Przemysł i usługi w gospodarce Francji

Francja należy do najlepiej rozwiniętych państw Świata i zarazem największych oraz najbardziej nowoczesnych gospodarek Europy. Kraj jest nie tylko jednym z politycznych liderów Unii Europejskiej, ale też centrum nowoczesnego przemysłu i dynamicznych usług, dzięki którym stał się gospodarczą potęgą.

Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)

Ludność i gospodarka Europy

VI Przemysł i usługi w gospodarce Francji

1. Charakterystyka Francji

Francja jest trzecim największym państwem w Europie (551 700 km2) – mniejszym tylko od Rosji i Ukrainy. Oprócz rozległego terytorium zajmuje także wysokie trzecie miejsce w Europie pod względem liczby ludności (65,8 mln na koniec 2022 r.), za Rosją, Niemcami i nieznacznie przed Wielką Brytanią.

Francja na mapie Europy

Źródło: Własna edycja na podstawie: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/1920px-Flag_of_France.svg.png; TUBS, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/France_in_European_Union.svg/1024px-France_in_European_Union.svg.png

Francja znajduje się w Europie Zachodniej, której jest zresztą kolebką cywilizacyjną. Jest także historycznie jednym z najważniejszym państw katolickich w Europie. Oprócz rozległego terytorium lądowego pomiędzy Morzem Śródziemnym i Oceanem Atlantyckim, do kraju należą także liczne wyspy, m.in. Korsyka. Wiodącą część państwa stanowi Nizina Francuska, ale ważną rolę odgrywa też rozległy Masyw Centralny.  Na wschodzie granica z Włochami i Szwajcarią obejmuje także Alpy, z kolei na południu – Pireneje na granicy z Hiszpanią. Takie położenie zapewnia korzystne warunki klimatu umiarkowanego ciepłego morskiego na znacznej większości obszaru państwa, dodatkowo z obecnością na południu kraju także klimatu podzwrotnikowego morskiego.

Mapa fizycznogeograficzna Francji

Źródło: Wikisoft; https://commons.wikimedia.org/wiki/File:600x600_GMT_France_topo-R1.jpg

Francja jest także krajem potężnych rzek – na granicy z Niemcami przepływa Ren. Z kolei stolica kraju – Paryż (prawie 12 mln mieszkańców) leży nad Sekwaną. Warte wspomnienia są także: Rodan, Garonna i Loara. Francja jest także państwem posiadającym terytoria zamorskie – czyli częściowo autonomiczne dawne obszary kolonialne, które pozostały w ścisłym związku z Francją. Należą do nich m.in. Gujana Francuska w Ameryce Południowej, karaibskie wyspy Gwadelupa i Martynika w Ameryce Północnej, wyspy Reunion i Majotta w Afryce czy Polinezja Francuska i Nowa Kaledonia w Oceanii. Są one pozostałościami dawnego francuskiego imperium kolonialnego. Obszar europejski nazywa się dla rozróżnienia – obszarem metropolitalnym Francji.

Francja i jej terytoria zamorskie rozsiane po całym Świecie – pozostałości dawnej kolonialnej potęgi

Źródło: Monsieur Fou; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Mapadefrancia.svg/langfr-800px-Mapadefrancia.svg.png

2. Przemysł – drugi sektor gospodarki

Przemysł jest drugim sektorem gospodarki. Obejmuje on te elementy gospodarki, które odpowiadają za produkcję czyli przetwórstwo przemysłowe rozmaitych wyrobów niezbędnych w wielu dziedzinach życia. Przemysł charakteryzuje się masowością produkcji z wykorzystaniem maszyn i zaawansowanym podziałem pracy. Dobra wytwarzane w przemyśle są jednakowe i zwykle bardzo liczne. Zwyczajowo do przemysłu zalicza się także górnictwo odpowiedzialne za wydobywanie surowców, budownictwo w zakresie stawiania nowych obiektów oraz energetykę – odpowiedzialną za prąd i ciepło. Ponadto w przemyśle mieści się także gospodarowanie wodą i ściekami.

Struktura gałęziowa przemysłu

Źródło: Opracowanie własne

Przemysł dzieli się na gałęzie, które odpowiadają za produkcję rozmaitych artykułów. Grupuje się je w trzech dziedzinach: przemysł ciężki dostarcza wyroby dla gospodarki i rządu, przemysł lekki produkuje wyroby dla indywidualnych klientów oraz przemysł zaawansowanych technologii który wytwarza bardzo skomplikowane maszyny np. komputery.

3. Nowoczesny przemysł Francji

Rozwój przemysłu opiera się na wykorzystaniu i przetwarzaniu zasobów i surowców naturalnych. W tej pierwszej grupie znajdują się zasoby fauny i flory np. drewno. Z kolei surowcami mineralnymi są kopaliny, czyli elementy pozyskiwane w górnictwie. Przemysł może także wykorzystywać półprodukty z rolnictwa do tworzenia bardziej złożonych wyrobów, np. mleko do produkcji jogurtów. Rozwojowi francuskiego przemysłu sprzyja także woda, której Francja posiada duże zasoby m.in. w rzekach.

Francja jest krajem wielu potężnych rzek – np. Loary (na zdjęciu), Sekwany czy Renu, Garonny czy Rodanu – zasoby wodne w olbrzymim stopniu sprzyjają rozwojowi przemysłu

Źródło: Stevage; https://en.wikipedia.org/wiki/Loire#/media/File:Loire_River_Blois.jpg

W przeszłości – w okresie uprzemysłowienia – Francja pozyskiwała znaczne ilości węgla kamiennego oraz niektóre metale, ale obecnie nie odgrywają one już tak istotnej roli w przemyśle. Poza tym Francja posiada raczej skromne i ograniczone zasoby wiodących surowców: paliw i metali. Duże jest za to bogactwo surowców skalnych wykorzystywane w budownictwie takie jak wapienie, żwiry i piaski. Pozostałe niezbędne surowce są jednak importowane dzięki wysoce rozwiniętym kontaktom handlowym kraju oraz korzystnemu położeniu geograficznemu. Obecnie duże znaczenie w rozwoju francuskiego przemysłu, w którym zatrudnione jest obecnie niecałe 20% Francuzów, odgrywa Przemysł Zaawansowanych Technologii. Wdrażane w tym sektorze innowacje, w znaczącym stopniu podnoszą konkurencyjność francuskich wyrobów. Francja wydaje też 2,4% PKB na Badania i Rozwój. Tylko kilka krajów w Europie (Niemcy, Szwecja, Austria, Finlandia i Belgia) wydaje na ten cel więcej niż Francja.

Struktura produkcji przemysłowej i jej wartość całkowita za 2019 r. we Francji

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych OECD.

Wartość produkcji przemysłowej we Francji stale wzrasta. Np. w latach 2010-2019 wzrosła z 710 mld euro do 807 mld euro (13,6%). Czyni to Francję jednym z liderów produkcji przemysłowej w Europie.  Dla porównania w Polsce było to ok. 330 mld Euro w 2019 r., choć w naszym kraju wzrost w tym okresie był znacznie wyższy niż we Francji. Jedną z najważniejszych gałęzi francuskiego przemysłu jest produkcja wyrobów chemicznych i farmaceutycznych. Francja jest znana jako ojczyzna kosmetyków. Działa tutaj np. firma L’Oréal, której wartość aktywów w 2019 r. przekraczała 43 mld euro, zatrudniająca ponad 85 tys. osób. To tylko nieco mniejsza wartość niż największego przedsiębiorstwa w Polsce – Orlenu, przy wyższym zatrudnieniu we francuskim globalnym gigancie kosmetycznym. Większym producentem chemicznym we Francji jest tylko Sanofi – producent leków i wyrobów medycznych.

L’Oréal jest jednym z wielu francuskich koncernów globalnych, należących do liderów rynku kosmetycznego na Świecie

Źródło: Presidencia de la República Mexicana’s photo; Flickr.com

Wśród innych gigantów francuskiej gospodarki na styku chemii i motoryzacji jest m.in. Michelin – producent opon samochodowych czy liczne firmy z branży transportowej. W produkcji samochodów wyróżnia się największy koncern motoryzacyjny Peugeot oraz tuż za nim – Renault – uznane globalne marki samochodowe. Te dwie firmy łącznie zatrudniają 400 000 osób! Nieco mniejszą, ale również znaną marką jest Citroën. Francja jest także producentem superszybkich pociągów TGV – potrafią one jeździć znacznie szybciej niż polskie Pendolino – nawet ponad 300 km/h.

Francuska motoryzacja osiąga liczne sukcesy, np. model Peugeot 208 (elektryczny) uzyskał tytuł europejskiego samochodu roku 2020

Źródło: Alexander Migl; https://en.wikipedia.org/wiki/Peugeot#/media/File:Peugeot_e-208_Allure_Genf_2019_1Y7A5132.jpg

Oprócz pojazdów lądowych francuski przemysł święci także sukcesy w powietrzu. Powszechnie cenione są francuskie samoloty cywilne (pasażerskie) Airbus oraz wojskowe myśliwce Mirage czy helikoptery Caracal. Francja jest także producentem rakiet Ariane – jedynych liczących się w Europie statków kosmicznych.

Fabryka samolotów Airbus w Tuluzie we Francji

Źródło: Duch;  https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Airbus_Lagard%C3%A8re_-_A%C3%A9roconstellation.jpg/1920px-Airbus_Lagard%C3%A8re_-_A%C3%A9roconstellation.jpg

Francja jest także jednym z europejskich liderów przemysłu rolno-spożywczego. W 2020 r. Francja była drugim na Świecie (za Włochami) producentem wina z wynikiem na poziomie niemal 4,4 mln ton (16,5% Światowej produkcji) wyprzedzając m.in. Hiszpanię, Chiny czy USA. Francja słynie także z serów. Te i wiele innych produktów powstaje w warunkach nowoczesnego francuskiego rolnictwa. Jednym z globalnych koncernów w branży rolno-spożywczej jest Danone, którego wyroby (np. jogurty) są bardzo popularne także w Polsce.

Centrum siedzib przedsiębiorstw w Technopolii Sophia Antipolis – siedzibę mają tu m.in. instytuty naukowe i badawcze oraz kilkadziesiąt przedsiębiorstw

Źródło: Ouuups; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Sophia_Antipolis.jpg/1920px-Sophia_Antipolis.jpg

We Francji rozwinięty jest także Przemysł Zaawansowanych Technologii, nie tylko w zakresie produkcji, ale także badań naukowych. Łącznie cały sektor jest warty (2019) ponad 400 miliardów euro. We Francji znajduje się też jedna z nielicznych europejskich technopolii – Sophia Antipolis.

4. Usługi – trzeci sektor gospodarki

Oprócz rolnictwa i przemysłu w gospodarce wyróżnia się także usługi. Jest to tak zwany trzeci sektor, obejmujący te działalności, które nie zostały zaliczone do innych. Ich specyfiką jest wysoka indywidualność i niepowtarzalność, a część z nich nie ma charakteru materialnego. W obrębie usług wyróżnia się np. handel, transport, turystykę, edukację, ochronę zdrowia, finanse z bankowością czy administrację. Obecnie usługi są wiodącym sektorem gospodarki w dobrze rozwiniętych krajach Świata i pracuje w nich największa część społeczeństwa tych państw. Nie inaczej jest we Francji, gdzie zatrudnienie w usługach znajduje około 78% społeczeństwa.

Usługi są wiodącym sektorem, ze względu na wiele zróżnicowanych miejsc pracy – co zapewnienia możliwość zatrudnienia licznych pracowników, ale też ze względu na wysoką dochodowość. Niektóre branże usług (np. finanse, transport czy turystyka) generują znaczące przychody i odgrywają istotną rolę w wytwarzaniu PKB.

5. Usługi we Francji

Choć Francja w opisywanym temacie prezentowana jest jako przykład nowoczesnego przemysłu, jest to przede wszystkim kraj usługowy – w sektorze tym pracuje ponad 4/5 pracowników i generuje on podobną część krajowego PKB. W odpowiedzi na Londyńskie City w Paryżu utworzono nowoczesną dzielnice biznesową La Defense, a Francuzi widzą siebie w roli liderów europejskiego rynku finansowego. Sprzyja temu nie tyko korzystne i bezpieczne położenie, ale też bliskość wiodących europejskich krajów, jak również funkcjonowanie we Francji waluty Euro.

La Defense – nowoczesna dzielnica finansowo-biznesowa w Paryżu

Źródło: Arthur Weidmann; https://en.wikipedia.org/wiki/Economy_of_France#/media/File:La_Défense_depuis_l’Arc_de_Triomphe_Janvier_2023.jpg

PKB Francji na poziomie 2,9 biliona dolarów amerykańskich w 2022 r. plasuje Francję na 7 pozycji na Świecie w wartości nominalnej i około 23 miejsca na Świecie według PKB per capita (na poziomie 44 400 dolarów amerykańskich). Taki rozwój nie byłby możliwy bez obecności potężnych międzynarodowych korporacji. We Francji działają prężne firmy ubezpieczeniowe np. AXA (2 największe według przychodów przedsiębiorstwo w kraju) i CNP Assurances. Potężny jest także sektor bankowy reprezentowany przez Crédit Agricole, BNP Paribas i Groupe BPCE. W branży usług finansowych liczy się jeszcze Société Générale. Francuskie banki posiadają aktywa na poziomie 2,7 biliona dolarów (dla porównania największy Polski bank – PKO BP – 100 miliardów dolarów), a więc niemal wielkość PKB Francji, co świadczy o ich gigantycznym znaczeniu gospodarczym.

Francuskie banki takie jak Crédit Agricole znajdują się wśród 100 największych przedsiębiorstw na Świecie

Źródło: Luc Bernand; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Campus_Evergreen.jpg

We Francji ważną rolę odgrywa także transport. Superszybkie pociągi TGV są symbolem francuskich kolei, jednak ruch oparty jest głównie o samochody osobowe, produkowane zwłaszcza przez rodzimy przemysł. Francja jest także jednym z największych hubów lotniczych w Europie (port Paryż-Roissy-Charles de Gaulle jest wśród 10 największych lotnisk na Świecie pod względem ruchu pasażerów). Francja jest także ważnym dostawca usług z zakresu łączności. To właśnie w tym kraju ma siedzibę popularna także w Polsce sieć telefonii komórkowej Orange – globalny gigant telekomunikacyjny. Francja to także wreszcie potężny gracz w handlu. Z tego kraju pochodzą działajace również w Polsce sklepy wielkopowierzchniowe – Carrefour i Auchan.

Francuskie sklepy wielkopowierzchniowe działają w wielu krajach Świata

Źródło: Jean-louis Zimmermann; flickr.com

We Francji jest jeszcze jedna branża usługowa warta wspomnienia – jest nią turystyka. Od wielu lat Francja jest najpopularniejszym kierunkiem turystyki międzynarodowej. W 2019 r. – przed wybuchem pandemii COVID-19, kraj odwiedziło prawie 91 milionów turystów, wyprzedzając druga Hiszpanię (83,5 mln) i trzecie USA (79,8 mln) oraz czwarte Włochy (64,5 mln). Dla porównania w Polsce było to nieco ponad 21 mln turystów. Ten ruch nie został jeszcze w pełni odbudowany, ale w 2021 r. – jeszcze w „roku covidowym” we Francji wypoczywało ponad 48 milionów turystów zagranicznych. Istnieje wiele powodów popularności Francji – to m.in. liczne zabytki, urokliwy Paryż, korzystne warunki klimatyczne połączone z obecnością Lazurowego Wybrzeża czy doskonała kuchnia.

Lazurowe Wybrzeże znane również jako Francuska Riwiera, to jeden z najpiękniejszych odcinków wybrzeża Morza Śródziemnego i główny region turystyczny Francji poza Paryżem

Źródło: Tobi 87; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/%C3%88ze_und_Cap_Ferrat-Grande_Corniche.jpg/1920px-%C3%88ze_und_Cap_Ferrat-Grande_Corniche.jpg

Zainteresował Cię ten temat?
Sprawdź bardziej rozbudowane opracowania o podobnej tematyce (dla liceum ogólnokształcącego):

• Czynniki lokalizacji i rozwoju przemysłu
• Podział usług