Hodowla zwierząt to druga oprócz uprawy ziemi podstawowa aktywność w rolnictwie. Zwierzęta gospodarskie, których całkowite pogłowie liczy się w miliardach, dostarczają nie tylko niezbędnego mięsa, ale też szeregu innych półproduktów dla przemysłu.

Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)


Rolnictwo

V Główne obszary chowu

Liczba zwierząt wykorzystywanych w rolnictwie jest zdecydowanie mniejsza niż roślin. Mimo iż na świecie znane są tysiące gatunków ssaków i ptaków, znaczenie gospodarcze ma jedynie około 30 z nich. Choć w niektórych krajach spożywa się tak nieoczywiste zwierzęta jak węże czy nietoperze, nie weszły one do kanonu światowego rolnictwa.

1. Chów zwierząt i jego rodzaje

Chów pod którego pojęciem rozumie się wszelką działalność człowieka związaną z utrzymaniem zwierząt, jest pojęciem szerszym od hodowli, która ogranicza się do sztucznego utworzenia warunków niezbędnych do rozwoju zwierząt.

Chów zwierząt możemy podzielić na:

  • Intensywny – odbywający się przede wszystkim w warunkach hodowli. Odbywa się w wyspecjalizowanych gospodarstwach, gdzie zwierzęta karmione są sztucznymi paszami, stosuje się także antybiotyki. Dotyczy to głównie państw wysokorozwiniętych Europy Zachodniej i jest związane z rozwojem rolnictwa przemysłowego.
  • Ekstensywny – odbywający się w warunkach naturalnych, polega na wypasaniu zwierząt na pastwiskach. Prowadzony jest zarówno w państwach słaborozwiniętych jak również w krajach o dużej powierzchni łąk i pastwisk (np. USA, Australia).

2. Przykłady gatunków zwierząt wykorzystywanych w rolnictwie

Głównymi zwierzętami hodowlanymi są:

  • Bydło – na mięso i mleko, w mniejszym stopniu na skóry, w słaborozwiniętych krajach jako siła pociągowa.
  • Trzoda chlewna – na mięso, tłuszcz i skóry.
  • Owce – na wełnę, rzadziej mięso, mleko i skóry.
  • Kozy – na mleko, rzadziej na mięso.
  • Kury – na mięso, jaja i pierze.

Rzadziej wykorzystywanymi gatunkami są:

  • Bawoły – jako siła pociągowa, rzadko na mięso, mleko i skóry.
  • Wielbłądy – jako siła pociągowa i zwierze juczne, na mleko, wełnę, mięso i skóry.
  • Lamy – jako zwierze juczne, na wełnę, mięso, mleko oraz odchody (opał).
  • Alpaki – na wełnę i mięso
  • Jaki – jako siła pociągowa i zwierze juczne, na mleko, mięso, wełnę, krew i skóry.
  • Renifery – jako siła pociągowa i zwierze juczne, na mleko mięso, wełnę i skóry i poroże (cele kolekcjonerskie).
  • Konie – jako siła pociągowa i zwierze juczne, w celach rekreacyjnych i sportowych, rzadko na mięso.
  • Osły – jako siła pociągowa i zwierze juczne, rzadziej na mięso i tłuszcz.
  • Kaczki – na mięso i pierze, rzadziej jaja.
  • Gęsi – na mięso i pierze, rzadziej jaja.
  • Indyki – na mięso .
  • Strusie – na mięso i jaja.
  • Perliczki – na mięso i jaja.
  • Gołębie – dla łączności (obecnie hobbystycznie), rzadziej na mięso.
  • Pszczoły – w celu zapylania roślin, na miód.
  • Ślimaki – na mięso.
  • Słonie – jako zwierze juczne.
  • Psy – do myślistwa, pasterstwa, jako stróże, zwierze zaprzęgowe, w celach sportowych i hobbystycznych.
  • Koty – hobbystycznie.
  • Króliki – na mięso, skóry, rzadko futro.
  • Nutrie – na futro.
  • Lisy – na futro.
  • Norki – na futro.
  • Żaby – na mięso.
  • Krokodyle i aligatory – na mięso, jaja i skórę.

Chów określonych gatunków zależy przede wszystkim od warunków klimatycznych. Niektóre zwierzęta, źle znoszą mrozy lub upały i w takich strefach nie występują. Chów może być uniezależniony od warunków klimatycznych dzięki hodowli w sztucznych warunkach. Innym czynnikiem wpływającym na chów są względy społeczno-religijne, zabraniające spożycia niektórych gatunków mięsa przez mieszkańców niektórych regionów.

3. Charakterystyka chowu głównych zwierząt gospodarskich

Produkcja mięsa w tonach w latach 1961-2018 według kontynentów

Źródło: https://ourworldindata.org/meat-production

Produkcja mięsa na świecie stale wzrasta, co wiąże się bezpośrednio z poprawą poziomu zamożności i wzrostem zaludnienia świata. Produkcja najszybciej rośnie w Azji i w Amerykach, podczas gdy w Europie utrzymuje się na podobnym poziomie.

Produkcja mięsa w tonach w latach 1961-2018 według typu mięsa

Źródło: https://ourworldindata.org/meat-production

W badanym okresie czasu wyraźnie widać dynamiczny wzrost produkcji mięsa drobiowego (poultry) oraz wieprzowiny (pigmeat). Mięso wołowe i bawole (beef and buffalo), owcze i kozie (sheep and goat), gęsi i perliczki (goose and guinea fowl), wielbłądzie (camel), końskie (horse), kacze (duck) oraz dziczyzna (wild game) również wzrastały, ale znacznie wolniej.

  • Bydło – ważne zwierze gospodarskie nastawione głównie produkcję mięsa i mleka. Chów odbywa się przede wszystkim w krajach o dużych pastwiskach, m.in. w USA, Kanadzie oraz krajach Ameryki Południowej (Brazylia, Urugwaj, Argentyna). Dużą rolę odgrywa także w Afryce. W tych krajach przeważa chów mięsny. Z kolei w Europie, gdzie częściej stosuje się hodowle przemysłową, dominuje kierunek mleczny. Światowe pogłowie bydła wynosiło w 2018 r. 1 mld 489 mln sztuk. Tendencja jest wzrostowa.

Bydło

Źródło: https://magwet.pl/publish/system/article_images/images/000/000/010/large/Fotolia_162119418_Subscription_Monthly_M-min.jpg?1520864845

Rozmieszczenie bydła na świecie w 2010 r.

Źródło: http://www.fao.org/livestock-systems/global-distributions/

Państwa świata według pogłowia bydła w 2018 r.

Źródło: FAO
  • Trzoda chlewna – drugie obok bydła główne zwierze hodowlane. Cechuje się dość duża dochodowością, za sprawą szybkiego przyrostu masy świni i dużej popularności mięsa. Ograniczeniem dla wieprzowiny są religijne zakazy w islamie i judaizmie. Świnie hoduje się przeważnie w trybie przemysłowym. Światowe pogłowie w 2018 r. wyniosło 978 mln sztuk i nieznacznie wzrastało.

Trzoda chlewna

Źródło: https://wiescirolnicze.pl/media/cache/9d/70/9d70e09374777d5e37df82ffcff0fb4a.jpg

Rozmieszczenie trzody chlewnej na świecie w 2010 r.

Źródło: http://www.fao.org/livestock-systems/global-distributions/

Państwa świata według pogłowia trzody chlewnej w 2018 r.

Źródło: FAO
  • Drób – obejmuje szereg różnych ptaków, z których dominująca rolę odgrywają kury, pozostawiając daleko w tyle kaczki, indyki, gęsi i perliczki. Hodowla drobiu odbywa się przede wszystkim na mięso, pierze i jaja. Jest łatwa i tania, cieszy się duża popularnością ze względu na powszechne uznanie dla mięsa drobiowego. Światowe pogłowie drobiu w 2018 r. wynosiło około 25 mld 664 mln sztuk. Tendencja ma charakter dynamicznie wzrostowy.

Drób

Źródło: https://pliki.portalspozywczy.pl/i/11/13/58/111358_r0_620.jpg

Rozmieszczenie kurczaków na świecie w 2010 r.

Źródło: http://www.fao.org/livestock-systems/global-distributions/

Państwa świata według sztuk drobiu w 2018 r.

Źródło: FAO
  • Owce – zwierzęta cieszą się popularnością ze względu na duża odporność na trudne warunki termiczne, które zapewnia im izolacja w postaci wełny. Owce doskonale znoszą też trudne warunki terenowe, stąd możliwy jest ich chów w górach. Światowe pogłowie owiec utrzymuje się od lat na podobnym poziomie, a popularność owczej wełny zaczyna ustępować włóknom syntetycznym. Światowe pogłowie w 2018 r. wynosiło 1 mld 209 mln sztuk i utrzymywało się na stałym poziomie.

Owce

Źródło: https://www.medianauka.pl/biologia/grafika/ssaki/owca.jpg

Rozmieszczenie owiec na świecie w 2010 r.

Źródło: http://www.fao.org/livestock-systems/global-distributions/

Państwa świata według sztuk owiec w 2018 r.

Źródło: FAO
  • Kozy – należą do najstarszych udomowionych zwierząt gospodarskich. Cechują się niskimi wymaganiami w zakresie chowu – dobrze radzą sobie na słabej jakości pastwiskach oraz w trudnych warunkach terenowych. Cechują się relatywnie dobrą efektywnością produkcji (w stosunku do kosztów). Światowe pogłowie kóz wynosiło 1 mld 45 mln sztuk w 2018 r.

Kozy

Źródło: https://naukawpolsce.pap.pl/sites/default/files/styles/strona_glowna_slider_750x420/public/201710/11808820_11808151.jpg?itok=qfmfJ_Nh

Rozmieszczenie kóz na świecie w 2010 r.

Źródło: http://www.fao.org/livestock-systems/global-distributions/


Państwa świata według sztuk kóz w 2018 r.

Źródło: FAO