Regiony fizycznogeograficzne Polski to drugi dział trzeciej klasy liceum 4-letniego. Zawiera informacje o wszystkich 6 głównych pasach rzeźby terenu w Polsce i związkach między elementami środowiska zachodzących między nimi, z których części regionów poświęcono szczególne zainteresowanie.
Spis tematów (kliknij na temat, aby przejść do strony)
Regiony fizycznogeograficzne Polski
I Pas gór
- Krajobraz Tatr Wysokich i Zachodnich
- Krajobraz Bieszczad
- Krajobraz Sudetów
- Krajobraz Gór Świętokrzyskich
II Pas kotlin
- Powstanie i budowa geologiczna pasa
- Środowisko pasa kotlin
- Działalność człowieka w pasie kotlin – rolnictwo, przemysł, usługi
III Pas wyżyn
- Powstanie i budowa geologiczna pasa wyżyn
- Charakterystyka Wyżyny Śląskiej
- Charakterystyka Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
- Charakterystyka Wyżyny Małopolskiej
- Charakterystyka Wyżyny Lubelskiej i Roztocza
IV Pas nizin
- Powstanie i budowa geologiczna pasa nizin
- Zlodowacenia a krajobraz staroglacjalny pasa nizin
- Środowisko pasa nizin
- Działalność antropogeniczna w pasie nizin
V Pas pojezierzy
- Powstanie i budowa geologiczna pasa pojezierzy
- Zlodowacenia a krajobraz młodoglacjalny pasa pojezierzy
- Środowisko pasa pojezierzy
- Działalność antropogeniczna w pasie pojezierzy
VI Pas pobrzeży
- Powstanie i budowa geologiczna pasa pobrzeży
- Wybrzeże polskiego Bałtyku
- Środowisko pasa pobrzeży
- Żuławy Wiślane – szczególny region
- Działalność antropogeniczna w pasie pobrzeży
Słownik
Aparat pojęciowy w tym dziale (kliknij aby rozwinąć definicję):
Operacja przesiedleńcza rdzennej ludności Bieszczad (Łemków, Ukraińców) z terenów pograniczy Polski i ZSRR, przeprowadzona po II Wojnie Światowej w celu rozbicia partyzantki nacjonalistycznej dążącej do utworzenia niepodległego państwa ukraińskiego. Polegała na relokacji ludności z Bieszczad na obszar „Ziem Odzyskanych”.
Określenie na zamknięty szyb górniczy, w którym ustało wydobycie przemysłowe, wykorzystywany przez ubogą ludność w celu pozyskania węgla kamiennego na własne potrzeby lub dla handlu z wykorzystaniem prostych narzędzi. Wydobycie w takim obiekcie prowadzone jest nielegalnie, przez osoby nieuprawnione i bez norm BHP.
Okręg przemysłowy budowany w latach 1936-1939, którego powstawanie przerwał wybuch II Wojny Światowej, umiejscowiony głównie w widłach Wisły i Sanu na terenie pasa kotlin (Kotlina Sandomierska). Okręg miał przede wszystkim charakter zbrojeniowy, jego pozostałością jest szereg zakładów funkcjonujących do dziś.
Nietypowy rodzaj delty rzecznej, w przeciwieństwie do delty tradycyjnej narastający w kierunku odwrotnym do ujścia rzeki na skutek akumulacji wód rzecznych po cofkach. Przykładem w Polsce jest delta wsteczna Świny.
Rodzaj skały metamorficznej złożonej z szeregu minerałów, charakteryzująca się dużą odpornością na wietrzenie. Buduje m.in. Śnieżkę w Karkonoszach (Sudety).
Rzadka forma terenu powstała na skutek krasowienia (wietrzenia chemicznego) skał gipsowych. Występuje m.in. w Polsce na terenie Wyżyny Małopolskiej.
Wypas owiec (także bydła) na terenach chronionej przyrody, m.in. w Tatrzańskim Parku Narodowym, prowadzony przez górali (wymagający licencji) w celu ochrony tego obszaru przed zarastaniem. Przyczynia się do zachowania naturalnego krajobrazu górskich łąk.
Potoczne określenie stosowane w celu zobrazowania roli turystycznej Sopotu (relatywnie niewielkiego miasta), który w okresie letnim nawiedzany jest przez miliony turystów, stając się tym samym jednym z najbardziej zaludnionych (tymczasowo) miejsc w Polsce.
Zbiorowisko podziemnych wód subartezyjskich, zwanych wodami oligoceńskimi, utworzone na terenie Niziny Mazowieckiej w skałach paleogenu.
Powierzchniowy wypływ wód podziemnych, powstający najczęściej na obszarach podmokłych (zatorfionych) na skutek utrudnionego odpływu wód podziemnych (np. na skutek braku nachylenia terenu).
Obiekt hydrotechniczny tworzony w celach turystycznych. Pomost, budowany na brzegu mórz i jezior, przeznaczony do spacerowania lub obsługi jednostek pływających.
Rozległy, równinny obszar zrównania górskiego, powstały na skutek długotrwałych procesów erozji.
Jedno z pięter roślinności górskiej w Tatrach; odpowiednik alpejskiego w Alpach. Sięga od 1800 do 2200 m n.p.m., dominują łąki z trawami i niektórymi gatunkami kwiatów.
Jedno z pięter roślinności górskiej w Tatrach; odpowiednik subalpejskiego w Alpach. Sięga od 1600 do 1800 m n.p.m., dominują karłowate krzewy iglaste (kosodrzewina) z gatunku sosny.
Jedno z pięter roślinności górskiej w Tatrach; odpowiednik subniwalnego w Alpach. Obejmuje obszary powyżej 2200 m n.p.m., nagie skały (turnie) porastają jedynie mchy i porosty.
Zjawisko zmiany naturalnej formacji roślinnej wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza, związane z pogarszającymi się warunkami klimatyczno-glebowymi (spadek temperatury powietrza i jego skutki). Kolejne formacje grupują się w charakterystyczne piętra. Występuje we wszystkich wysokich górach świata, m.in. w Polskich pasmach Karpat i Sudetów.
Potoczne określenie stosowane w celu zobrazowania odmienności klimatu obszaru Pojezierza Suwalskiego od średniej dla Polski. Okolice Suwałk cechują się wyraźnie wyższym kontynentalizmem klimatu, zwłaszcza bardziej surowymi zimami, przez co uznawane są za jeden z najchłodniejszych regionów Polski – i tym samym symbol zimnego miejsca w naszym kraju.
Typ łąki górskiej charakterystyczny dla Karpat Wschodnich, w Polsce występujący w Bieszczadach. Odpowiednik piętra subalpejskiego (kosodrzewiny) i leśnego (regla górnego). Pokrywa około 2/3 powierzchni górskich zboczy i występuje ponad granicą lasu liściastego lub mieszanego (regiel dolny) od wysokości około 1000 m n.p.m.
Jedno z pięter roślinności górskiej, w Tatrach jest to piętro lasu liściastego; odpowiednik dolnej części piętra lasów (leśnego) w Alpach. Sięga do 1250 m n.p.m., dominuje las liściasty – bukowy, z czasem przechodząc w las mieszany.
Jedno z pięter roślinności górskiej, w Tatrach jest to piętro lasu iglastego; odpowiednik górnej części piętra lasów (leśnego) w Alpach. Sięga od 1250 do 1600 m n.p.m., dominuje las iglasty – świerkowy, z czasem coraz bardziej karłowaty.
Typ rzeźby występującej m.in. w Górach Świętokrzyskich, gdzie wzniesienia i łańcuchy górskie (bardziej odporne na erozję) poprzecinane są dolinami (zbudowanymi ze skał podatnych na erozję).
Określenie na kształt dolin rzecznych widzianych na mapie, zmieniających kilkukrotnie kierunek o kąt zbliżony do prostego z północnego na zachodni i ponownie na północny. Zjawisko zaistniało na skutek wykorzystania przez część współcześnie płynących rzek – odcinków pradolin polodowcowych o przebiegu równoleżnikowym.
Regionalny przysmak Pomorza, truskawka uprawiana na terenie Kaszub na Pojezierzu Pomorskim. Wykorzystuje naturalnie sprzyjające warunki terenowo-klimatyczne. Nazwa wyrobu wpisana została na listę Chronionych Oznaczeń Geograficznych.
Forma ukształtowania powierzchni występująca w skałach lessowych, m.in. na terenie polskiego pasa wyżyn, zwłaszcza na Wyżynie Lubelskiej. Powstała na skutek erozji przez wody płynące dna doliny lessowej. Charakteryzuje się urwistymi, stromymi zboczami i płaskim dnem.
Zbiorowisko wód podziemnych typu subartezyjskiego powstałe na terenie Niziny Mazowieckiej (mazowiecka niecka subartezysjka) w najmłodszej epoce paleogenu (oligocenie).
Nietypowy rodzaj wydmy, który w przeciwieństwie do typowej formy tego typu, unieruchomionej przez porastającej ją roślinność – przemieszcza się na skutek działalności eolicznej. Największym takim obiektem w Polsce są wydmy w Słowińskim Parku Narodowym.
Potoczne określenie stosowane w celu zobrazowania roli turystycznej Zakopanego (relatywnie niewielkiego miasta), które w okresie zimowym nawiedzane jest przez miliony turystów, stając się tym samym jednym z najbardziej zaludnionych (tymczasowo) miejsc w Polsce.
Skała wapienna z dewonu, występująca w Górach Świętokrzyskich. Wykonano z niej pierwszą Kolumnę Zygmunta – stąd nazwa skały.
Brak komentarzy