Australia (7,7 mln km²) jest także krajem o największej liczbie ludności w regionie Oceanii (ponad 25 milionów mieszkańców), jednak cechuje się relatywnie niską gęstością zaludnienia (zaledwie 3,2 os./km²). Ten kraj „na krańcu świata” stale przyciąga jednak imigrantów za sprawą swojej prężnej gospodarki.
Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)
Australia i Oceania
II Ludność i gospodarka Australii
Choć powierzchnia Australii jest blisko 24-krotnie większa od Polski, to jest to w istocie kontynent prawie niezamieszkały. Wpływ mają na to przede wszystkim trudne warunki geograficzne wnętrza kontynentu oraz jego duża odległość od innych lądów. Obecnie w Australii, której stolicą jest Canberra (430 tys. mieszkańców) mieszka nieco ponad 25 mln osób, na obszarze niewiele mniejszym od Europy (7,7 mln km2).
Flaga Australii – z widoczną flagą Wielkiej Brytanii (dawna kolonia brytyjska)
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Australia.svg/800px-Flag_of_Australia.svg.png?20211007161007
1. Rys historyczny Australii
Już w starożytności uważano, że na południowej półkuli Ziemi musi istnieć kontynent – jak wtedy sądzono – równoważący masę lądów na półkuli północnej. Kontynent ten nazwano Terra Australis Incognita (z łaciny – Nieznany Ląd Południowy). Pogląd taki rozpowszechnił zwłaszcza Klaudiusz Ptolemeusz, opierający się na wcześniejszych przemyśleniach Arystotelesa. Australię przedstawiano na mapach, już na kilkaset lat przed jej odkryciem, sądząc, że kontynent ten jest rozległym lądem wokół bieguna południowego (a więc w istocie mylono go z Antarktydą).
Hipotetyczna Terra Australis Incognita na mapach Mercatora z XVI wieku
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Mercator_World_Map.jpg/1280px-Mercator_World_Map.jpg
Choć prawdopodobnie Australia została odkryta już w XVII wieku, to dopiero po dokładnej eksploracji dokonanej przez Jamesa Cooka, który ostatecznie udowodnił że nowy kontynent nie może być poszukiwaną Terra Australis, ponieważ jest znacznie mniejszy niż powszechnie podejrzewano i nie rozciąga się tak daleko na południe. Pod koniec XVIII wieku zaczęto poważnie rozważać kolonizację kontynentu, który wydawał się jednak niezwykle niesprzyjający dla zaludnienia. Ostatecznie dopiero w 1814 r. upowszechniło się nazywanie nowego lądu Australią (w miejsce pierwszej nazwy – Nowa Holandia).
2. Pierwsi ludzie w Australii
Nie jest do końca jasne, w jaki sposób pierwszym ludziom udało się zasiedlić kontynent. W czasie ostatniego zlodowacenia, poziom morza w okolicach Australii mógł być niższy nawet o 135 metrów. Kontynent był najpewniej połączony z wyspą Nowa Gwinea, jednak nadal oddalony o przynajmniej 200 kilometrów od stałego lądu Eurazji. Mimo tych przeszkód, szacuje się, że pierwsi ludzie dotarli do Australii (wtedy znanego jako prehistoryczny kontynent Sahul) już około 50 000 r. p.n.e. lub wcześniej (do nawet 65 000 r.p.n.e., a według niektórych źródeł jeszcze wcześniej). Rdzenną ludność Australii nazywa się Aborygenami.
Prawdopodobny wygląd prehistorycznego kontynentu Sahul i jego otoczenia w momencie najbardziej obniżonego poziomu morza około 22 000 lat p.n.e.
Źródło: http://sahultime.monash.edu.au/explore.html
Równie trudny do jednoznacznego wyjaśnienia jest proces zasiedlania wysp Oceanii, z których jako ostatnią zasiedlono prawdopodobnie Nową Zelandię. Musiało to odbyć z udziałem mniej lub bardziej prymitywnych łodzi.
Choć sam sposób pojawienia się człowieka w Australii zastanawia, jeszcze bardziej intrygujący jest fakt, że przez ponad 50 000 lat rdzennym mieszkańcom Australii de facto nie udało się stworzyć żadnej poważnej cywilizacji. Aborygeni nie zorganizowali w Australii żadnej państwowości, prowadzili koczowniczy tryb życia, a ich kulturę czy wierzenia można by uznać – nie próbując ich obrazić – za prymitywne. W momencie rozpoczęcia europejskiej kolonizacji Australii, rdzenna ludność kontynentu była całkowicie bezbronna i bezradna.
Co w tym zaskakującego? Ludzie pojawili się w Australii na długo przed stałym zaludnieniem środkowej Europy, wschodniej Azji czy kontynentów Amerykańskich. Kilkadziesiąt tysięcy lat później zasiedlone Ameryki, również całkowicie odcięte od innych kontynentów, stworzyły co najmniej kilka ambitnych cywilizacji o poważnej państwowości, rozwiniętym rolnictwie, mitologii a nawet edukacji. W momencie gdy hiszpańscy konkwistadorzy przybyli podbijać Majów, Azteków czy Inków, napotkali ludzi tylko nieznacznie gorzej uzbrojonych i zorganizowanych. Na tym tle biegający z dzidami Aborygeni, „odkryci” prawie 300 lat później, wypadają zupełnie blado. Jeżeli cywilizacje Ameryk były opóźnione w stosunku do Europejskich o nie więcej niż kilkaset lat (a powstały tysiące lat później), to rozwój Aborygenów był późniejszy o tysiące lat, choć obszar ten zaludniono jako jeden z pierwszych.
Nie ma prostej odpowiedzi na pytanie, dlaczego Aborygeni nie dokonali istotnego postępu cywilizacyjnego. Być może decydujące okazały się bardzo trudne warunki geograficzne kontynentu, zwłaszcza klimat i skutkujący tym brak wody oraz niska jakość gleb, które utrudniały rozwój rolnictwa i osiadłego trybu życia – niezbędnego dla dokonania dalszego postępu.
David Gulpilil – rdzenny Aborygen (australijski aktor)
Źródło: https://historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com/2016/06/15/badania-dna-aborygeni-pierwszym-rdzennymi-mieszkancami-australii/, za: Pinterest
Gdy James Cook po raz pierwszy spotkał Aborygenów – w 1770 r., ich populacja mogła sięgać według różnych szacunków od 300 tysięcy do 1 miliona osób, zorganizowanych w około 600 plemion władających 500 językami. To bardzo mało, zważywszy że w tym samym czasie w niewiele większej Europie żyło prawie 200 milionów ludzi. Wraz z kolonizacją Australii przez Europejczyków, liczba Aborygenów zaczęła maleć (ze względu na wymuszoną migrację na mniej żyzne terytoria, przymusową asymilację, pojawienie się nowych chorób czy upowszechnienie przywiezionych z Europy używek takich jak alkohol). W latach 30-tych XX wieku ich liczbę oceniano na mniejszą niż 70 tysięcy (a więc około 10% stanu z przed 150 lat), a całemu ludowi groziło wymarcie. W latach 60-tych przerwano politykę przymusowej asymilacji i przyznano Aborygenom pełne prawa polityczne i obywatelskie. Od tego czasu ich populacja dynamicznie wzrasta, obecnie jest ich około 760 tysięcy (3% populacji kraju).
Aborygeni zaliczani są do australijskiej (niekiedy także australijsko-melanezyjskiej) odmiany człowieka, będącej podgrupą w obrębie odmiany czarnej, wykazującej pewne fizyczne różnice w wyglądzie w stosunku do odmiany czarnej zamieszkującej Afrykę (różnice dotyczą zwłaszcza owłosienia głowy i kształtu czaszki).
3. Charakterystyka ludności Australii
Ludność Australii ma w zdecydowanej większości charakter napływowy. Kraj tworzą migranci, przede wszystkim z Wielkiej Brytanii, której kraj jest byłą kolonią. Rząd Wielkiej Brytanii, znał bardzo trudne warunki geograficzne kontynentu, które nie sprzyjały dobrowolnemu zasiedlaniu Australii. Ponadto duża odległość od innych lądów, czyniła ten ląd praktycznie niedostępnym. Postanowiono to wykorzystać i w latach 1776–1868 Australia była Brytyjską kolonią karną. 80% ludności Australii ma pochodzenie lub korzenie Brytyjskie, ale liczne są także inne mniejszości, w tym Polonia której liczebność szacuje się na 200 tys. osób.
Liczba ludności Australii jest niewielka – kontynent jest najsłabiej zaludniony ze wszystkich. Jednak w ostatnich latach daje się zauważyć dynamiczny wzrost liczby ludności Australii. W momencie odkrycia kontynent liczył mniej niż milion mieszkańców – rdzennej ludności. W 1900 r. było to już ponad 3,7 mln. W tym okresie w Australii panowała tak zwana „gorączka złota”, zachęcająca do osiedlania się ludzi poszukujących przygody i bogactwa. Liczba ludności zaczęła jednak najszybciej wzrastać po II Wojnie Światowej, gdy kraj uzyskiwał wysoki wzrost gospodarczy. W 1945 w Australii mieszkało niecałe 7,5 mln osób, a w 1990 r. było to już ponad 17 milionów. Na koniec 2018 r. liczba ludności przekroczyła 25 milionów.
Zmiana liczby ludności Australii w czasie
Źródło: https://countrydigest.org/wp-content/uploads/2016/05/Population-of-Australia.gif
Stały wzrost zaludnienia kontynentu jest możliwy dzięki stabilnej sytuacji demograficznej, ale przede wszystkim – znaczącym migracjom. Co roku nawet kilkaset tysięcy osób przyjeżdża by osiedlić się w Australii. Pod tym względem, Australia znajduje się wśród 20 państw o najwyższym wskaźniku imigracji na świecie. Migranci pochodzą między innymi z Chin i Indii oraz innych krajów Południowo-Wschodniej Azji, jednak także liczni mieszkańcy RPA, USA, Kanady, Włoch, Niemiec, Polski i przede wszystkim Wielkiej Brytanii osiedlają się w Australii. Szacuje się, że niemal 30% obecnych mieszkańców kraju, urodziło się poza jego granicami. Do osiedlania się w Australii zachęca przede wszystkim bardzo wysoki poziom rozwoju gospodarczego. W rankingu HDI Australia zajmuje 3 miejsce, z kolei pod względem PKB Per Capita jest na 19 pozycji.
Jak wcześniej wspomniano, gęstość zaludnienia w Australii jest bardzo niska (około 3,2 os/km²). Znaczna część kontynentu (tzw. interior) w zasadzie nie nadaje się do zamieszkania i ludność koncentruje się na wybrzeżach, zwłaszcza na południowym-wschodzie, gdzie powstały też największe miasta – Sydney (5,2 mln mieszkańców) i Melbourne (5 milionów mieszkańców). Dla porównania – stolica kraju – Canberra, jest relatywnie słabo zaludniona (około 410 tys. mieszkańców). Australia jest kontynentem silnie zurbanizowanym – w miastach żyje aż 86% mieszkańców.
Rozmieszczenie ludności Australii
Źródło: https://static.epodreczniki.pl/portal/f/res-minimized/R1W3KtViE9dQL/4/960/1B9fMDwnxIXfe9mvbcCJdSviNpnhn32R.png
Australijczycy, mimo silnej imigracji z Azji, pozostają kontynentem zdominowanym przez ludzi z białej odmiany. Dominują religie chrześcijańskie (ponad połowa ludności), najwięcej wyznawców ma katolicyzm (około 22% populacji), wielu wyznawców mają też liczne kościoły protestanckie w tym zwłaszcza anglikanizm. Jednak około 40% mieszkańców nie deklaruje żadnej religii lub uznaje się za ateistów. Inne religie (np. Islam, Buddyzm czy Hinduizm) mają niewielkie znaczenie (do 3% każda z wymienionych). Mimo licznej zagranicznej migracji około 72% Australijczyków mówi wyłącznie po angielsku. Inne często używane w domu języki (np. Chiński, Wietnamski, Arabski czy Włoski) dotyczącą zaledwie ułamka obywateli. Co ciekawe, Australia nie ma oficjalnie ustanowionego języka państwowego, choć z oczywistych powodów funkcję tą pełni język angielski.
Mieszkańcy Australii, mimo gorącego klimatu i niebezpiecznej fauny i flory – należą do długowiecznych. Pod względem średniej oczekiwanej długości życia, kraj zajmuje 4 miejsce na świecie z wynikiem 81,2 lat.
4. Gospodarka Australii
Australia należy do najlepiej rozwiniętych gospodarczo państw świata. PKB wynoszące ponad 1,5 biliona dolarów, lokuje ten kraj na 12 pozycji na świecie, choć mieszka w nim bardzo mało osób. Australia znajduje się na 3 miejscu w rankingu HDI, nieznacznie ustępując tylko Norwegii i Szwajcarii. Kraj ma bardzo dobre wskaźniki w obszarach takich jak wolność prasy, poziom korupcji czy wolności ekonomicznej (3 miejsce). Australia zajmuje 1 miejsce na świecie pod względem wolności politycznej.
Struktura zatrudnienia ludności Australii
Źródło: https://static.epodreczniki.pl/portal/f/res-minimized/R14PeqP1paoCl/3/960/xPTQkExv5oOGLDSFsIWYxOsPAf9ej91r.png
Dominującym sektorem gospodarki Australii są usługi, w których pracuje ponad 3/4 ludności kraju. Jednak także przemysł, oraz mające relatywnie niskie zatrudnienie – rolnictwo, odgrywają istotną rolę w gospodarce państwa.
Australijskie rolnictwo ma bardzo utrudnione warunki rozwoju, ze względu (w przeważającej większości) na suchy i gorący klimat oraz związane z nim słabej jakości gleby. Z tego powoduje aż 31% powierzchni kraju to nieużytki, zwłaszcza w środkowo-zachodniej części. Dużą część terenów o przeciętnych warunkach geograficznych, przeznacza się obszary łąk i pastwisk (prawie 47% powierzchni kraju). Sprzyja to rozwojowi hodowli zwierząt, w tym bydła, ale przede wszystkim owiec – których jest w Australii ponad 3-krotnie więcej niż ludzi (prawi 80 mln sztuk). Owce hoduje się przede wszystkim na wełnę.
Rozmieszczenie produkcji rolnej w Australii
Źródło: https://static.epodreczniki.pl/portal/f/res-minimized/R1a7L6wxrfnNo/3/960/16LVz1Fn0Tv7g8ObAOMMt2WK5nEctRuo.png
Tereny przeznaczone pod uprawę rolną to zaledwie około 6% powierzchni państwa. Dominującą uprawą jest pszenica. Do innych istotnych roślin należą: trzcina cukrowa (czołowy światowy producent) oraz liczne owoce tropikalne. Dzięki sztucznemu nawadnianiu oraz modyfikacji genetycznej, na duża skalę uprawia się także bawełnę. Australia jest ponadto światowym liderem rolnictwa ekologicznego – aż 40% powierzchni światowej gospodarstw ekologicznych znajduje się w Australii. W ostatnich latach masowo rośnie produkcja wina, a kraj znalazł się na 5 pozycji na świecie pod względem wielkości eksportu tego trunku.
Przemysł Australii oparty jest w dużej mierze na znacznym zasobach surowców mineralnych. Z tego powodu silnie rozwinął się przemysł wydobywczy kraju.
Kopalnia złota Super Pit – jedna z największych kopalni odkrywkowych w Australii
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8d/Kalgoorlie_The_Big_Pit_DSC04498.JPG
Australia posiada wielkie bogactwa naturalne. Jest między innymi największym na świecie producentem rud żelaza, a także czołowym producentem innych metali – niklu, boksytów, aluminium, cynku i miedzi. Jest drugim największym światowym producentem złota (ale ma największe światowe zasoby tego surowca) oraz liczącym się dostawcą srebra i diamentów. Kraj ma też znaczne zasoby surowców energetycznych – jest trzecim światowym producentem uranu i czwartym największym producentem węgla kamiennego. Nieco mniejsze, ale nadal duże są krajowe zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego. Dwoma najważniejszymi obszarami wydobywczymi są – wschodnie wybrzeże (zasobne zwłaszcza w węgiel) oraz zachód (zasobny w złoto i srebro).
Miejsca wydobycia głównych surowców w Australii
Źródło: https://www.ga.gov.au/__data/assets/image/0012/60060/amf-image1by700.jpg
Duże zasoby metali i surowców energetycznych pozwoliły także na rozwój przemysłu przetwórczego, w tym zwłaszcza hutnictwa. Ponadto Australia jest jednym z państw o dynamicznie rozwijającym się przemyśle high-technology.
Choć Australia jest bogata w owce i surowce naturalne, to usługi odpowiadają za wytworzenie aż 70% PKB kraju. Produkcja rolna i przemysłowa pozwalają na silny rozwój handlu zagranicznego. Ciepły klimat i nadmorskie położenie oraz obecność rzadkich gatunków roślin i zwierząt sprzyjają z kolei coraz dynamiczniej rozwijającej się turystyce. Do innych liczących się usług należą – ochrona zdrowia, budownictwo, badania naukowe i edukacja oraz sektor finansów i bankowości. Bezrobocie w Australii pozostaje na bardzo niskim, kilkuprocentowym poziomie.
Sydney – największe miasto Australii i metropolia o globalnym znaczeniu gospodarczym
Brak komentarzy