Kontynenty Amerykańskie wykazują zarówno różnice jak i podobieństwa pod względem warunków naturalnych. Podobieństwa dają się zauważyć w rzeźbie terenu, różnice w linii brzegowej czy wodach powierzchniowych.
Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)
Ameryki
II Warunki naturalne Ameryk
1. Obiekty na mapach Ameryk
Główne obiekty fizyczno-geograficzne i główne miasta Ameryki Północnej
Źródło: http://www.swiatpodrozy.pl/k.php?kid=4&mapID=23#.XGluxO7Qi70
Główne obiekty fizyczno-geograficzne i główne miasta Ameryki Południowej
Źródło: http://www.swiatpodrozy.pl/k.php?kid=5&mapID=26#.XGmU2-7Qi70
2. Podział polityczny Ameryk
Mapa podziału politycznego Ameryki Północnej
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/North_America-administrative_map_PL.png/300px-North_America-administrative_map_PL.png
W Ameryce Północnej znajdują się 22 państwa przy czym 3 państwa (USA, Kanada i Meksyk) wyróżniają się pod względem wielkości, a pozostałe kraje to małe lub mikropaństwa, często wyspiarskie. Ponadto można tu dostrzec co najmniej 21 terytoriów zależnych, w tym zarówno należące do państw Amerykańskich (USA) jak i Europejskich (Wielkiej Brytanii, Francji, Holandii oraz Danii). Niektórzy zaliczają ponadto część wysp podległych Kolumbii i Wenezueli do Ameryki Północnej.
Największym krajem Ameryki Północnej i zarazem drugim największym państwem świata jest Kanada (prawie 10 mln km²), z kolei najmniejszym Saint Kitts and Nevis (261 km²), choć niektóre terytoria zależne są jeszcze mniejsze (np. zależna od USA wyspa Navassa – 5 km²). Najwięcej mieszkańców mają z kolei Stany Zjednoczone (327 milionów w 2018 roku). Najmniej obywateli mieszka również w Saint Kitts and Nevis (około 55 tys. osób), choć niektóre terytoria zależne są niezamieszkałe. Największą gęstość zaludnienia ma Barbados (około 663 os/km²), a najmniejszą Kanada (3,5 os/km²) choć jeżeli uwzględnić terytoria zależne, to niektóre z nich mają odpowiednio większą lub zerową gęstość zaludnienia.
Mapa podziału politycznego Ameryki Południowej
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Ameryka_Po%C5%82udniowa_mapa_polityczna.png/800px-Ameryka_Po%C5%82udniowa_mapa_polityczna.png
W Ameryce Południowej znajduje się 13 niepodległych państw i kilka terytoriów zależnych Wielkiej Brytanii, Francji i Holandii. Większość krajów to państwa kontynentalne o średniej lub dużej powierzchni.
Niemal połowę powierzchni kontynentu zajmuje największa Brazylia (około 8,5 mln km²), z kolei najmniejszym jest Trynidad i Tobago (około 5000 km²), choć uwzględniając obszary zależne, można by wskazać obszary mniejsze (np. Holenderska Aruba – 180 km²). Również w Brazylii mieszka najwięcej osób – około 210 milionów (2018). Najmniej mieszkańców ma Surinam (około 590 tys. – 2017). I tu ponownie – uwzględniając terytoria zależne (np. Brytyjska Południowa Georgia i Sandwich Południowy) można wskazać obszary prawie niezamieszkałe. Gęstość zaludnienia jest niska we wszystkich państwach. Jedynie w Trynidadzie i Tobago jest ona wysoka (aż 238 os/km²), z kolei w większości państw nie przekracza 50 os/km². Najmniejsza jest w Gujanie (3,6 os/km²).
3. Podstawowe informacje o Ameryce Północnej
Powierzchnia: 24,2 mln km² / 24,7 mln km² (3-cia największa) (polskie źródła podają mniejszą powierzchnię, anglojęzyczne – większą)
Liczba ludności kontynentu: 580 mln (2016 – 4-ta największa)
Średnia wysokość: 781 m.n.p.m.
Najwyższy szczyt: Denali (dawniej nazywany Mount McKinley): 6190 m.n.p.m.
Najniższy punkt: Dolina Śmierci (~-86 m.n.p.m.)
Deniwelacja kontynentu: 6276 m
4. Podstawowe informacje o Ameryce Południowej
Powierzchnia: 17,8 mln km² (4-ta największa
Liczba ludności kontynentu: 421 mln (2016 – 5-ta największa)
Średnia wysokość: 655 m.n.p.m.
Najwyższy szczyt: Aconcagua: 6960 m.n.p.m.
Najniższy punkt: Laguna del Carbón (a dokładniej Gran Bajo de San Julián) (~-105 m.n.p.m.)
Deniwelacja kontynentu: 7065 m
5. Cechy fizycznogeograficzne Ameryk
Ameryka Północna ma najwyższy wskaźnik rozwinięcia linii brzegowej, wynoszący 4,86 przy długości linii brzegowej około 75,5 tys. km, która jest najdłuższa ze wszystkich kontynentów (a więc bardzo dobrze rozwinięta). Znaczną część kontynentu stanowią wyspy (16,7%) oraz półwyspy (8,7%) co oznacza iż łączna powierzchnia obszaru w bezpośrednim sąsiedztwie morza wynosi prawie 25,5%. Duże rozczłonkowanie kontynentu ma istotne znaczenie dla klimatu. Jedną z kluczowych wysp Ameryki Północnej jest zależna od Danii Grenlandia (o powierzchni 2,166 mln km²), która jest największą wyspą na świecie.
Typy wybrzeży są mocno zróżnicowane. W części północnej można spotkać zarówno wybrzeża niskie i zabagnione (Zatoka Hudsona) jak i fiordowe (Grenlandia, wyspy Archipelagu Arktycznego). W północno-wschodniej części wybrzeże ma charakter skalisty, z licznymi wyspami (okolice Półwyspy Labrador). Na wschodnim wybrzeżu USA (aż po Półwysep Floryda) wybrzeże staje się niskie, miejscami zabagnione lub z zatokami, pojawia się także wybrzeże mierzejowo-lagunowe. Również wybrzeże południowo-wschodnie (południowe USA, wschodni Meksyk) ma charakter mierzejowo-lagunowy z lokalnymi cechami wybrzeża deltowego (delta Missisipi). Pojawia się także typ wybrzeża koralowego oraz namorzynowego (okolice półwyspy Jukatan i Archipelag Antyli). Południowo-zachodnie i zachodnie wybrzeże kontynentu jest wyrównane, wysokie i strome. Z kolei w części północno-zachodniej nabiera cech wybrzeża fiordowego, aż do Półwyspu Alaska. Dopiero na Alasace pojawia się odmiana w postaci wybrzeża riasowego (w Zatoce Kuskokwim).
Ukształtowanie powierzchni Ameryki Północnej
Źródło: https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Rj2xYhsYwyRW7/1620222855/2kTc96tBRBHcaKFJcBCgp5DlXkOLr7t1.png
Ameryka Północna jest trzecim najwyżej położonym kontynentem (po Antarktydzie i Azji) ze średnią wysokością 781 m.n.p.m. Najwyższym szczytem jest zlokalizowany na Alasce Denali (dawniej Mount McKinley) – 6190 m.n.p.m. Najniżej położony punkt – Dolina Śmierci (-86 m.n.p.m.) znajduje się na pustyni Mojave w Kalifroni. Największą część powierzchni stanowią wyżyny i góry ( około 77% kontynentu). Układ rzeźby ma charakter południkowych pasów. Najwyższe pasma górskie (Kordyliery) zlokalizowane są na zachodzie – to młode góry z orogenezy alpejskiej. W centrum kontynentu przecina je pas równin i nizin (Nizina Zatokowa, Wielkie Równiny, Nizina Hudsońska), a dalej na wschodzie teren zamyka pasmo starych gór z orogenezy kaledońskiej i orogenezy hercyńskiej – Appalachów. Powstaje w ten sposób charakterystyczny układ umożliwiający ruch powietrza na osi północ-południe, a zamykający napływ mas powietrza z zachodu i ze wschodu.
Wskaźnik rozwinięcia linii brzegowej Ameryki Południowej należy do najniższych i wynosi 2,0 i jest większy tylko od wskaźnika w Afryce. Kontynent jest bardzo zwarty, linia brzegowa jest bardzo słabo rozwinięta. Długość linii brzegowej wynosi niecałe 29 tys. km i jest dłuższa tylko od linii brzegowej Australii. Wyspy i półwyspy to zaledwie około 1% powierzchni kontynentu, a największą z wysp jest Ziemia Ognista. Trzecia największa na świecie jest z kolei średnia odległość od morza, wynosząca około 590 km (Po Azji i Afryce).
Ze względu na małą długość linii brzegowej, także wybrzeża nie są aż tak zróżnicowane. Na północy kontynentu pojawia się wybrzeże namorzynowe, miejscami przechodzące w wybrzeże klifowe lub mierzejowo-lagunowe. Również wybrzeże wschodnie jest mało urozmaicone, głównie niskie, zabagnione lub namorzynowe. Występują także liczne fragmenty deltowe (Amazonka, Orinoko) i esutariowe (Rio de la Plata). Miejscami występują niewielkie obszary wybrzeża koralowego. W części południowo-wschodniej pojawia się także wybrzeże mangrowe i ponownie klifowe. Bardziej na południe daje się zauważyć wybrzeże dalmatyńskie i mierzejowo-lagunowe. Z kolei w Patagonii ponownie dominują klify i estuaria. Na Ziemi Ognistej czy Falklandach (Malwinach) pojawiają się także fiordy. Całe wybrzeże zachodnie jest dosyć jednorodne i wysokie, wysokie z górami w bezpośrednim sąsiedztwie głębokiego morza.
Ukształtowanie powierzchni Ameryki Południowej
Źródło: https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R67r40ex0Jrdq/1620222857/2VEdm0tWiEFauqz5rUbf8A84a5wD1Mia.png
Ameryka Południowa jest teoretycznie jednym z niższych kontynentów, zajmując dopiero 5-te miejsce po Antarktydzie, Azji i Ameryce Północnej i nieznacznie za Afryką pod względem średniej wysokości (655 m.n.p.m.), choć jest to relatywnie duża średnia wysokość o znacznym implikacjach klimatycznych. Najwyższym szczytem jest leżąca w Andach w zachodniej Argentynie tuż przy granicy z Chile – Aconcagua (6960 m.n.p.m.). jest to jeden z najwyższych szczytów świata, zajmujący drugie miejsce w Koronie Ziemi. Istnieją rozbieżne informacje co do punktu najniżej położonego, ale najczęściej przyjmuje się Gran Bajo de San Julián w Laguna del Carbón o wysokości około – 107 m.n.p.m. na południowo-wschodnim wybrzeżu Argentyny. Choć większość kontynentu (51%) stanowią wyżyny i góry, udział nizin jest bardzo duży (49%). Podobnie jak w Ameryce Północnej, także na tym kontynencie układ rzeźby ma charakter pasów, jednak ich przebieg nie jest dokładnie południkowy. Od zachodu kontynent budują Andy – młode góry z orogenezy Alpejskiej. W centrum kontynentu znajdują się rozległe niziny – Orinoko, Amazonki i La Platy, a na wschodzie niezbyt wysoka Wyżyna Brazylijska i nieco bardziej na północ – Wyżyna Gujańska. Powstaje w ten sposób charakterystyczny układ umożliwiający ruch powietrza na osi północ-południe, a zamykający napływ mas powietrza z zachodu i ze wschodu, jednak o większej możliwości penetracji powietrza z nad Oceanu Atlantyckiego, aniżeli w Ameryce Północnej.
6. Budowa geologiczna Ameryk
Położenie Ameryk na płytach tektonicznych
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Plyty_tektoniczne.svg/1280px-Plyty_tektoniczne.svg.png
Ameryka Północna leży prawie w całości na płycie Północnoamerykańskiej. Jedynie niewielkie obszary leżą na płycie Pacyficznej lub Karaibskiej, albo w strefie bezpośredniego kontaktu z płytami Juan de Fuca czy Kokosową. Przesuwcze i kolizyjne ruchy płyty Północnoamerykańskiej i Pacyficznej (w tym zwłaszcza subdukcja płyty Pacyficznej pod płytę Północnoamerykańską) doprowadziły do powstania rozległych pasm górskich (Kordylierów) na całej długości zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej.
Pod względem budowy skalnej, najstarsza (i zarazem największa) jest centralna część Ameryki Północnej, obejmująca środkowe USA i prawie całą Kanadę oraz Grenlandię, której utwory budujące pochodzą z prekambru. Wschodnie i południowe wybrzeże kontynentu pochodzi z Paleozoiku, z kolei zachodnie – z Mezozoiku i Kenozoiku.
Ameryka Południowa niemal w całości leży na płycie Południowoamerykańskiej. Jedynie niewielkie fragmenty znajduja się na granicy z płytami: Nazca, Karaibską czy Scotia oraz Antarktyczną. Nacieranie płyty Nazca na płytę Południowoamerykańską było bezpośrednią przyczyną powstania Andów na długości całego zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej.
Budowa skalna Ameryki Południowej pozwala podzielić kontynent na starą, prekambryjską część centralną i wschodnią oraz młodą, sfałdowaną w erach Mezozoicznej i Kenozoicznej część zachodniego i północnego wybrzeża. Jedynie na południowym-wschodzie znajdują się niewielkie obszary uformowane w Paleozoiku.
7. Klimat Ameryk
Głównymi czynnikami klimatotwórczymi w Amerykach są:
- Szerokość geograficzna – duża rozciągłość kontynentów od obszarów równikowych aż po koło podbiegunowe.
- Prądy morskie – W Ameryce Północnej zwłaszcza najważniejszy ciepły prąd morski na Ziemi – Golfstrom (znany także jako prąd Antylski lub prąd Zatokowy czy też prąd Północnoatlantycki) oraz ciepły prąd Alaski. Wśród prądów zimnych kluczowe znaczenie mają: prąd Kalifornijski oraz prąd Labradorski. W Ameryce Południowej – ciepłe prądy Brazylijski i Gujański oraz zimne Peruwiański i Dryf Wiatrów Zachodnich.
Prądy morskie oddziałujące na Ameryki
Źródło: http://static.scholaris.pl/main-file/103/prady-morskie_60822.jpg
- Układ rzeźby terenu – na obu kontynentach ma charakter południkowy co umożliwia ruch mas powietrza na osi północ-południe, a utrudnia napływ mas powietrze z nad Oceanów zarówno z zachodu jak i ze wschodu.
Ponadto innymi czynnikami klimatotwórczymi w Amerykach są:
- Wysokość nad poziomem morza – duża średnia oraz liczne obszary górskie sprzyjają niższym temperaturom i wyższym opadom.
- Rozwinięcie linii brzegowej – bardzo dobre w Ameryce Północnej powoduje większy wpływ Oceanu na klimat, z kolei bardzo słabe w Ameryce Południowej ogranicza ten wpływ.
W Amerykach występują wszystkie strefy klimatyczne świata.
Strefy klimatyczne w Amerykach
Źródło: https://static.epodreczniki.pl/portal/f/res-minimized/R1ewK0GG1RKcn/3/960/1mHZR67zzVNZvtMOGwczA6lL78Wx2BHP.png
1. Klimat równikowy – obejmuje prawie całą Nizinę Amazonki w północnej części Ameryki Południowej. Klimat jest dodatkowo wzmacniany ciepłym prądem Gujańskim. Charakteryzuje się stałą, wysoką temperaturą około 27 stopni Celsjusza i bardzo dużymi opadami przez cały rok.
Manaus, Brazylia
Źródło: https://en.climate-data.org
2. Klimat podrównikowy – obejmuje obszary Ameryki Centralnej oraz północne wybrzeże Ameryki Południowej i część środkowo-wschodniego wybrzeża oraz centralną Amerykę Południową. Bardzo podobny do klimatu równikowego, ze stałą temperaturą w okolicach 27 stopni Celsjusza przez cały rok oraz dużymi opadami, jednak z wyraźnie zaznaczającą się porą deszczową (latem) i suchą (zimą).
Gwatemala, Gwatemala
Źródło: https://en.climate-data.org
Brasilia, Brazylia
Źródło: https://en.climate-data.org
3. Klimat zwrotnikowy wilgotny – w Ameryce Północnej obejmuje Półwysep Floryda oraz część wschodniego i zachodniego wybrzeża Meksyku, a w Ameryce Południowej – południową część Wyżyny Brazylijskiej i północny fragment Niziny La Platy. Klimat ten powstaje jako skutek działania prądów morskich – odpowiednio Zatokowego w Ameryce Północnej i Brazylijskiego w Ameryce Południowej. Maksymalna temperatura jest wyższa niż w klimacie równikowym, zaznacza się jednak pewna amplituda temperatury. Opady są na poziomie podobnym do klimatu podrównikowego.
Miami, USA
Źródło: https://en.climate-data.org
Asuncion, Paragwaj
Źródło: https://en.climate-data.org
4. Klimat zwrotnikowy suchy – w Ameryce Północnej obejmuje zachodni i środkowy Meksyk (w tym półwysep Kalifornijski), gdzie oddziałuje zimny prąd Kalifornijski, z kolei w Ameryce Południowej część wybrzeża Peru i Chile oraz zachodnią Boliwię, gdzie oddziałuje prąd Peruwiański. Cechuje się najwyższymi temperaturami latem i dość dużą amplitudą oraz bardzo niski lub wręcz zerowymi opadami.
Hermosillo, Meksyk
Źródło: https://en.climate-data.org
Lima, Peru
Źródło: https://en.climate-data.org
5. Klimat podzwrotnikowy wilgotny – w Ameryce Północnej obejmuje południowo-wschodnią część USA (część Niziny Zatokowej i Niziny Atlantyckiej) oraz w Ameryce Południowej wschodnią Argentynę i Urugwaj (część wschodnia Niziny La Platy). Jest nieco chłodniejszą wersją klimatu zwrotnikowego wilgotnego, z dość równomiernymi, wysokimi opadami przez cały rok, gorącym latem i łagodną zimą ze średnią temperaturą powyżej 10 stopni Celsjusza przy zauważalnej, dość dużej amplitudzie temperatury.
Houston, USA
Źródło: https://en.climate-data.org
Buenos Aires, Argentyna
Źródło: https://en.climate-data.org
6. Klimat podzwrotnikowy suchy – obejmuje w Ameryce Północnej środkowo-zachodnie USA (od Wielkich Równin aż niemal po samo wybrzeże Oceanu Spokojnego) oraz Pampę w środkowej Argentynie oraz środkowym Chile w Ameryce Południowej. Jest chłodniejsza odmianą klimatu zwrotnikowego suchego. Cechuje się bardzo gorącym latem oraz łagodną, ale dużo chłodniejszą zimą (z temperaturą minimalną około 10 stopni Celsjusza). Amplituda jest wysoka lub bardzo wysoka, a opady bardzo niskie lub prawie zerowe.
Las Vegas, USA
Źródło: https://en.climate-data.org
Trelew, Argentyna
Źródło: https://en.climate-data.org
7. Klimat umiarkowany – zawiera kilka odmian klimatu, obejmujących znaczną część Ameryki Północnej (całe Północne USA i południową oraz środkową Kanadę na całej długości geograficznej od wschodu do zachodu, aż po Zatokę Hudsona, a miejscami nawet dalej na północ, aż do południowej części Alaski. Z kolei w Ameryce Południowej obejmuje jedynie niewielki fragment południowego Chile i Argentyny, Ziemi Ognistej oraz Falklandy. Poszczególne odmiany różnią się między sobą. Odmiana ciepła morska cechuje się chłodniejszym latem i cieplejszą zimą (rzadko poniżej 0 stopni) przy dość dużych i równomiernych opadach oraz umiarkowanej amplitudzie. Odmiana ciepła kontynentalna – niższymi opadami i większymi amplitudami (cieplejsze lato, chłodniejsza zima). Najbardziej surowa – odmiana chłodna cechuje się niższymi temperaturami we wszystkich miesiącach przy czym w części morskiej opady są wyższe, a amplituda niższa niż w części kontynentalnej. Charakterystyczne dla wszystkich odmian tego klimatu jest występowanie pór roku (z reguły 4), a więc istnienie pojęcia wiosny i jesieni.
Waszyngton, USA (odmiana ciepła morska)
Źródło: https://en.climate-data.org
Rapid City, USA (odmiana ciepła kontynentalna)
Źródło: https://en.climate-data.org
Comodora Rivadavia, Argentyna (odmiana ciepła kontynentalna)
Źródło: https://en.climate-data.org
St. Johns, Kanada (odmiana chłodna morska)
Źródło: https://en.climate-data.org
Stanley, Falklandy (odmiana chłodna morska)
Źródło: https://en.climate-data.org
Edmonton, Kanada (odmiana chłodna kontynentalna)
Źródło: https://en.climate-data.org
8. Klimat okołobiegunowy – występujący wyłącznie w Ameryce Północnej, obejmuje północną Kanadę (na północ od Zatoki Hudsona i cały Archipelag Arktyczny) i środkową oraz północną część należącej do USA – Alaski. Ponadto także całą zależną od Danii – Grenlandię. Wyróżnia się dwie odmiany – łagodniejsza, subpolarną (z obecnością temperatur dodatnich przez maksymalnie 2-3 miesiące) oraz surową, polarną (bez temperatur dodatnich). Klimat cechuje ciągła zima, bardzo niskie opady i z reguły duża amplituda temperatury.
Iglooik, Kanada (odmiana subpolarna)
Źródło: https://en.climate-data.org
Eismitte, Grenlandia
Źródło: WORKING WITH CLIMOGRAPH AND EXCEL, Laura Eugercios Gil
Jedną z istotnych konsekwencji klimatu jest występowanie obszarów wiecznej zmarzliny (na północy) oraz pustyń (lodowych na północy i gorących w strefach zwrotnikowych i podzwrotnikowych). Ze względu na obecność prądu Peruwiańskiego, w Ameryce Południowej rozwinęła się jedna z najbardziej suchych pustyń świata – Atakama. Są miejsca, gdzie ostatnie opady wystąpiły na początku XX wieku. Ze względu na nadmorskie położenie, nad pustynią występują mgły.
Pustynia Atakama, Chile
Źródło: https://www.nationalgeographic.com/content/dam/travel/2016-digital/chile/atacama/valley-moon-atacama-desert-chile.jpg
8. Wody Ameryk
W Ameryce Północnej jest dużo wód śródlądowych. Większość kontynentu (około 70%) leży w zlewisku Oceanu Atlantyckiego, pozostała część w zlewisku Oceanów: Spokojnego i Arktycznego. 7% stanowią położone w Kordylierach obszary bezodpływowe.
Najdłuższą rzeką jest Missisipi (łącznie z Missouri tworzy system rzeczny o łączonej długości między 5970 km a 6275 km według różnych źródeł, co czyni ją czwarta najdłuższą rzeką świata). System rzeczny tworzony przez Missisipi-Missouri jest największym na kontynencie i jednym z największym na świecie, obejmuje dorzecze o powierzchni ponad 3,2 mln km².
System rzeczny Missisipi-Missouri
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/54/Mississippirivermapnew.jpg
Innymi istotnymi rzekami są: Mackenzie, Jukon, Rzeka Św. Wawrzyńca, Columbia, Kolorado, Rio Grande.
W Ameryce Półonocnej istnieje także system dużych jezior zwanych Wielkimi Jeziorami o genezie tektoniczno-polodowcowej. Największych z nich jest Jezioro Górne (127 tys. km² powierzchni), będące drugim największym po Morzu Kaspijskim jeziorem świata. Do innych dużych jezior należą Michigan, Huron, Erie i Ontario.
Wielkie Jeziora na granicy USA i Kanady
Źródło: https://gazetagazeta.com/wp-content/uploads/2013/05/Great_Lakes_1913_Storm_Shipwrecks.png
Innym znanym zbiornikiem jest należące do najbardziej słonych zbiorników świata – Wielkie Jezioro Słone nieopodal Salt Lake City w środkowo-zachodnich USA (Utah). Jego zasolenie waha się i wynosi maksymalnie 317 ‰.
Znaczna część obszaru Ameryki Północnej jest pokryta przez lądolód, głównie na Grenlandii (za wyjątkiem części wybrzeża) oraz w Archipelagu Arktycznym, gdzie łączna powierzchnia lądolodu wynosi niemal 2 miliony km², a jej grubość sięga nawet do 3500 m. Ponadto w górach (min. Alaska, ale też w innych miejscach) występują lodowce górskie.
Obszar Grenlandii pokryty przez lądolód
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Greenland_ice_sheet_AMSL_thickness_map-pl.svg/1200px-Greenland_ice_sheet_AMSL_thickness_map-pl.svg.png
Ameryka Południowa leży w zlewisku dwóch Oceanów – Atlantyckiego (około 85% oraz Spokojnego (7%). Pozostałą część zajmują zlokalizowane w Andach obszary bezodpływowe (7%).
Najdłuższą rzeką w Ameryce Południowej oraz na całym świecie jest Amazonka (długość nie została jednoznacznie określona, ale przyjmuje się maksymalnie do 7025 km). Amazonka tworzy też wraz z dopływami największy system rzeczny na Ziemi, a powierzchnia jej dorzecza to nawet 7,3 mln km². Do innych ważnych rzek w Ameryce Południowej należą: Parana, La Plata, Urugwaj, Sao Francisco, Orinoko, Magdalena. Łącznie rzeki Ameryki Południowej odprowadzają do Oceanu 1/3 całej wody odprowadzanej przez rzeki (około 11 tys. km³).
Amazonka płynie przez dżunglę nazywaną Dżunglą Amazonii lub po prostu Amazonią
Źródło: https://factslegend.org/wp-content/uploads/2014/12/Amazon_river.jpg
Choć system rzeczny jest bardzo rozległy, w Ameryce Południowej dużo gorzej jest z rozwojem jezior. Teoretycznie największym jeziorem jest Maracaibo (16 tys. km²), ale przez część badaczy zaliczany jest jako zatoka morska. W pełni jeziorem – największym jest mierzące 8400 km² Titicaca – na granicy Peru i Boliwii. Jest to zarazem największe jezioro wysokogórskie na świecie, położone na wysokości 3812 m.n.p.m.
Żegluga na Jeziorze Titicaca
Źródło: https://i.imgur.com/B1FIt.jpg
W Ameryce Południowej nie ma de facto lądolodów, choć występują duże lodowce górskie. System takich lodowców nosi nazwę Lądolodu Patagońskiego (łączna powierzchnia lodowców w Ameryce Południowej to około 33 tys. km² , z czego większość znajduje się w Patagonii na granicy Argentyny i Chile).
Park Narodowy Los Glaciares w Argentynie
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG/1920px-Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG
Ciekawym zjawiskiem związanym z wodą, występującym w obu Amerykach są wodospady. Najbardziej znanym wodospadem w Ameryce Południowej jest leżący na granicy Brazylii i Argentyny Iguazu, tworzący największy system wodospadów na świecie.
Wodospad Iguazu
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Cataratas.jpg/1200px-Cataratas.jpg
Innym kluczowym, najwyższym na świecie wodospadem jest Salto Angel w Wenezeuli. Jego wysokość to prawie 1000 m.
Wodospad Salto Angel
Źródło: https://lonelyplanetimages.imgix.net/a/g/hi/t/0381f510b6548084b87b1726aa8a5a6b-salto-angel-angel-falls.jpg
W Ameryce Północnej żaden wodospad nie jest tak wysoki, ani tak rozległy jak te w Ameryce Południowej, jednak znajduje się tam jeden z najbardziej znanych wodospadów na świecie. Jest nim oczywiście Wodospad Niagara na granicy USA i Kanady, jedna z największych atrakcji turystycznych obu krajów. Nocą jest podświetlany kolorowymi lampami.
Wodospad Niagara
Źródło: https://www.helipass.com/cache/media/product_details_thumb/uploads/media/default/0001/02/5a5e3c07db337-niagara-1590345-1280-jpg.jpeg
9. Gleby Ameryk
Ze względu na obecność gorącego i wilgotnego klimatu, w znacznej części Ameryki Południowej występują słabe gleby czerwonożółte ferralitowe. Bardziej na południe, w okolicach Pampy występują zdecydowanie lepsze czarnoziemy, jednak nieopadal nich można spotkać słabe szaroziemy i buroziemy. Ponadto występuję liczne gleby górskie oraz gleby pustynne.
Nieco korzystniejsza jest pokrywa glebowa Ameryki Północnej. Choć na dalekiej północy występują gleby inicjalne i tundrowe, związane z bardzo surowym klimatem, układ ma charakter bardziej strefowy. Związane z działalnością lądolodu są występujące licznie gleby bielicowe i brunatne. Do najlepszych gleb należą czarnoziemy preriowe, obejmujące obszar Wielkich Równin. Dalej na południe, występują słabe czerwono i żółtoziemy. Ponadto również obecne są liczne gleby górskie oraz pustynne.
Brak komentarzy