeograficzna Litwy
Źródło: https://zpe.gov.pl/a/srodowisko-przyrodnicze-i-gospodarka-litwy/DrY5CH2k4
Białoruś jest z kolei średniej wielkości państwem zaliczanym do Europy Wschodniej. Kraj ten ma bardzo skromną tradycję państwową – tereny dzisiejszej Białorusi (Rusi Białej) stanowiły w przeszłości część Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczpospolitej, a później Carskiej Rosji. Białoruś istniała bardzo krótko w okresie międzywojennym, a jej tereny podzielono pomiędzy II Rzeczpospolitą i Rosję (ZSRR). Po II Wojnie Światowej Białoruś w całości znalazła się w Związku Radzieckim (Rosji), a po raz pierwszy trwałą niepodległość uzyskała w 1991 r.
Położenie Litwy na mapie Europy
Źródło: TUBS; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Lithuania_in_European_Union.svg/1024px-Lithuania_in_European_Union.svg.png oraz elementy domeny publicznej
Białoruś to kraj o powierzchni około 207 500 km2. Mieszka w niej 9,2 mln osób, choć różne źródła mogą podawać wartości od 9,1 do 9,5 mln osób, co związane jest z szybkim zmniejszaniem się zaludnienia kraju. Stolicą jest dość duże miasto Mińsk, liczące prawie 2 mln mieszkańców, a więc większe od Warszawy. W geografii Białorusi warto wspomnieć: Pojezierze Białoruskie na pograniczu z Litwą i Łotwą oraz Wyżynę Białoruską w centralnej części kraju, gdzie znajduje się Dzierżyńska Góra (345 m n.p.m.) nieopodal Mińska – najwyższy szczyt państwa. Na wschodzie ciągnie się Grzęda Smoleńsko-Moskiewską z Wysoczyzną Orszańską na pograniczu z Rosją. Białoruś, podobnie jak Litwa i Polska ma rzeźbę pojezierno-nizinną jednak z wyraźną różnicą w postaci olbrzymich bagien na południu kraju. Znajduje się tam region Polesie (geograficznie będąca niziną), ciągnie się ono od wschodniej Polski przez południową Białoruś i północną Ukrainę aż do granicy z Rosją. Jest to obszar rozlewisk wielu rzek, tworzących tutaj obszary bagienne, stanowiące ok. 20-25% powierzchni Białorusi (bywają one nazywane Bagnami Pińskimi). Jest to zarazem najbardziej podmokła część całej Europy. Przez Białoruś przepływa m. in. Dniepr, Berezyna, Prypeć i Niemen, a na granicy z Polską – Bug. Białoruś jest też krajem o bardzo wysokiej lesistości wynoszącej około 40% (wśród polskich sąsiadów większy rezultat ma tylko Rosja).
Mapa fizycznogeograficzna Białorusi
Źródło: https://zpe.gov.pl/a/srodowisko-przyrodnicze-i-gospodarka-bialorusi/DKWRwPkso
2. Ludność i gospodarka Litwy i Białorusi
Litwa znajduje się w trudnej sytuacji demograficznej. Liczba ludności w kraju spadła do 2,89 mln z 3,7 mln w 1991 r., co jest jednym z najgorszych wyników w Europie (ubytek ponad 20% mieszkańców). Wpłynęło na to wiele czynników – szybkie starzenie się społeczeństwa ze słabym przyrostem naturalnym oraz migracje. Kraj opuszczali Rosjanie, którzy udali się do Rosji i obwodu Kaliningradzkiego (Królewieckiego) po rozpadzie ZSRR, a sami Litwini emigrowali – podobnie jak Polacy – do krajów Europy Zachodniej. Warto wspomnieć, że na Litwie mieszka około 180 000 – 200 000 Polaków (mniejszość Polska na Litwie), którzy kultywują Polski język i historię i spotykają się z tego powodu z niechęcią ze strony litewskiego rządu. Osoby te mieszkają głównie na Wileńszczyźnie czyli w sąsiedztwie Stoicy – tereny te do 1939 r. stanowiły część Polski. Litwini podobnie jak Polacy są katolikami (74% ludności). Oprócz Polaków na Litwie mieszka około 140 tys. Rosjan (5% populacji) wyznających prawosławie.
Piramida płci i wieku Litwy oraz Białorusi ukazująca trudną sytuację demograficzną obu krajów
Źródło: Tweedle; https://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Lithuania#/media/File:Lithuania_2022_population_pyramid.svg; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Belarus_2023_population_pyramid.svg/1280px-Belarus_2023_population_pyramid.svg.png
Sytuacja ludnościowa Białorusi jest równie zła jak Litwy. O ile obecnie w kraju mieszka około 9,2 mln osób, to jeszcze w 1991 r. było to 10,1 mln. Oznacza to ubytek o niecałe 10%. Byłby on z pewnością większy, jednak Białoruś jest krajem zamkniętym, nie należy do Unii Europejskiej i nie ma tam swobód podróżowania do krajów Europy Zachodniej, co bardzo utrudnia emigrację z kraju. Również tutaj znajduje się mniejszość Polska licząca nawet do 300 000 osób (3,1% ludności kraju). Koncentruje się ona w obwodzie Grodzieńskim, który podobnie jak Wileńszczyzna przed II Wojną Światową należał do Polski. Duża mniejszość stanowią także etniczni Rosjanie – ponad 700 000 (7,5% ludności Białorusi). 1,5-2% ludności stanowi też mniejszość Ukraińska. Białoruś jest krajem prawosławnym, z liczbą wyznawców na poziomie 70-80% (brak wiarygodnych danych na ten temat), przy około 6-7% katolików i grekokatolików (głownie Polaków i Ukraińców). Ubytkowi ludności Białorusi sprzyjają migracje, m. in. do Rosji (Białorusinów i Rosjan) oraz do Polski (zwłaszcza białoruskiej młodzieży, a szczególnie tej o polskich korzeniach) oraz migracje polityczne opozycjonistów. W Polsce może przebywać nawet od 250 000 do 500 000 Białorusinów.
W 2020 r. na Białorusi wybuchły wielkie protesty przeciwko sfałszowanym wyborom, które rzekomo miał kolejny raz wygrać Aleksandr Łukaszenka, które krwawo stłumiła milicja – ich symbolem była dawna flaga Białorusi, z okresu zanim Łukaszenka objął władzę
Źródło: Homoatrox; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/2020_Belarusian_protests_%E2%80%94_Minsk%2C_23_August_p0027.jpg/1280px-2020_Belarusian_protests_%E2%80%94_Minsk%2C_23_August_p0027.jpg
Warto wspomnieć, że oba kraje bardzo się różnią, mimo podobnych parametrów demograficznych i fizycznogeograficznych. Litwa jest krajem demokratycznym, należy wraz z Polską do NATO i Unii Europejskiej i podobnie jak Polska obawia się wrogiej Rosji. Białoruś to dyktatura na czele której od 1994 r. stoi nieprzerwanie Aleksandr Łukaszenka – oskarżany o zbrodnie wojenne i polityczne, tortury, fałszowanie wyborów i represjonowanie opozycji, który zamienił Białoruś w kraj całkowicie podporządkowany Rosji i tworzący z nią układ o nazwie ZBiR (Związek Białorusi i Rosji). Bywa on czasem nazywany „ostatnim dyktatorem w Europie„. Łukaszenka zwalcza także mniejszość Polską oraz wspiera Rosyjską inwazję na Ukrainę. Z tego też powodu obecnie coraz silniejsza jest na Białorusi rola języka rosyjskiego w miejsce języka białoruskiego.
Kłajpeda to dość duży port morski na Bałtyku z przeładunkami na poziomie 35 mln ton rocznie (dla porównania największy port na Bałtyku – Gdańsk ponad 80 mln ton)
Źródło: Žiedas; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Klaip%C4%97da_1.jpg/1280px-Klaip%C4%97da_1.jpg
Gospodarka Litwy jest względnie nowoczesna, oparta w znacznym stopniu na usługach i częściowo na przemyśle (bardzo małą rolę odgrywa rolnictw). Jej rozwojowi sprzyja demokracja, kapitalizm i członkostwo w Unii Europejskiej. Większość aktywności gospodarczej koncentruje się w Wilnie oraz Kownie (drugie największe miasto). Ważnym ośrodkiem jest Kłajpeda – jedyny duży litewski port, stanowiący „okno na Świat” tego kraju. Litwa wyprzedza Polskę, w niektórych rankingach gospodarczych np. PKB per capita (Litwa – 41, Polska – 50 na Świecie) oraz wprowadziła walutę Euro.
W porównaniu z Litwą i Polską, Białoruś jest krajem gospodarczo zacofanym. PKB per capita Białorusi daje jej 90 miejsce na Świecie, w Europie pod tym względem wyprzedza tylko Mołdawię i Ukrainę. Większość przedsiębiorstw należy do państwa, a gospodarka jest centralnie sterowana. Na Białorusi wciąż istnieją Kołchozy czyli państwowe przedsiębiorstwa rolne, słynące z niezwykłej wręcz nieudolności. Białoruś jest więc typowym krajem rolniczo-przemysłowym, tak jak przed 1991 r., gdy była jeszcze w obrębie ZSRR. Jest ponadto całkowicie uzależniona od rosyjskich surowców, zwłaszcza gazu. Pewnym wyjątkiem jest dynamiczny rozwój sektora IT na Białorusi, m. in. w branży gier komputerowych, gdzie kraj odnosi istotne sukcesy (np. gra World of Tanks), jednak sektor wpadł w poważne kłopoty po inwazji Rosji na Ukrainę i wielu inwestorów, w tym flagowe firmy Białoruskie, przeniosły się do innych państw.
Białorusini stworzyli m. in. World of Tanks – kultową grę ostatnich lat (tutaj stoisko gry podczas Gamescom w 2017 r. w Kolonii w Niemczech)
Źródło: Tim Bartel; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Wikia-Gamescom-2017-Wednesday-014_%2835929619014%29.jpg/1280px-Wikia-Gamescom-2017-Wednesday-014_%2835929619014%29.jpg
3. Walory przyrodnicze Litwy i Białorusi
Litwa i Białoruś charakteryzują się podobnym do Polskiego, ale znacznie mniej przeobrażonym środowiskiem naturalnym. Z tego powodu oba państwa cieszą się unikalną i naturalną przyrodą, co współcześnie jest rzadko spotykane, zwłaszcza w Europie. Jedyny nadmorski obszar znajduje się w niewielkiej części litewskiego wybrzeża. Obejmuje Mierzeję i Zalew Kuroński oraz okolice Kłajpedy. Mierzeja Kurońska doczekała się nawet wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (wpis transgraniczny – wspólny z Rosją). Co ciekawe, została wpisana nie jako obiekt przyrodniczy lecz kulturowy, ale zgodnie z kryterium V – obrazującym interakcję człowieka ze środowiskiem. Bezdyskusyjnie jest to jeden z najpiękniejszych fragmentów wybrzeża Bałtyku, bardzo podobny do Mierzei Wiślanej. Od 1991 r. Litwa posiada tutaj także Park Narodowy Mierzei Kurońskiej.
Mierzeja Kurońska – widok na pograniczu rosyjko-litewskim od strony rosyjskiej w kierunku Litwy, część Litewska widoczna w oddali (orientacja północno-wschodnia fotografii)
Źródło: A. Savin; https://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_światowego_dziedzictwa_UNESCO_na_Litwie#/media/Plik:Curonian_Spit_NP_05-2017_img18_aerial_view_at_Epha_Dune.jpg
Łącznie na terenie niewielkie Litwy jest aż 5 Parków Narodowych. Poza obszarem nadmorskim znajdują się:
- Auksztocki Park Narodowy – najstarszy litewski PN, pochodzący jeszcze z okresu ZSRR (1974 r.), chroni typowo pojezierny krajobraz boru sosnowego i jezior. Znajduje się w północno-wschodniej Litwie, na Pojezierzu Litewskim.
- Dzukijski Park Narodowy (1991) – park o typowym krajobrazie leśno-bagiennym (za sprawą przepływającej tutaj rzeki Niemen), znajdujący się w południowej Litwie nieopodal granicy z Białorusią. Jest największym Parkiem Narodowym Litwy.
- Żmudzki Park Narodowy (1991) – o charakterze pojeziernym, chroni krajobraz rzeźby polodowcowej ze wzgórzami morenowymi, lasami i jeziorami na Wysoczyźnie Żmudzkiej.
- Trocki Historyczny Park Narodowy (1991) – prawdopodobnie jedyny taki, ponieważ jego podstawowym obszarem chronionym nie jest przyroda, tylko historyczne dziedzictwo Litwy. Jest jednocześnie najmniejszym PN na Litwie.
Największym skarbem Auksztockiego PN są jeziora polodowcowe – tym samym Park ten przypomina liczne obszary pojezierne na terenie Polski
Źródło: Wojsyl; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Lithuania_Ladakalnis.jpg/1280px-Lithuania_Ladakalnis.jpg
O ile dziedzictwo przyrodnicze Litwy ma raczej charakter leśno-pojezierny (i nadmorski) to środowisko naturalne Białorusi ciąży w kierunku leśno-bagiennym. Na znacznie większej Białorusi znajdziemy jednak tylko 4 Parki Narodowe. Z całą pewnością najważniejszym obszarem przyrody chronionej jest tutaj Park Narodowy „Puszcza Białowieska”, która podlega ochronie transgranicznej – Polskiej i Białoruskiej. Jest to obszar historycznie najdłużej chroniony (jeszcze z okresu średniowiecza), w II RP stał się Parkiem Narodowym w 1932 r., a po uzyskaniu przez Białoruś niepodległości, Park ustanowiono w 1991 r., co czyni go najstarszym białoruskim Parkiem Narodowym. Jest to obszar przyrody wybitnie zachowanej w skali światowej. Po stronie Białoruskiej cała część Puszczy podlega ochronie jako Park Narodowy, podczas gdy po stronie Polskiej zaledwie około 17% „naszej” części Puszczy. Cała Puszcza Białowieska wpisana jest na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako obiekt przyrodniczy o powierzchni 1500 km2, z czego większość znajduje się na Białorusi (873 km2).
Fragment Puszczy Białowieskiej na terenie Parku Narodowego po stronie Białoruskiej
Źródło: Mikhail Kapychka; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/%D0%A2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%B2_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B6%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BF%D1%83%D1%89%D0%B5.jpg/1920px-%D0%A2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%B2_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B6%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BF%D1%83%D1%89%D0%B5.jpg
Pozostałymi Parkami Narodowymi Białorusi są:
- Park Narodowy „Jeziora Brasławskie” (1995) – znajduje się na Pojezierzu Białoruskim nieopodal granicy z Litwą i Łotwą, chroni – jak wskazuje nazwa – kompleksy jeziorne pochodzenia polodowcowego i krajobraz pojezierny.
- Prypecki Park Narodowy (1996) – znajduje się na Polesiu tuż przy granicy z Ukrainą w dolinie Prypeci. Z tego powodu Park ten wyróżnia się na tle pozostałych krajobrazem podmokłym-bagiennym i jest prawdopodobnie jednym z najciekawszych kompleksów tego typu w Europie. Oprócz Parku Narodowego, także inne obszary zaliczane do tzw. Bagien Pińskich mają unikatowy charakter w Europie.
- Naroczański Park Narodowy (1999) – położony na północy kraju na Pojezierzu Białoruskim, w sąsiedztwie granicy z Litwą. Jego główną atrakcją jest tytułowe jezioro Narocz. Ma typowo pojezierny charakter. Jest jednocześnie największym PN na Białorusi.
Krajobrazy doliny Prypeci nieopodal Prypeckiego Parku Narodowego
Źródło: Viktar Palstsiuk; https://en.wikipedia.org/wiki/Pripyatsky_National_Park#/media/File:Prypiac.jpg
4. Dziedzictwo kulturowe Litwy i Białorusi
Zarówno Litwa jak i Białoruś cieszą się poza urokliwą przyrodą także bogatym dziedzictwem kulturowym. Litwa jest krajem o długiej historii, nieustannie powiązanej z Polską. W przeszłości to Litwa kontrolowała terytorium dzisiejszej Białorusi w ramach Wielkiego Księstwa Litewskiego, później także jako część Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Z tego powodu Litwini są bardzo wyczuleni na punkcie swojej historii i języka oraz dbają o ich kultywowanie. Jest to też swego rodzaju wyraz sprzeciwu wobec mają w przeszłości miejsce polonizacji litewskiej szlachty w okresie przedrozbiorowym.
Zamek w Trokach jest jednym z historycznych centrów litewskiej państwowości
Źródło: Metsavend; https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Trakai_linnus.jpg
Jednym z najważniejszych obiektów kulturowych na całej Litwie jest Trocki Historyczny Park Narodowy wpisany także na Listę Informacyjną UNESCO. Jego centrum jest Zamek znajdujący się na wyspie i otoczony wodą. Miejsce to uchodzi za kolebkę litewskiej państwowości, tuż obok mieści się też jedna z dawnych stolic Litwy (wieś Stare Troki). Na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO na Litwie znajduje się ponadto 4 inne obiekty oraz opisana wcześniej Mierzeja Kurońska:
- Zespół zabytkowy w Wilnie (data wpisu: 1994, 2012) – obejmujący starówkę miasta z Ostrą Bramą. Pomimo burzliwej historii w mieście zachowało się wiele budynków zbudowanych w stylach gotyckim, renesansowym i barokowym, jak też średniowieczny układ ulic. Miasto jest historyczną i współczesną stolicą Litwy, a także miejscem przeplatania się historii i kultury Polsko-Litewskiej.
- Stanowisko archeologiczne w Kiernowie (kulturalny rezerwat w Kiernowie) (2004) – stanowi wyjątkowe świadectwo około dziesięciu tysiącleci osadnictwa ludzkiego w tym regionie. Ten rezerwat historyczno-archeologiczny zwany jest Litewską Troją.
- Południk Struvego (2005) – wpis transgraniczny obejmujący trzy punkty w miastach Poniemunek, Niemenczyn, i Niemież, stanowiące część wszystkich 34 punktów na terenie Norwegii, Szwecji, Finlandii, Rosji, Estonii, Łotwy, Litwy, Białorusi, Estonii i Mołdawi. Utworzono je w celu dokonania pomiarów Ziemi z inicjatywy rosyjskiego badacza duńskiego pochodzenia: Friedricha Struvego.
- Modernistyczne Kowno: architektura optymizmu, 1919-1939 (2023) – obejmuje kompleks budynków z dwudziestolecia międzywojennego wybudowanych w stylu modernistycznym – w tym okresie Wilno było częścią Polski a stolicą Litwy było Kowno.
Wileńskie Stare Miasto jest jednym z ulubionych turystycznych kierunków Polaków udających się na Litwę
Źródło: BigHead; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Vilnius_old_town_by_Augustas_Didzgalvis.jpg/1280px-Vilnius_old_town_by_Augustas_Didzgalvis.jpg
Oprócz obiektów UNESCO i oczywistych zabytków historycznych, Litwa może pochwalić się jeszcze jednym wyjątkowym obiektem, jakim jest Uzdrowisko w Druskiennikach, niezwykle zresztą popularne wśród Polaków. To miasto położone tuż przy granicy z Białorusią i bardzo blisko granicy z Polską w południowej Litwie, słynne jest jako najważniejsze sanatorium na Litwie. Wykorzystywane są tutaj wody mineralne i borowiny. Jest ono popularne już od XIX wieku. Dodatkowo znajduje się tutaj jeden z największych aquaparków w Europie. Za swojego życia w Druskiennikach (wówczas na terytorium II RP) wypoczywał wielokrotnie Józef Piłsudski, co przyniosło miejscu olbrzymią popularność w Polsce.
Turystyka uzdrowiskowa w Druskiennikach związana jest m. in. z leczniczymi wodami wykorzystywanymi np. w chorobach reumatycznych
Źródło: Juliux; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Druskininkai_fountain.jpg/1920px-Druskininkai_fountain.jpg
Bezdyskusyjnie najważniejszym Białoruskim wpisem na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jest Puszcza Białowieska (wpis transgraniczny wspólnie z Polską – 1979, 1992, 2014). Jest to obiekt rangi światowej. Poza tym na Białorusi na Liście znajdują się jeszcze trzy obiekty:
- Zespół zamkowy w Mirze (2000) – obejmuje zamek wybudowany pierwotnie w stylu gotyckim (XV i XVI w.) a potem wielokrotnie przebudowywany z elementami renesansowymi i barokowymi. Obiekt znajduje się w środkowo-zachodniej Białorusi, niedaleko Mińska.
- Południk Struvego (2005) – podobnie jak na Litwie, wpis transgraniczny. Na Białorusi znajduje się 5 punktów, ale nie znajdują się one w miastach – zlokalizowano je w obwodach: brzeskim i grodzieńskim.
- Architektoniczny, rezydencjonalny i kulturalny zespół rodu Radziwiłłów w Nieświeżu (2005) – dawna siedziba polskiego rodu Radziwiłłów od XVI do XX wieku. Wybudowany tutaj zamek znajduje się w mieście Nieśwież, w środkowo-zachodniej Białorusi niedaleko Mińska.
Dorobkiem kulturowym na Białorusi są zamki i pałace, m.in. piękny Zamek w Mirze
Źródło: Вадзім Новикаў; https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Mirze#/media/Plik:Комплекс_Мирского_замка.JPG
Białoruś posiada ponadto aż 5 obiektów na Liście Informacyjnej UNESCO. Jednym z nich jest Kanał Augustowski (2004, 2006), który jest wspólnym obiektem Polski i Białorusi. Stanowi sztucznie wykonaną drogę wodną łączącą Biebrzę z Niemnem. Oprócz tego na liście są:
- Cerkiew Przemienienia Pańskiego oraz Sobór św. Zofii w Połocku (2004) – świątynie o zawiłej historii, kolebki białoruskie chrześcijaństwa, obecnie cerkwie prawosławne. Oba obiekty mieszą się w Połocku na północy Białorusi.
- Cerkiew Świętych Borysa i Gleba w Grodnie (2004) – najstarsza cerkiew prawosławna w Grodnie i jedna z najstarszych na Białorusi. Pochodzi z XII wieku i jest jednym z najstarszych zabytków całej Białorusi.
- Ufortyfikowane świątynie na Białorusi, w Polsce i na Litwie (2004) – trzy ufortyfikowane świątynie chrześcijańskie na Białorusi: cerkiew św. Michała Archanioła w Synkowiczach, cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Murowance oraz kościół św. Jana Chrzciciela w Komajach (kościół katolicki). Znajdują się w zachodniej Białorusi.
- Drewniana architektura sakralna (XVII–XVIII w.) na Polesiu (2004) – obejmuje obiekty kultu religijnego wykonane z drewna – tradycyjnego materiału stosowanego w budownictwie południowej Białorusi (Polesie).
Cerkiew Świętych Borysa i Gleba w Grodnie to jeden z wielu sakralnych obiektów prawosławia, która stanowi fundament kulturowy współczesnej Białorusi, a zarazem jeden z najstarszych zabytków w tym kraju
Źródło: Kalozha – Каложа; https://pl.wikipedia.org/wiki/Cerkiew_Świętych_Borysa_i_Gleba_w_Grodnie#/media/Plik:Kalozha_-_Каложа_-_panoramio.jpg
Oprócz najbardziej znanych obiektów z Listy UNESCO, na Białorusi kluczowym punktem jest stolica kraju – Mińsk. Miasto jest jednym z największych w Europie i posiada liczne obiekty warte odwiedzenia. W mieście znajduje się szereg zabytków, pałaców czy obiektów sakralnych różnych wyznań. Z kolei dla wielu Polaków ważnym kierunkiem będzie Grodno – siedziba polskiej mniejszości na Białorusi i miasto słynące z pięknej architektury.
Plac Niepodległości w Mińsku to tylko jeden z wielu ciekawych obiektów w tym dużym mieście
Źródło: Zedlik; https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Miensk_-_Plac_Niezaležnaści.jpg
5. Polsko-Litewsko-Białoruskie dziedzictwo kulturowe
Ponieważ Polska, Litwa i Białoruś były przez setki lat jednym państwem to dziedzictwo kulturowe naszych krajów jest podobne i łączy się ze sobą. Obejmuje to nie tylko zabytki historyczne, głównie będące dziełem polskiej szlachty, ale też wiele ważnych osobistości, które cieszą się szacunkiem we wszystkich tych krajach. Jedną z takich osób był Konstanty Kalinowski – jeden z przywódców Powstania Listopadowego, urodzony na Białorusi, działający też na terenie Litwy, polski patriota. Jest uznawany za bohatera narodowego wszystkich trzech wymienionych państw. Podobną postacią jest Adam Mickiewicz. Urodził się on na Białorusi, gdzie początkowo mieszkał (Nowogródek), następnie osiadł na Litwie (Wilno, Kowno). Znamienne, że ten wielki wiesz literacki urodził się na Białorusi, pisał „Litwo, Ojczyzno moja”, a czynił to w języku polskim. Ponadto bohaterem narodowym polsko-białoruskim jest Tadeusz Kościuszko, który urodził się na Białorusi, a wsławił się walcząc o niezależność Polski od zaborców. Z kolei wśród bohaterów polsko-litewskich znajduje się cały panteon wspólnych władców obu naszych krajów takich jak np. Władysław Jagiełło.
We wsi Mereczowszczyzna na Białorusi znajduje się muzeum Tadeusza Kościuszki
Brak komentarzy