Konflikty na świecie, mają różne podłoże. Są one prowadzone jako otwarta wojna, sporadyczne potyczki zbrojne na granicach, wojna partyzancka lub też ataki terrorystyczne. Poniżej opisane przykłady współczesnych konfliktów na świecie potwierdzają, że zarówno w ostatnich czasach, jak i w nieodległej przeszłości, na arenie międzynarodowej można mówić o braku kompromisu. Brak dialogu i chęci do zawierania porozumienia korzystnego dla zwaśnionych stron przyczynia się do niepotrzebnego rozlewu krwi.

Konflikty na świecie

Ten artykuł nie jest kompletny. Chcesz go rozbudować? Kliknij tutaj.


Konflikty na świecie można podzielić na kilka typów:

1. Zakończone – z ostatecznym rozstrzygnięciem lub definitywnym zaprzestaniem walk.

2. Zawieszone, ale nierozstrzygnięte ostatecznie – zagrożone ponowną eskalacją w przyszłości

3. Gorące – toczą się walki lub spór dyplomatyczny

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Anthony2001; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/The_World_map.png/800px-The_World_map.png
  • Afganistan

Strony konfliktu: Talibowie, Pasztuni, Tadżycy, Uzbecy, wojska międzynarodowe.

Podłoże: Działania terrorystyczne Al- Kaidy.

Czas trwania: 7 października 2001 – 28 grudnia 2014.

Przebieg: Na tym terenie prowadzona była wojna domowa pomiędzy islamskimi fundamentalistami a innymi mieszkańcami. Po zamachu terrorystycznym na World Trade Center do wojny włączyło się USA oraz państwa koalicji NATO. Doprowadziło to do rozbicia oddziałów talibów i władzę w kraju przejęli demokraci. Na terenie Afganistanu prowadzone były działania wymierzone w Talibów. Oddziały USA zostały wycofane do końca grudnia 2014 roku.

Skutek: Ofiary śmiertelne – ponad 60 tysięcy osób. Uznawana jest za porażkę USA, szczególnie w obliczu nasilających się terrorystycznych w samym Afganistanie a także wzrostu nastrojów antyamerykańskich. Koszty wojny były dużym obciążeniem dla USA. Interwencja międzynarodowa przyczyniła się jednak do opanowania sytuacji w kraju i rozwoju demokracji w Afganistanie. W 2011 roku zabity został Osama Bin-Laden. Terroryście – Talibowie zostali poważnie osłabieni, ale nie zniszczeni.

  • Bośnia i Hercegowina

Strony konfliktu: Chorwaci, Serbowie, Bośniacy.

Podłoże: Etniczno-religijne (Chorwaci – katolicy, Serbowie – prawosławni, Bośniacy – muzułmanie).

Czas trwania: marzec/kwiecień 1992 – 14 grudnia 1995

Przebieg: Od kilku lat trwał powolny rozpad Jugosławii. Bezpośrednią przyczyną wybuchu konfliktu było ogłoszenie referendum oraz opowiedzenie się przez mieszkańców Bośni za niepodległością. Interwencję zbrojną podjęła Serbia. Sarajewo – stolica Bośni była oblegana ponad 3 lata. W 1992 roku bośniaccy Serbowie ogłosili powstanie własnej republiki. Do konfliktu włączyła się Chorwacja. Interweniowały wojska międzynarodowe ONZ i NATO, który przywróciły pokój. Strony konfliktu dopuszczały się wzajemnie zbrodni, mordów i gwałtów.

Skutek: Życie straciło ponad 200 tysięcy ludzi. Ludzie zmuszeni byli do uchodźstwa, które osiągnęło nawet do 3,5 mln osób. Powstało niepodległe państwo Bośni i Hercegowiny, a rozpad Jugosławii postępował dalej.

  • Czeczenia

Strony konfliktu: Rosjanie, Czeczeni.

Podłoże: Narodowo-wyzwoleńcze powstanie Czeczenów motywowane religijnie

Czas trwania: 11 grudnia 1994 – 31 sierpnia 1996 i ponownie 11 października 1999 – 15 kwietnia 2009

Przebieg: Na początku lat 90-tych Czeczeni podejmują próbę utworzenia niepodległego państwa. Rosjanie postanowili walczyć o pełną kontrolę nad separatystyczną republiką i przeprowadzają interwencję zbrojną rozpoczynając I Wojnę Czeczeńską (1994-1996). Oficjalne uzasadnienie władz Federacji Rosyjskiej mówi o obronie integralności terytorialnej Rosji i walce z separatystycznymi fundamentalistycznymi grupami muzułmańskimi. Konflikt przebiega ze zmiennym szczęściem. Podpisany zostaje rozejm, który na 3 lata przerywa walki i daje Czeczeni faktyczną niezależność. Państwo Czeczenów pogrąża się w kryzysie i sporach wewnętrznych, wprowadzone zostaje prawo Szariatu. Próby rozszerzenia ruchu islamskiego na sąsiednie republiki min. Dagestan prowadzą do ponownej rosyjskiej interwencji i wybuchu II Wojny Czeczeńskiej (1999-2009). Rosjanie przejęli kontrolę nad republiką do końca kwietnia 2000 roku, następnie konflikt przeszedł w fazę wojny partyzanckiej. Czeczeni przeprowadzali też liczne zamachy terrorystyczne na terenie Rosji. Stopniowo wprowadzano na terenie Czeczeni prorosyjską administrację. Wojska rosyjskie wycofano z Czeczeni w 2009 oficjalnie kończąc konflikt.

Skutek: Złamanie ruchu separatystycznego i przywrócenie kontroli nad Czeczenią przez Rosję. Wprowadzenie na terenie Czeczeni prorosyjskiej administracji. Łącznie w obu wojnach śmierć około 100 tysięcy osób oraz około 500 tysięcy uchodźców.

  • Falklandy-Malwiny

Strony konfliktu: Wielka Brytania, Argentyna.

Podłoże: Spór terytorialny

Czas trwania: 2 kwietnia 1982 – 20 czerwca 1982

Przebieg: Pogrążony w kryzysie, dyktatorski, wojskowy rząd Argentyny poszukiwał sposobu na odzyskanie społecznego zaufania. Szansą na to mogło być zajęcie nazywanych w Argentynie Malwinami, a będących brytyjską kolonią – Falklandów, które argentyńczycy uważali za  część swojego terytorium. Wojska argentyńskie skutecznie opanowały wyspy w ciągu dwóch dni. Wielka Brytania przeprowadziła kontratak i stopniowo odbijała kolejne części Falklandów. Wspólnota Europejska (dzisiejsza UE) oraz USA nałożyły sankcje na Argentynę. Ostatnie oddziały argentyńskie skapitulowały 20 czerwca 1982.

Skutek: Wojna była kosztowna, ale przyniosła przywrócenie brytyjskiej kontroli nad wyspą. Po wojnie Brytyjczycy wzmocnili garnizon i zbudowali lotnisko wojskowe, na którym stacjonuje lotnictwo myśliwskie. Wojna przyczyniła się do wzmocnienia pozycji politycznej premier Margaret Thatcher i upadku dyktatury wojskowej w Argentynie.

  • Gruzja

Strony konfliktu to: Rosja, Osetia Południowa, Abchazja, Gruzja

Podłoże: Spór terytorialny.

Czas trwania: 7 sierpnia 2008 – 16 sierpnia 2008

Przebieg: Konflikt był kontynuacją pierwszej Wojny w Osetii Południowej z lat 1991-1992 w wyniku której prowincja Gruzji – Osetia Południowa uniezależniła się od rządu Gruzji. Gruziński prezydent Michaił Saakaszwili podjął próbę zbrojnego przywrócenia kontroli nad zbuntowaną republiką. Atak na Osetię nastąpił w nocy z 7 na 8 sierpnia. Początkowo Gruzini odnosili sukcesy i zajęli nawet Cchinwali – stolicę Osetii Południowej. Na pomoc Osetii ruszyła Rosja, która szybko wyparła Gruzinów z Osetii, a nawet dokonała ataku na właściwe terytorium Gruzji. Walki rozgorzały także w drugiej separatystycznej prowincji Gruzji – Abchazji. Armia Gruzji poniosła klęskę, Rosjanie zbombardowali liczne miasta i obiekty wojskowe w Gruzji. Międzynarodowa interwencja dyplomatyczna i mediacja prezydenta Francji Nicolasa Sarkozy’ego uchroniła Gruzję przed całkowitą klęską i doprowadziła do zawarcia rozejmu.

Skutek: Kilkuset zabitych, około 150 tyś.ludzi musiało opuścić swoje domy. Rosja oficjalnie uznała niepodległość Osetii Południowej i Abchazji, następnie uczyniły to jeszcze 3 inne kraje (w tym Wenezuela). Gruzja utraciła kontrolę nad zbuntowanymi prowincjami. Zarówno Rosja (wycofanie inwestycji, zamieszanie na rynkach finansowych) jak i Gruzja (zniszczenia wojenne) poniosły poważne straty gospodarcze.

  • Irak

Strony konfliktu: Irak, Kuwejt, USA, Wielka Brytania i ich sojusznicy.

Podłoże: Spór terytorialny (I Wojna w Zatoce Perskiej) i terroryzm (II Wojna w Zatoce Perskiej)

Czas trwania: 2 sierpnia 1990 – 3 marca 1991 i ponownie 20 marca 2003 – 1 maja 2003 (w praktyce nadal)

Przebieg: Osłabiony po wojnie z Iranem dyktatorski rząd Iraku poszukiwał sukcesu politycznego i ekonomicznego. Okazją do wzmocnienia reżimu Saddama Husajna miało być zajęcie zasobnego w ropę naftową Kuwejtu, wobec którego Irak był ponadto mocno zadłużony. Kuwejt został opanowany i anektowany przez Irak w ciągu kilku dni co rozpoczęło I Wojnę w Zatoce Perskiej. ONZ postawiło Irakowi ultimatum i zażądała wycofania z Kuwejtu wojsk irackich, co zostało przez Husajna zignorowane. 17 stycznia 1991 rozpoczęła się operacja „Pustynna Burza” – interwencja wojsk USA i koalicji międzynarodowej. Do 28 lutego 1991 Kuwejt został wyzwolony, a 3 marca 1991 podpisano rozejm. Na Irak nałożono sankcje i liczne restrykcje militarne. USA liczyły na obalenie dyktatora przez samych Irakijczyków, dlatego nie zdecydowano się na zaatakowanie samego Iraku. Przewrót demokratyczny jednak nie nastąpił. Stosunki USA – Irak były coraz bardziej napięte. 11 września 2001 roku doszło do zamachów terrorystycznych na World Trade Center. USA podjęły wojnę z terroryzmem i krajami wspierającymi terroryzm. Wobec rosnącego napięcia w stosunkach z Irakiem, podejrzenia kraj o wspieranie terroryzmu i gromadzenie broni masowego rażenia, USA, Wielka Brytania i ich sojusznicy rozpoczęli bombardowania Iraku już w 2002 roku. 20 marca 2003 roku przeprowadzono jednoczesną inwazję z lądu i z powietrza z terytorium Kuwejtu rozpoczynając II Wojnę w Zatoce Perskiej. W ciągu kilku tygodni armia iracka została rozbita, Saddam Husajn zniknął, a w kraju rozpoczął się okres okupacji amerykańskiej. W praktyce wojna trwała nadal przez kilka kolejnych lat, gdzie wojska okupacyjne walczyły z terrorystami, a kraj pogrążył się w sporach religijnych między zamieszkującymi Irak Szyitami i Sunnitami. Nie znaleziono broni masowej zagłady co spowodowało spadek zaufania do USA i wycofywanie się z konfliktu kolejnych sojuszników. Po wycofaniu z Iraku wojsk amerykańskich w 2011 roku, kraj pogrążył się w chaosie, a konflikty wewnętrzne doprowadziły do zajęcia części kraju przez Dżihadystów z Państwa Islamskiego w 2014 roku i ponownej zbrojnej interwencji wojsk międzynarodowych w celu zniszczenia Państwa Islamskiego.

Skutek: Osłabienie i ostateczny upadek reżimu Husajna i początek demokratyzacji Iraku, likwidacja wielu kluczowych terrorystów, kryzys zaufania do USA, destabilizacja Iraku i ekspansja Państwa Islamskiego, śmierć w obu konfliktach i w okresie okupacji, w wyniku działań wojennych i zamachów terrorystycznych poniosło kilkaset tysięcy ludzi. Niektóre szacunki mówią o liczbie 1,5 mln ofiar.

  • Irlandia Północna

Strony konfliktu: Anglikanie, Katolicy.

Podłoże: Narodowościowo-religijne.

Czas trwania: 1968-28 lipca 2005.

Przebieg: Przyczyną konfliktu była chęć zjednoczenia należącej do Wielkiej Brytanii prowincji Irlandia Północna z niepodległą Republiką Irlandii przez irlandzkich nacjonalistów i republikanów skupionych wokół Irlandzkiej Armii Republikańskiej, przy jednoczesnym dążeniu unionistów do pozostania w granicach Zjednoczonego Królestwa. Spór związany jest z podziałem religijnym prowincji w której nieco ponad 40% stanowią protestanci różnych odłamów, a niewiele mniej – około 35-40% katolicy (według danych z 2011 roku rośnie liczba katolików, spada zaś protestantów których w przeszłości było nawet ponad 50%). IRA powstała jeszcze w czasie pierwszej wojny światowej, ale szczyt swojej działalności osiągnęła w latach 60-tych. Konflikt toczył się zarówno w wymiarze militarnym jak i politycznym na arenie międzynarodowej. IRA działająca jak organizacja terrorystyczna przeprowadzała zamachy na obywateli brytyjskich, w odwecie wojska brytyjskie krwawo tłumiły protesty w prowincji. Pierwszy brytyjski żołnierz zginął w 1971 r, a w Irlandii Północnej doszło do wojny, która obfitowała w morderstwa, zamachy i otwarte konfrontacje. Zawieszenie broni podpisywano dwukrotnie w 1994 i w 1998 roku, kończąc konflikt, choć radykalne odłamy organizacji kontynuowały walkę. Poparcie dla IRA załamało się po zamach na WTC z 11 września 2001 roku, kiedy świat zjednoczył się w walce z terroryzmem. 28 lipca 2005 roku IRA oficjalnie ogłosiła koniec działań zbrojnych, ale w prowincji do dziś sytuacja nie jest w pełni ustabilizowana.

Skutek: Konflikt nie został w pełni rozstrzygnięty. Pomimo porozumienia pokojowego nadal dochodzi do sporadycznych aktów przemocy. Od 1998 r. Irlandia Północna cieszy się sporą autonomią w ramach Zjednoczonego Królestwa. W toku konfliktu zginęło co najmniej 3500 osób.

  • Izrael/Palestyna

Strony konfliktu: Arabowie, Żydzi.

Podłoże: Narodowościowo-religijne i terytorialne.

Czas trwania: 30 listopada 1947 – nadal

Przebieg: Długotrwały konflikt z okresami zaostrzenia i uspokojenia sytuacji, toczy się między państwem Izrael, a koalicją państwa arabskich i bezpośrednio Palestyną. Podstawowym aspektem całego konfliktu jest chęć ostatecznego zniszczenia Izraela przez państwa arabskie w regionie Bliskiego Wschodu. Obejmuje szereg pomniejszych okresów walk, w tym zwłaszcza:

Wojna domowa w Mandacie Palestyny (30 listopada 1947 – 14 maja 1948) – spór o kształt podziału terytorium Palestyny między ludność Żydowską i Arabską, zakończony zwycięstwem Izraela, który następnie proklamował niepodległość.
I Wojna Izraelsko-Arabska (15 maja 1948 – 20 lipca 1949) – Kontynuacja wojny domowej w Mandacie Palestyny bezpośrednio po proklamowaniu niepodległości przez państwo Izrael, które zostało zaatakowane przez koalicję państw Arabskich (Liban, Syria, Egipt, Jordania, Irak, Arabia Saudyjska, Jemen). Zakończona zwycięstwem Izraela, który poszerzył swoje terytorium do większości obszaru dawnego Mandatu Palestyny.
Kryzys Sueski (29 października 1956 – 6 listopada 1956) – zbrojna interwencja koalicji Izraela, Wielkiej Brytanii i Francji wobec przejęcia kontroli nad kanałem Sueskim przez Egipt. Zakończony wycofaniem wojsk koalicji, ale z prawem do żeglugi dla Izraela.
Wojna sześciodniowa (5 czerwca 1967 – 10 czerwca 1967) – uderzenie Izraela na koalicję państwa arabskich (Egipt, Syria, Jordania, Irak) przygotowujących się do wspólnego zniszczenia Izraela, mające charakter wojny błyskawicznej. Spektakularny sukces militarny państwa żydowskiego, które przy minimalnych stratach własnych, znacząco powiększyło swoje terytorium zajmując istotne strategicznie obszary jak półwysep Synaj i Wzgórza Golan. Armie państw arabskich zostały pobite, a Egiptu została niemal całkowicie zniszczona.
Wojna Jom Kippur (6 października 1973 – 26 października 1973) – próba odzyskana terytoriów utraconych w czasie Wojny sześciodniowej przez koalicję państw arabskich (Egiptu, Syrii i wspierających je innych krajów). Nazwa pochodzi od daty uderzenia w czasie ważnego żydowskiego święta. Choć Izrael osiągnął w tej wojnie militarne zwycięstwo, ale ostatecznie utracił część terytoriów zdobytych podczas Wojny sześciodniowej. W państwach arabskich wojna uważana jest za zwycięską mimo faktycznej militarnej porażki. Konsekwencją wojny było embargo państw OPEC na sprzedaż ropy naftowej do USA i krajów Europy Zachodniej, które wspierał Izrael, co wywołało kryzys naftowy i kryzys gospodarczy na świecie. Dla Izraela ważne było uznanie jego niepodległości przez Egipt, który uczynił to jako pierwszy kraj islamski w regionie.
Wojna Libańska (6 czerwca 1982 – 10 czerwca 1985) – wybuchła jako konsekwencja powstania i wzrostu znaczenia Organizacji Wyzwolenia Palestyny (OWP), która między innymi z terytorium Libanu prowadziła akcje militarne przeciwko Izraelowi. Po zamachu na Izraelskiego ambasadora w Wielkiej Brytanii aresztowano terrorystów, którzy pochodzili z Libanu. Izrael rozpoczął akcję odwetową, która ostatecznie przerodziła się w inwazję na Liban, który był w tym czasie pogrążony w wojnie domowej chrześcijan z muzułmanami. Izrael walczył przeciwko OWP, siłom libańskim oraz wspierającym je wojskom syryjskim, mając po swojej stronie chrześcijańskich libańczyków. Izrael zniszczył siły OWP na terytorium Libanu i ustanowił tam strefę bezpieczeństwa na granicy izraelsko-libańskiej, gdzie operowały wojska chrześcijan z Armii Południowego Libanu.
Pierwsza Intifada (9 grudnia 1987 – 1 listopada 1991) – Izrael od czasu Wojny sześciodniowej kontrolował Zachodni Brzeg Jordanu i Strefę Gazy, gdzie mieszkają w większości Palestyńczycy, którzy de facto mieli znacznie mniej praw niż żydzi. Prowadziło to do stopniowego wzrostu napięcia i w konsekwencji wybuchu powstania, którego celem było utworzenie niepodległego państwa Palestyna na obszarach Zachodniego Brzegu i Strefy Gazy. Walki miały charakter zamachów, porwań i morderstw oraz fali protestów, tłumionych przez izraelską armię. Prym po stronie palestyńskiej wiodła nowa organizacja o charakterze politycznym i militarnym, uważana za terrorystyczną – Hamas. Ostatecznie powstanie zostało stłumione i nawiązano rozmowy pokojowe, które doprowadziły do utworzenia Autonomii Palestyńskiej.
Druga Intifada (28 września 2000 – 11 listopada 2004) – była bezpośrednią konsekwencją niepowodzenia procesu pokojowego między Izraelem a Palestyną zapoczątkowanego po pierwszej Infitiadzie. Społeczeństwo Izraela uważało ustępstwa na rzecz Palestyny za zbyt daleko idące, z kolei Palestyńczycy nadal domagali się niepodległego państwa. Pogarszające się warunki życie na terenie Autonomii i zniecierpliwienie procesem pokojowych negocjacji na rzecz budowy niepodległego państwa przyczyniły się do eskalacji konfliktu. Po stronie Palestyny doszło także do walk wewnętrznych między Hamasem dążącym do zbrojnej walki o niepodległość, a umiarkowanymi przywódcami Autonomii obstającymi przy kontynuacji procesu pokojowego. Walki stopniowo wygasły wraz ze śmiercią Jasira Arafata – przywódcy ruchu narodowego Palestyny. Wznowiony został proces negocjacji pokojowych.
II Wojna Libańska (12 lipca 2006 – 14 sierpnia 2006) – Po pierwszej Wojnie Libańskiej skrzydła na terenie Libanu rozwinęła radykalna organizacja polityczno-militarna, uważana ze terrorystyczna – Hezbollah, która pozostaje poza kontrolą legalnego rządu Libanu i dąży do wprowadzenia na jego terenie republiki Islamskiej oraz zniszczenia Izraela. Z terytorium Libanu przeprowadzone były ataki rakietowe na Izrael, doszło także do porwań izraelskich żołnierzy. W odpowiedzi armia Izraela przeprowadziła odwetową inwazję niszcząc liczne obiekty infrastruktury. Wkrótce, w wyniku presji międzynarodowej, podpisano zawieszenie broni. Hezbollah nie został ostatecznie zniszczony, ale poniósł ciężkie straty, co czyni Izrael umiarkowanym zwycięzcą tego konfliktu.
Operacja „Płynny Ołów” (27 grudnia 2008 – 18 stycznia 2009) – to kolejna zbrojna interwencja Izraela na Palestyńskim terytorium Strefy Gazy. Spowodowana ona została przejęciem władzy w Strefie przez Hamas i prowadzenie z tego terenu ostrzału moździerzowego i rakietowego terytorium Izraela, w efekcie czego Izrael wprowadził blokadę obszaru, by odciąć przemyt broni dla Hamasu. Wobec intensyfikacji ataków z terytorium Strefy Gazy, Izrael zdecydował się na inwazję z użyciem wojsk lądowych. Pod presją międzynarodową podpisano zawieszenie broni, a obie strony ogłosiły zwycięstwo w konflikcie. Choć to Izrael zadał cięższe straty wrogowi, Hamas nie został zniszczony i nadal kontynuował swoją działalność terrorystyczną.
Operacja „Ochronny Brzeg” (8 lipca 2014 – 26 sierpnia 2014) – została podjęta wobec dalszej eskalacji działań Hamasu w Strefie Gazy i Zachodnim Brzegu Jordanu. Nasilające się ataki rakietowe, porwania i zamachy terrorystyczne doprowadziły do kolejnej zbrojnej interwencji Izraela na terytorium Palestyny. Dokonano masowych aresztowań przywódców Hamasu i zniszczono liczne obiekty infrastruktury co  wywołało poważny kryzys humanitarny w Strefie Gazy (problemy z dostawą wody i prądu). Ponownie obie strony ogłosiły zwycięstwo, gdyż Izrael wycofał wojska ze Strefy Gazy, jednak Hamas zostaw poważnie osłabiony.

Skutek: Przetrwanie państwa Izrael, powstanie Autonomii Palestyńskiej, śmierć tysięcy osób. Uznanie istnienia Izraela przez Egipt. Konflikt mimo dziesiątek lat trwania nadal jest nierozstrzygnięty – Izrael fortyfikuje osiedla żydowskie, a Palestyńczycy dążą do utworzenia niepodległego państwa.

  • Kosowo

Strony konfliktu: Serbowie, Albańczycy.

Podłoże: Narodowościowo-religijne.

Czas trwania: 11 lutego 1996 -17 lutego 2008.

Przebieg: Kosowo było prowincją Jugosławii, zamieszkiwaną przez ludność pochodzenia Albańskiego (muzułmanie). W trakcie rozpadu Jugosławii, pojawił się pomysł usamodzielnienia Kosowa, co zaczęła realizować Armia Wyzwolenia Kosowa (UCK). Jej działalność rozpoczęła się w 1996 od ataków na ludność serbską (prawosławni) zamieszkującą teren Kosowa, ale największą skalę osiągnęła w 1999 roku. Odpowiedź wojsk serbskich i czystki etniczne dokonane na albańskiej ludności Kosowa doprowadziły do zbrojnej interwencji lotniczej NATO i wprowadzenia wojsk międzynarodowych na teren Kosowa. Od zakończenia wojny domowej był to protektorat administrowany przez ONZ. Finałem konfliktu było ogłoszenie przez Kosowo niepodległości 17 lutego 2008 roku, jednak wiele krajów świata na czele z Serbią, nie uznało niepodległości Kosowa (poza Serbią min. kraje, które borykają się z ruchami niepodległościowymi na swoim terytorium takie jak Rosja, Hiszpania, Gruzja) Kosowo jest postrzegane przez jedne państwa jako część Serbii, a przez inne jako osobne państwo. Polska uznała niepodległość Kosowa, 26 lutego 2008 roku, jako 18 z kolei kraj świata.

Skutek: W toku konfliktu zginęło około 10 tys. osób, a setki tysięcy Serbów i Albańczyków zostało uchodźcami. Kosowo jest obecnie pod kontrolą misji Unii Europejskiej (planowane zakończenie w 2018 roku) i stanowi terytorium sporne między Albańczykami i Serbami. Serbia nadal uważa Kosowo za prowincję. Wiele państw ma neutralne stanowisko w sprawie kosowskiej. Kosowo nie może zostać przyjęte do ONZ ze względu na sprzeciw Rosji. Według stanu z 2017 roku Kosowo zostało uznane przez 111 państw świata w tym Polskę oraz 4 inne państwa nieuznawane.

  • Kraj Basków

Strony konfliktu: Hiszpanie, Baskowie.

Podłoże: Narodowościowe.

Czas trwania: 31 lipca 1959 – 20 października 2011.

Przebieg: Baskonia to region w północnej Hiszpanii zamieszkiwany przez Basków. W czasie wojny domowej w Hiszpanii, Baskowie walczyli po stronie rządu Republiki, przez co doznali licznych represji podczas rządów generała Francisco Franco. Baskowie uzyskali autonomię dopiero w latach 70-tych. Część Basków postanowiła jednak walczyć o pełną niezależność. Nacjonaliści jeszcze przed uzyskaniem przez Kraj Basków autonomii, założyli organizację ETA – Baskonia i Wolność. Na szeroką skalę stosowała metody terrorystyczne uderzając w hiszpańskich policjantów, wojskowych, polityków i przedsiębiorców. Najbardziej znany sukces to zabicie w zamachu bombowym Luisa Carrero Blanco (premier Hiszpanii) w 1973 roku. Z czasem jednak poparcie dla działalności organizacji zaczęło spadać, podejmowane były próby rozmów z rządem Hiszpanii. Władze kraju podejmowały skuteczne próby aresztowań przywódców ETA i przejmowania jej składów uzbrojenia. Ostatecznie 20 października 2011 r. ETA wyrzekła się działalności zbrojnej, a do kwietnia 2017 r. została faktycznie rozbrojona.

Skutek: Zginęło około 850 osób. Kraj Basków ma autonomię. Dążenie do niepodległości Kraju Basków pozostaje aktualne.

  • Kuryle

Strony konfliktu: Japonia, Rosja.

Podłoże: Ekonomiczno-terytorialne.

Czas trwania: 5 września 1945 – nadal

Przebieg: W 1945 r. ZSRR zaatakował przegrywającą II Wojnę Światową Japonię realizując ustalenia konferencji Poczdamskiej. Po klęsce Japonii, ZSRR zajął archipelag wysp Kurylskich. Między Japonią i ZSRR (obecnie Rosją) nie został jednak do dzisiaj podpisany traktat pokojowy. Japonia co prawda wyrzekła się praw do archipelagu, ale nie do kilku wysp w jego południowej części (Japonia nazywa je Terytoriami Północnymi) i chce te wyspy odzyskać, a pozostają one obecnie pod kontrolą Rosji. Rosja 3-krotnie próbowała porozumieć się z Japonią w sprawie podziału archipelagu, jednak Japonia odrzuciła te oferty. Istotą sporu nie są jednak małe, zamieszkałe przez 18 tys. ludzi wyspy, ale surowce znajdujące się na wyspach (zasoby złota i rzadkiego metalu Ren). Spór w ostatnich latach jest podgrzewany przez polityków. Parlament Japonii w 2009 roku przyjął uchwałę uznającą Terytoria Północne za integralną część Japonii, z kolei w 2010 r. ówczesny prezydent Rosji Dimitrij Miedwiediew, jako pierwszy przywódca Rosji w historii odwiedził archipelag, Rosja zapowiedziała też inwestycja w poszukiwania surowców na tym obszarze, co spotkało się ze sprzeciwem Japonii.

Skutek: Spór dyplomatyczny o wyspy nazywane przez Rosję Kurylami Południowymi a przez Japonię Terytoriami Północnymi jest punktem zapalnym w relacjach obu krajów i uniemożliwia zawarcie formalnego traktatu pokojowego, formalnie kończącego II Wojnę Światową między tymi państwami.

  • Syria

Strony konfliktu: wojska rządowe Baszara Al-Asada, siły opozycji, Kurdowie, Państwo Islamskie.

Podłoże: polityczne, religijne.

Czas trwania: 15 marca 2011 roku – nadal.

Przebieg: Syria do 2011 roku była państwem autorytarnie rządzonym przez dyktatora Baszara Al-Asada. Religijna mniejszość Alawitów (odłam islamu), do której należy rządzący Syrią klan Assadów, uciskała przez lata większość sunnicką mieszkańców Syrii. Inspiracją dla Syryjczyków do protestów, a następnie zbrojnego wystąpienia były udane rewolucje w Tunezji, Egipcie oraz wojna domowa w Libii. Protesty rozpoczęły się w styczniu 2011 roku, ale szczyt osiągnęły w marcu i kwietniu 2011 r. Wojska rządowe krwawo tłumiły protesty. W lipcu 2011 r. część oficerów wojsk rządowych przeszła na stronę demonstrantów i utworzyła Wolną Armię Syrii (WAS) czego skutkiem był początek wojny domowej w tym kraju. Przez kilka lat trwania konfliktu przewaga przechylała się raz na stronę wojsk rządowych, innym razem opozycji. Podjęto kilka prób pokojowego zakończenia sporu min. plan Koffiego Anana, które zakończyły się niepowodzeniem. W latach 2012-2013 rozpoczęła się działalność sił Państwa Islamskie na obszarze konfliktu, początkowo wspierali oni WAS, jednak już w 2013 r. podjęli walkę przeciwko WAS i usiłowali doprowadzić do utworzenia na obszarze Syrii Kalifatu. Na toczącej się wojnie skorzystali zamieszkujący północną Syrię Kurdowie. Przejęli oni kontrolę nad częścią kraju i utworzyli swoją autonomiczną prowincję przy granicy Syrii z Turcją. Do 2016 roku cała północno-wschodnia Syria została opanowana przez siły Kurdów, którzy dążą do utworzenia niepodległego państwa. Zainteresowanie międzynarodowe budziła broń chemiczna, którą dysponował Syryjski reżim. Podjęto próbę jej usunięcia, co udało się prawdopodobnie tylko częściowo. Wobec przewlekania i nierozstrzygnięcia konfliktu, rośnie zaangażowanie krajów wspierających poszczególne strony konfliktu. 30 września 2015 r. do konfliktu włączyła się wspierająca reżim Al-Asada Rosja, która przeprowadziła bombardowania dżihadystów z ISIS i innych sił przeciwnych wobec wojsk rządowych. 7 kwietnia 2017 r. Stany Zjednoczone wspierające umiarkowanych rebeliantów dokonały ataku rakietowego na bazę wojsk rządowych. W chwili obecnej kraj podzielony jest na kilka stref kontrolowanych przez wzajemnie zwalczające się siły: wojska rządowe, rebeliantów, dżihadystów i Kurdów. Nie wydaje się, aby ten trwający już ponad 6 lat konflikt miał zakończyć się szybko. Od początku wojny w Syrii wielu mieszkańców tego kraju szukało schronienia przed walkami. Większość trafiła do Turcji lub Libanu. Skala zjawiska przekroczyła szybko możliwości tych krajów do zapewnienia pomocy humanitarnej. Rozpoczęła się masowa migracja milionów ludzi do Europy, zwłaszcza do Niemiec, w poszukiwaniu pokoju i lepszego życia.

Skutek: Około 0,5-1 mln zabitych, kilka milionów uchodźców, kryzys migracyjny w Europie, pogrążenie Syrii w chaosie.

  • Ukraina, Krym, Donbas

Strony konfliktu: Ukraina, Rosja.

Podłoże: Spór terytorialny.

Czas trwania: 23 lutego 2014- nadal

Przebieg: W 1954 r. Nikita Chruszczow przekazał Ukrainie Krym, co miało jedynie znaczenie symboliczne, ponieważ cesja ta dokonana została w ramach jednego państwa – ZSRR. Po upadku ZSRR Krym pozostał w granicach Ukrainy jako Republika Autonomiczna Krymu. Ponadto Rosja utrzymała bazę floty morskiej w Sewastopolu. Na początku 2014 r. w wyniku Euromajdanu władzę na Ukrainie utracił prorosyjski prezydent Wiktor Janukowycz i na półwyspie zamieszkiwanym w większości przez Rosjan odżyły tendencje separatystyczne. Pojawiły się one także w rosyjskojęzycznej wschodniej Ukrainie (Donbas i Ługańsk). Pod koniec lutego na Krymie wybuchły protesty wzywające do uchwalenia niepodległości półwyspu i przyłączenia go do Rosji.  W pierwszych dniach marca 2014 r. Krym został opanowany przez wojska rosyjskie (tzw. „zielone ludziki”) przy biernym oporze Ukraińców i zamieszkujących półwysep Tatarów. Na Krymie przeprowadzono referendum ws. przyłączenia półwyspu do Rosji. 21 marca Rosja dokonała oficjalnej aneksji Krymu, czego nie uznała Ukraina. W tym samym czasie, narastały tendencje separatystyczne we wschodnich obwodach Ukrainy. Do eskalacji buntu doszło 6 kwietnia 2014 r., gdy protestujący zajęli budynek władz obwodu Donieckiego i budynek Służby Bezpieczeństwa w Ługańsku. Protesty przerodziły się wkrótce w wojnę domową, proklamowano odpowiednio Doniecką i Ługańską Republikę Ludową. Ukraina określiła rebeliantów mianem terrorystów i rozpoczęła przeciwko nim działania zbrojne. Siły separatystów wsparły z kolei regularne oddziały rosyjskie. 5 września 2014 podpisano zawieszenie broni w wyniku mediacji państw UE. Mimo uspokojenia sytuacji, konflikt nadal nie został rozstrzygnięty, a porozumienie pokojowe jest notorycznie łamane.

Skutek: Aneksja Krymu przez Rosję i de facto uniezależnienie Doniecka i Ługańska od Ukrainy. Kilkanaście tysięcy zabitych, nawet 1-2 miliona uchodźców.


Autor: Bartłomiej Kulas, Kajetan Brunowicz

Sprawdzono pod względem merytorycznym: mgr Bartłomiej Kulas