Pas nizin obejmuje tereny środkowej Polski. Głównymi częściami są: Nizina Śląska, Nizina Wielkopolska, Nizina Mazowiecka, Nizina Podlaska i Polesie oraz szereg mniejszych jednostek w ich obrębie. Pas nizin jest największym regionem geograficznym Polski, choć cechuje się duża jednolitością i monotonią krajobrazu.

Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)


Regiony fizycznogeograficzne Polski

IV Pas nizin

W obrębie pasa nizin można wyróżnić kilka dużych, istotnych regionów fizycznogeograficznych: Nizinę Śląską, Nizinę Wielkopolską, Nizinę Mazowiecką, Nizinę Podlaską (złożoną z części północnej i południowej) oraz Polesie.

Szczegółowa mapa pasa nizin (kliknij, aby powiększyć)

Źródło: https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1NAGfxhHTLau/4/1I5qJ7JpN1bpQKMa6QM4ht3EMYJLQ2Xr.png

Pas nizin jest największym wśród pasów rzeźby terenu Polski. Zajmuje powierzchnię około 110 tys. km2, co przekłada się na ~35% obszaru Polski. Znajduje się tutaj także jedna z największych jednostek  strukturalnych całej regionalizacji fizycznogeograficznej Polski – Nizina Mazowiecka. Pas obejmuje niemal całe województwo mazowieckie oraz większość łódzkiego, opolskiego i podlaskiego, około połowę lubelskiego i fragmenty: lubuskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Pas obejmuje tereny Polski środkowej, jego północną granicą jest maksymalny zasięg Zlodowacenia Północnopolskiego, na południu zaś częściowo zasięg Zlodowacenia Środkowopolskiego (Odry). Geograficznie pas stanowi obniżenie terenu między wyżej położonymi pojezierzami i wyżynami.

1. Powstanie i budowa geologiczna pasa nizin

Polskie niziny podobnie jak inne jednostki w Polsce, dzielone są przez linię T-T, której granica na terenie pasa przebiega niemal zbieżnie z korytem Wisły. Część Niziny Mazowieckiej, Polesie i Nizina Podlaska znajdują się na platformie wschodnioeurpejskiej, a ich podłoże stanowią skały krystaliczne prekambru. Z kolei Nizina Śląska, Nizina Wielkopolska i większość Niziny Mazowieckiej należą do platformy zachodnioeuropejskiej i mają u podstaw skały paleozoiczne. Obie jednostki są jednak bardzo stare, a wobec braku młodszych fałdowań – na terenie pasa nie ma żadnych istotnych wzniesień terenu, ponieważ setki milionów historii Ziemi odcisnęły swoje piętno i teren został wyrównany. W utworach skalnych widoczne są jeszcze sutki zalewów morskich, głównie z mezozoiku. Osadziły one liczne skały, głównie margle i wapienie.

Pas nizin cechuje się względnie jednolitą rzeźbą i monotonnym krajobrazem

Źródło: https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RJRznnwCv2IFh/4/2EdiShCG8hvhT7RWs47Apc8Aq8sF79Py.png

W powierzchniowej warstwie utworów skalnych całego pasa widoczne są jednak przede wszystkim utwory czwartorzędowe. W okresie plejstocenu teren był wielokrotnie nawiedzany przez lądolód, który osadził tutaj skały takie jak: iły, piaski, żwiry i gliny. W późniejszym okresie doszło jednak do zatarcia śladów obecności lądolodów, a teren został niemal całkowicie zdenudowany. Z tego powodu pas nizin cechuje się monotonną rzeźbą i niewielkimi deniwelacjami, rzadko przekraczającymi 100 metrów nawet między dużymi obszarami.

Krajobraz równin Niziny Mazowieckiej

Źródło: https://jednorozec.pl/FCK/image/nowe/409%20R06.jpg

Obecność skał paleozoiku i mezozoiku, a w znacznym stopniu zalewy morskie i dawne warunki klimatyczne (z okresu położenia fragmentów pasa w innych częściach Ziemi w dawnych epokach), przyczyniły się do powstania na jej terenie pewnej grupy wartościowych surowców. W grupie surowców energetycznych najważniejszym z nich jest węgiel. Na zachodnim Polesiu, tuż przy granicy z Wyżyną Lubelską w skałach paleozoicznego karbonu rozwinęły się dość zasobne pokłady węgla kamiennego. W kilku innych miejscach pasa, powstały z kolei wartościowe złoża węgla brunatnego, które w warunkach bagienno-torfowych utworzyły się na początku neogenu. Występują one bardziej punktowo, w dwóch głównych miejscach: Zagłębiu Bełchatowskim (na południu Niziny Mazowieckiej) i Zagłębiu Konińskim (Nizina Wielkopolska), lokalnie także na Nizinie Śląskiej, ale złoża te nie mają tak istotnego znaczenia jak dwa wymienione. Na terenie Niziny Śląskiej i Niziny Wielkopolskiej wydobywa się ponadto gaz ziemny. W grupie surowców metalicznych kluczową rolę odgrywa miedź, wokół której utworzył się Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy. Znajduje się on również na granicy Niziny Śląskiej i Niziny Wielkopolskiej i powstał w łupkach miedzionośnych, pochodzących z paleozoicznego permu na skutek zalewów Morza Cechsztyńskiego. Również z tego samego okresu pochodzą zasoby surowców chemicznych – soli kamiennej i soli magnezowo-potasowych, których najbardziej znanym ośrodkiem pozyskiwania jest Kłodawa na Nizinie Wielkopolskiej tuż przy granicy z pasem pojezierzy. W grupie surowców skalnych na wiekszą uwagę zasługują wapienie i margle na Nizinie Śląskiej (sąsiedztwo Opola), wydobywane do wykorzystania w przemyśle materiałów budowlanych. W całym pasie nizin występują także bogate i łatwo dostępne zasoby skał polodowcowych – iłów, piasków, żwirów i gliny.

Przekrój geologiczny przez część Niziny Mazowieckiej w okolicach Warszawy

Źródło: https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Rdh1bTpJ1XMhv/4/1lGSVJiG61cpw1NpcbfYr5pU5NrEghSx.png z własnymi poprawkami

Szczególnie interesujące znaczenie ma bogactwo wód podziemnych, zwłaszcza w kontekście niedoboru opadów (patrz Środowisko pasa nizin). Ze względu na korzystną budowę geologiczną i obecność utworów piaszczystych między dwoma poziomami skał o niższej przepuszczalności, doszło w tym miejscu do powstania mazowieckiej niecki subartezyjskiej. Na skutek istniejącego ciśnienia hydrostatycznego, po dokonaniu odwiertu zwierciadło wód podziemnych zalega płytko i możliwa jest ich eksploatacja. Pozwala to na zaspokajanie potrzeb ludności Warszawy, a podobne zjawisko geologiczne występujące w okolicach Łodzi, umożliwia także uzupełnienie zapasów dla tamtejszej aglomeracji. Te wody noszą nazwę wód oligoceńskich, których nazwa nawiązuje do wieku powstania skał, w których te wody występują (pochodzą one z oligocenu – najmłodszej epoki paleogenu).

2. Zlodowacenia a krajobraz staroglacjalny pasa nizin

Pas nizin jest doskonałym przykładem rzeźby staroglacjalnej. Na jego terenie odcisnęły swoje piętno: Zlodowacenie Południowopolskie oraz Zlodowacenie Środkowopolskie. Jednak około 115 tys. lat BP doszło do wycofania lądolodu z tych obszarów, a kolejne – Zlodowacenie Północnopolskie już ich nie objęło. Pierwotna rzeźba terenu (ukształtowana przez dwa pierwsze zlodowacenia) przypominała tą, z która obecnie mamy do czynienia w pasie pojezierzy – była silnie urozmaicona, młodoglacjalna. Na przedpolu ostatniego zlodowacenia panował jednak klimat peryglacjalny, szczególnie surowy właśnie w pasie nizin – leżącym tuż przed czołem Zlodowacenia Wisły. W takich warunkach szczególnie nasilone było wietrzenie mrozowe, które niszczyło wszystkie wcześniej uformowane formy terenu, oprócz tego oddziaływała także erozja eoliczna oraz z płynących z topniejącego lądolodu wód. Te wszystkie czynniki doprowadziły do zdenudowania terenu i zatarcia dawnej rzeźby polodowcowej, która nabrała charakteru staroglacjalnego, a dostrzegalne formy terenu bywają nazywane zdenudowanymi wysoczyznami lub równinami staroglacjalnymi. W niektórych miejscach są jeszcze widoczne ślady dawnych form polodowcowych, szczególnie w pasie Wzgórz Trzebnickich na Nizinie Śląskiej. Ich deniwelacje rzadko sięgają jednak ponad 100 metrów.

Wzgórza Trzebnickie to dawne, częściowo zdenudowane moreny czołowe z okresu Zlodowacenia Warty

Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f5/Cats_Mountain_Silesia.JPG

Mimo, iż powierzchniowe utwory polodowcowe uległy częściowemu zatarciu, ślady obecności zlodowaceń są doskonale widoczne w warstwach skalnych. W ich obrębie możemy wyróżnić na przykład:

  • Gliny polodowcowe na obszarze dawnych wysoczyzn moreny dennej
  • Piaszczysto-gliniaste utwory wałów dawnych moren czołowych
  • Piaski i żwiry sandrowych równin akumulacyjnych
  • Pradoliny
  • Kotliny (o niewielkiej deniwelacji) utworzone na skutek gromadzenia wód spływających z topniejącego lądolodu

W warstwie powierzchniowej pasa nizin wyraźnie zaznaczają się utwory typowe dla obszarów polodowcowych

Źródło: https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R8CdlTEjfNDCx/4/9VQCq91qLAOv7IPHdEg4CnKs4yHAaQGS.png

Szczególnie interesującym elementem rzeźby polodowcowej na terenie pasa nizin są pradoliny. Formy te powstają przed czołem lądolodu w czasie jego postoju i są miejscem, którym odprowadzana jest woda z topniejącego lądolodu, często dodatkowo połączone z płynącymi tędy rzekami. W Polsce pradoliny odprowadzały wody roztopowe na zachód – w kierunku Morza Północnego. Pas nizin, ponieważ znajdował się bezpośrednio przed czołem ostatniego zlodowacenia, jest szczególnie zasobny w te formy terenu.

Pradoliny w Polsce

Źródło: http://www.zycieaklimat.edu.pl/_img/_pictures/1060.gif; Autor mapy: Sławomir Lamparski. Konsultacja merytoryczna: prof. Leszek Marks

Do najważniejszych pradolin w pasie nizin należą:

  • Pradolina Głogowsko-Barucka
  • Pradolina Pilicy-Wieprza-Krzny (ta odprowadzała wyjątkowo wody ku wschodowi – do Dniepru)
  • Pradolina Biebrzy-Narwi
  • Pradolina Warszawsko-Berlińska
  • Pradolina Wrocławsko-Magdeburska

W miejscach, gdzie kumulowało się kilka pradolin lub z udziałem dopływających do nich rzek, dochodziło do rozszerzenia obszaru pradolin i utworzenia niezbyt głębokich kotlin. Jedną z tak powstałych form jest Kotlina Warszawska.

Pradoliny stanowią lokalne obniżenie terenu, często płyną nimi współczesne rzeki – na zdjęciu pradolina Warszawsko-Berlińska w gminie Piątek; obecnie dolina rzeki Bzury

Źródło: https://www.gminapiatek.pl/wp-content/uploads/2017/03/pradolina-6.jpg

Wycofujący się lądolód pozostawił po sobie na terenie pradolin przede wszystkim piaski, które ławo mogły być transportowane przez wiatr (w panujących wtedy warunkach braku przeszkód terenowych). W ten sposób w krajobrazie pasa ukształtowały się dodatkowo pola wydmowe. Miejscami dochodziło także do akumulacji lessu, jednak jego obecność w pasie nizin ma znaczenie marginalne.

3. Środowisko pasa nizin

Pas nizin charakteryzuje się klimatem względnie zbliżonym do parametrów średnich dla kraju, ale cechuje go duże zróżnicowanie wynikające z rozciągłości równoleżnikowej obejmującej obszar całego kraju. Rozbieżności te dotyczą zwłaszcza warunków termicznych – obszary Niziny Śląskiej są wyraźnie cieplejsze i mają niższą roczną amplitudę temperatury (odpowiednio 10°C średniej we Wrocławiu i niecałe 21°C amplitud) niż obszary pasa bardziej na wschód, zwłaszcza na Nizinie Podlaskiej (odpowiednio 8,8°C średniej w Białej Podlaskiej i niecałe 23°C amplitudy). Różnice temperatur widoczne są zwłaszcza zimą, które na Nizinie Śląskiej należy do najłagodniejszych w Polsce, w przeciwieństwie do tej na Nizinie Podlaskiej. Wraz z przesuwaniem się na (północny) wschód, wyraźnie wzrasta więc kontynentalizm klimatu. Względnie równe na obszarze całego pasa są jednak opady, które w większości miejsc mieszczą się w przedziale 600-700 mm rocznie, lokalnie jednak mogą być nieco niższe, zwłaszcza na rolniczych obszarach wsi spadając do poziomu 550-600 mm. Jest to wartość nieco zbyt niska względem potrzeb, zwłaszcza, że w pasie nizin bardzo dynamicznie rozwija się rolnictwo, a duże zapotrzebowanie na wodę mają także przemysł i duże aglomeracje miejskie. Pod tym względem najwyższe opady są przeciętnie na Nizinie Śląskiej (widoczny wpływ bardziej morskiej odmiany klimatu), podczas gdy z uwagi na zjawisko cienia opadowego Pojezierza Pomorskiego – spadają na Nizinie Wielkopolskiej i w zachodniej części Niziny Mazowieckiej.

Klimatogramy wybranych miast w pasie nizin (kliknij aby powiększyć)

Źródło: https://pl.climate-data.org/

Dodatkowym problemem klimatycznym pasa nizin jest globalne ocieplenie, szczególnie tutaj widoczne. Choć średnie wartości opadów nawet się zwiększają (co w połączeniu z rosnącą temperaturą powietrza teoretycznie nawet poprawia warunki gospodarcze, zwłaszcza w rolnictwie) to faktycznie klimat cechuje rosnąca liczba pogodowych zjawisk ekstremalnych z naprzemiennie występującymi gwałtownymi burzami i ulewami oraz długotrwałymi suszami. W ten sposób miesięczne sumy opadowe potrafią wystąpić nawet w ciągu jednego dnia, podczas gdy przez resztę miesiąca nie spada ani kropla deszczu – zwłaszcza latem, kiedy równomierne, umiarkowane opady są najbardziej potrzebne rolnictwu. W mediach używa się czasem nawet określenia „pustynnienia” obszarów takich jak woj. łódzkie czy mazowieckie.

Według badań rządowych instytucji, środkowa Polska (pas nizin) jest obszarem ekstremalnego zagrożenia suszą

Źródło: https://www.wody.gov.pl/aktualnosci/1146-stop-suszy-swiatowy-dzien-przeciwdzialania-pustynnieniu-i-suszy

Pas nizin nieodłącznie związany jest także z rzekami. Wiodącą rolę odgrywają dwie główne rzeki Polski – Wisła i Odra oraz ich dopływy (m.in. Warta, Narew i Bug oraz mniejsze rzeki takie jak Pilica czy Biebrza). Ponieważ pas nizin cechuje się minimalnymi deniwelacjami terenu, rzeki płyną tutaj bardzo powoli, silnie meandrując oraz tworząc liczne starorzecza. Rzeźbotwórcza działalność rzek doprowadziła do utworzenia się tutaj wielu dolin rzecznych, które odgrywają istotną rolę w krajobrazie pasa. Część z nich wykorzystuje także utworzone wcześniej pradoliny. Doliny rzek stanowią często środek – oś podziału całych nizin (np. Śląskiej czy Mazowieckiej). Są faktycznie niemal jedynym urozmaiceniem monotonnej rzeźby terenu całego pasa. Większość rzek (częściowo za wyjątkiem Odry) nie jest uregulowana i przez to – cechuje się małymi możliwościami żeglugi śródlądowej.

Ujście Narwi do Wisły w okolicach Modlina prezentuje się majestatycznie

Źródło: https://gdziebytudalej.pl/wp-content/uploads/2016/10/12.-Widok-na-po%C5%82%C4%85czenie-Wis%C5%82y-i-Narwi-oczaruje-ka%C5%BCdego..jpg

Obecność dużych rzek wiąże się naturalnie z ryzykiem powodzi, ale też stwarza pole do zagospodarowania ich wód. Z tego powodu w pasie nizin powstało szereg sztucznych zbiorników, służących głównie retencji. Ważniejszymi są jeziora: Zegrzyńskie, Turawskie, Sulejowskie i Jeziorsko. Innym przykładem zbiorników antropogenicznie utworzonych są Stawy Milickie w Dolinie Baryczy na Nizinie Wielkopolskiej. Powstało tam 285 sztucznych stawów rybnych, z których pierwsze powstały już w XIII wieku. Obecnie obszar ten stanowi rezerwat ptactwa wodnego i błotnego.

Stawy Milickie w Dolinie Baryczy na Nizinie Wielkopolskiej

Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Stawy_Milickie_z_lotu_ptaka.jpg/1920px-Stawy_Milickie_z_lotu_ptaka.jpg

Te zbiorniki powierzchniowe w pewnym stopniu uzupełniają krajobraz, który utracił swój dawny, pojezierny charakter. Na skutek procesów denudacyjnym i eutrofizacji, dawne jeziora polodowcowe, zwłaszcza te powstałe po Zlodowaceniu Środkowopolskim, całkowicie zanikły. W całym pasie istnieje właściwie tylko jedno większe skupisko naturalnych zbiorników wodnych. Występuje ono na Polesiu, gdzie wytworzyła się grupa niewielkich jezior krasowych, a teren urozmaicają też liczne podmokłości, zabagnienia i obszary torfowisk. Unikatowy krajobraz tego obszaru znalazł się pod ochroną na obszarze Poleskiego Parku Narodowego.

Fragment podmokłości na terenie Poleskiego Parku Narodowego

Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/D%C4%85b_Dominik_Trail_%2807%29.JPG/1920px-D%C4%85b_Dominik_Trail_%2807%29.JPG

Innymi istotnymi osobliwościami pasa są tereny bagienne. Z uwagi na obecność dużych rzek, które płyną powoli, istnieją dogodne warunki do ich rozlewania się i tworzenia torfowisk w sąsiedztwie dolin rzecznych. Takich zabagnionych obszarów jest cały szereg. Oprócz Polesia oraz Kotliny Milickiej i Żmigrodzkiej na Nizinie Wielkopolskiej, wystepują one także w Kotlinie Warszawskiej. Największe obszary podmokłe związane są jednak z rzekami Biebrzą i Narwią, gdzie w celu ich ochrony powstały aż dwa Parki Narodowe – Biebrzański (największy w Polsce) i Narwiański.

Rozlewiska Biebrzy stanowią unikatowy obszar przyrody w skali Europy i Świata

Źródło: https://zaciszezieloneogrody.pl/wp-content/uploads/2020/03/Biebrzan%CC%81ski-Park-Narodowy.jpeg

Oprócz kompleksów bagiennych, ochronie podlegają także unikatowe obszary fauny i flory w kompleksach leśnych. Co dość zaskakujące, przetrwały one tysiąclecia mimo sąsiedztwa wielkich aglomeracji miejskich. Udało się to, ponieważ zajmują one głównie słabe, piaszczyste gleby, które nie były atrakcyjne dla pozyskania ich na cele rolnicze. W ten sposób zachowała się m.in. Puszcza Kurpiowska czy Puszka Kampinoska, na terenie której powstał Kampinoski Park Narodowy, stanowiący obecnie oazę lasu dla mieszkańców Warszawy. Jednak najcenniejszym Polskim (i być może Europejskim, a nawet Światowym) kompleksem leśnym jest jednak Puszcza Białowieska, której część stanowi Białowieski Park Narodowy na Podlasiu – na granicy Polski i Białorusi (Obszar Transgraniczny). Formalnie jest to drugi najstarszy Polski Park Narodowy (utworzony w 1932 r., kilka miesięcy po Pienińskim), faktycznie jednak jest to najstarszy na terenie Polski obszar ochrony przyrody, której wartość doceniano już w czasach I Rzeczpospolitej (źródła podają, że obszar objęto ochroną już w XVI wieku).

W Puszczy Białowieskiej żyje m.in. król polskich zwierząt lądowych – Żubr

Źródło: https://manufakturaprzygody.pl/wp-content/uploads/2016/11/zubr.jpg

Ostatnim elementem wartym wspomnienia jest pokrywa glebowa pasa. Jest ona nieodłącznie związana z dawnymi zlodowaceniami, a skałą macierzystą gleb jest najczęściej glina lub piasek. W takich warunkach, z udziałem występujących tu w przeszłości kompleksów leśnych, utworzyły się głównie gleby płowe i gleby bielicowe. Jedynie lokalnie występują inne gleby – na Płaskowyżu Głubczyckim (Nizina Śląska) powstały pewne ilości czarnoziemów na lessach, a w warunkach uwodnienia gliny również na Nizinie Śląskiej oraz Mazowieckiej – czarne ziemie. Ponadto w obszarach podmokłych torfowiskowych, zwłaszcza na terenie Podlasie (Bagna Biebrzy i Narwi) liczne gleby bagienne.

4. Działalność antropogeniczna w pasie nizin

Osadnictwo w pasie nizin jest nierównomierne i ma często charakter punktowy. Na sprzyjających obszarach, często w dolinie dużych rzek powstały duże aglomeracje miejskie (typowo monocentryczne), w sąsiedztwie których rozwinęły się ponadto rozległe obszary podmiejskich suburbiów. Te tereny cechują się ponadprzeciętnie wysoką gęstością zaludnienia. Jednak pozostała część obszaru pasa to albo obszary typowo rolnicze, albo kompleksy leśne lub bagienne, gdzie zaludnienie jest niewielkie. Mimo wszystko w obrębie pasa powstało wiele miast i miasteczek. Do bardziej istotnych z nich na terenie regionu należą:

  • Na Nizinie Śląskiej: Racibórz, Kędzierzyn Koźle, Opole, Wrocław, Brzeg, Oława, Oleśnica, Legnica, Lubin, Żary i Żagań.
  • Na Nizinie Wielkopolskiej: Nowa Sól, Głogów, Leszno, Jarocin, Krotoszyn, Ostrów Wielkopolski, Kalisz, Konin, Turek, Sieradz, Pabianice i Zgierz.
  • Na Nizinie Mazowieckiej: Łódź, Bełchatów, Piotrków Trybunalski, Tomaszów Mazowiecki, Kutno, Łowicz, Skierniewice, Sochaczew, Żyrardów, Grodzisk Mazowiecki, Pruszków, Piaseczno, Radom, Otwock, Warszawa, Puławy, Legionowo, Mińsk Mazowiecki, Mława, Ząbki, Marki, Wołomin, Wyszków, Ostrołęka, Łomża.
  • Na Nizinie Podlaskiej: Siedlce, Łuków, Białystok, Hajnówka, Bielsk Podlaski, Biała Podlaska (na granicy z Polesiem).
  • Na Polesiu jedynym większym miastem jest Chełm.

Na terenie pasa nizin leży 4 z 10 największych Polskich miast: Warszawa (1), Łódź (3), Wrocław (4) i Białystok (10).

Każdy z regionów wyróżnia się nieco inną specyfiką gospodarczą. Znaczna część pasa, zwłaszcza na Nizinie Mazowieckiej, Wielkopolskiej i Śląskiej jest zagospodarowana rolniczo. Oprócz pól uprawnych, występuje tutaj także rozwinięte sadownictwo. m.in. w okolicy Łowicza, Grójca i Warki (Nizina Mazowiecka), wokół których rozwinął się potężny przemysł spożywczy związany z przetwórstwem owoców i warzyw. Z regionu pochodzą m.in. takie marki jak Łowicz, Kotlin, Tarczyn czy Winiary.

Sadownictwo w Polsce działa na wielką skalę m.in. na Mazowszu, dominują oczywiście jabłonie (na zdjęciu sady w powiecie grójeckim)

Źródło: https://lh3.googleusercontent.com/proxy/3uOi85SuEmKfN7_mFv8PU153KKgUpIVglMzQlKrVAjiECwLACdW5GBSnNFYgiZsbm7y9PjePW1EbdWekWs617cHhXpOvaRwsh-ehAtbXwMrUoAWPwm2jYPX1vXMOrb3w

Oprócz upraw roślin, istotne znaczenie w regionie odgrywa także produkcja zwierzęca. Na Nizinie Wielkopolskiej dominuje zdecydowanie hodowla trzody chlewnej i produkcja wieprzowiny. Powstała tam grupa wyspecjalizowanych w tym gatunku gospodarstw. Z kolei na Nizinie Podlaskiej, z uwagi na gorsze gleby i znacznie większy udział w powierzchni terenów łąk i pastwisk, rozwinął się na duża skalę chów bydła. Związane jest z nim przetwórstwo mleka, utworzyły się tu m.in. dwie największe polskie przetwórnie mleka: Mlekpol w Grajewie i Mlekovita w Wysokim Mazowieckim (Nizina Podlaska).

Mlekovita to największy pracodawca w powiecie wysokomazowieckim

Źródło: https://d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/1/1c/49/5e996e410fc00_o_medium.jpg

Pewną rolę w rozwoju regionu odgrywa górnictwo. Eksploatacji poddaje się przede wszystkim miedź w Zagłębiu Legnicko-Głogowskim, w produkcji której Polska jest liderem europejskim oraz węgiel brunatny w Koninie i Bełchatowie. Istotne jest także wydobycie soli. Szczególnie wydobycie węgla brunatnego metodą odkrywkową przyczynia się do istotnych antropogenicznych zmian w krajobrazie nizin.

Skala dewastacji krajobrazu widoczna jest doskonale na zdjęciach satelitarnych – tu kopalnia Adamów koło Turka w Konińskim Zagłębiu Węglowym (Nizina Wielkopolska)

Źródło: maps.google.pl

Istotne znaczenie ma także fragment zachodniego Polesia na granicy z Wyżyną Lubelską (zaledwie kilka kilometrów od niej). W pewnym zakresie rozwinęło się tutaj górnictwo węgla kamiennego, z uwagi na obecność dość zasobnych pokładów tego surowca. Działa tu duża kopalnia tego surowca – Bogdanka, będąca jednocześnie jednym z najważniejszych dostawców węgla w Polsce.

Węgiel kamienny w Polsce to nie tylko Górny Śląsk, ale też Bogdanka na Lubelszczyźnie (Polesie)

Źródło: https://static.panoramalubelska.pl/data/articles/s4_bogdanka_testuje_lacznosc_bezprzewodowa_w_kopalni_1542274178_1088.jpg

Znaczna część aktywności gospodarczej pasa nizin koncentruje się w głównych aglomeracjach. W miastach takich jak Wrocław, Łódź czy Warszawa rozwijają się rozmaite gałęzie przemysłu oraz usług.  Na szczególną uwagę zasługuje ruch lotniczy. W obrębie pasa znajdują się 3 z 6 największych polskich lotnisk pod względem ruchu lotniczego: Warszawa-Okęcie, Warszawa-Modlin oraz Wrocław. W okresie przed COVID-19, łączny ruch lotniczy na terenie pasa nizin sięgał 20 mln przewiezionych pasażerów. Z uwagi na prognozowany dynamiczny rozwój ruchu lotniczego w Polsce, planuje się także budowę Centralnego Portu Komunikacyjnego, który miałby powstać w okolic 40 km od Warszawy w kierunku Łodzi. Rządowy plan zakłada, że port mógłby obsługiwać nawet 50 mln pasażerów rocznie i być największym lotniskiem w tej części Europy (Świata).

Obecnie w sprawie CPK trwają prace koncepcyjne, pojawił się m.in. szereg wizualizacji potencjalnego lotniska

Źródło: https://architektura.smcloud.net/t/photos/t/53764/szesc-pomyslow-na-centralny-port-komunikacyjny-no_292969.jpg


W pasie nizin ponadprzeciętnie w skali Polski rozwinęły się różnego rodzaju regionalizmy. W skali krajowej na tym tle szczególnie wyróżniają się dwa folklory: Łowiczanie i Kurpie (obie grupy na Nizinie Mazowieckiej – odpowiednio w powiatach łowickim w województwie łódzkim i ostrołęckim w województwie mazowieckim). Największym miastem Kurpi jest Ostrołęka, ale do roli stolicy regionu pretendują małe miejscowości takie jak: Kadzidło lub Myszyniec.

Kurpie czyli mieszkańcy północnego Mazowsza czują silne związki ze swoim regionem i tradycją

Źródło: https://d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/1/13/ba/5cb58274717d9_o_large.jpg