Świat kurczy się – nie dosłownie, lecz ze względu na rozwój technologiczny – w przenośni. Odległości przestały być barierą, która skutecznie hamowała kontakty między cywilizacjami. Dzisiejszy świat staje się nam znacznie bliższy niż w niedawnej przeszłości.
Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)
Gospodarka światowa
II Globalizacja
1. Pojęcie globalizacji
Globalizacja to zjawisko umiędzynarodowienia wszelkich procesów społecznych, gospodarczych i politycznych. Polega na wzajemnym przenikaniu się systemów różnych państw oraz ujednolicaniu zachowań ludzi oraz wytworzeniu się kultury globalnej (w dużej mierze zdominowanej przez kulturę amerykańską).
Globalizacja przebiega na trzech głównych płaszczyznach:
- Gospodarczej
- Społecznej (w tym także kulturowej)
- Politycznej
2. Globalizacja gospodarcza
Na skutek procesu globalizacji gospodarczej dochodzi do wytworzenia się ogólnoświatowego systemu ekonomicznego. System ten oparty jest o zespół naczyń połączonych – wzajemnych powiązań przedsiębiorstw i budżetów państw. Powoduje to, że zachowania gospodarcze jednych państw i zachodzące w nich zjawiska silnie oddziałują na inne kraje, nawet zupełnie odległe. Wpływ jednych państw na inne jest tym większy, im większa jest ich gospodarka (PKB).
Przejawami globalizacji gospodarczej są:
- Tworzenie się globalnych, międzynarodowych korporacji w tym zwłaszcza w obszarze handlu.
Korporacjonizm jest podstawowym wyznacznikiem globalizacji
Źródło: https://static01.nyt.com/images/2017/01/10/world/10db-mcdonalds-1/10db-mcdonalds-1-superJumbo.jpg
- Powszechna dostępność podobnych lub jednolitych wyrobów przemysłowych i usług na całym świecie.
- Powstawanie globalnego rynku towarów i usług o systemie wzajemnych powiązań, w tym także związanych z międzynarodowymi organizacjami gospodarczymi np. World Trade Organization.
- Standaryzacja jakości świadczonych usług i produkowanych towarów oraz sposobów ich dystrybucji.
- Swobodny przepływ informacji na skutek globalnej sieci informacji opartej o internet i nowoczesne media.
- Wzajemne uzależnienie gospodarek narodowych od sytuacji gospodarczej innych państw.
- Rozwój transportów: lotniczego (w ruchu pasażerskim) i morskiego (w ruchu towarowym).
Globalizacja spowodowała eksplozję na rynku kontenerowców
Źródło: https://pliki.wnp.pl/d/31/40/99/314099_r0_940.jpg
- Wzrost znaczenia innowacji w gospodarce i dynamiczny postęp technologiczny prowadzący do rozwoju rynku High-Tech.
- Obniżenie globalnego poziomu cen przy jednoczesnej poprawie dostępności i jakości towarów i usług na skutek swobody handlu i rozwoju przedsiębiorczości.
3. Globalizacja społeczna
Podobnie jak w przypadku procesów gospodarczych dochodzi tutaj do powstawania wzajemnych relacji między społeczeństwami nawet z bardzo oddalonych miejsc. Na skutek złożonych procesów dochodzi do intensywnego mieszania się kultur różnych cywilizacji.
Przejawami globalizacji gospodarczej są:
- Wytworzenie się „kultury globalnej” (zwłaszcza w kulturze masowej: muzyce, literaturze i filmie oraz grach komputerowych) opartej na dorobku całej cywilizacji ludzkości, jednak w praktyce z silną dominacją wpływu USA i tym samym z powszechnym przyjmowaniem wzorców z tego kraju pod postacią „amerykanizacji życia„.
Amerykańska kultura masowa wypiera kulturę lokalną
Źródło: https://www.kclimo.com/wp-content/uploads/2018/06/shutterstock_612941954.jpg
- Upowszechnienie znajomości dorobku kulturowego innych cywilizacji.
- Wykształcenie się kosmopolitycznej świadomości społecznej.
- Powstanie wąskiej grupy języków o randze międzynarodowej.
- Ułatwienia lub zupełna swoboda w ruchu międzynarodowym oraz znacznie zwiększona mobilność społeczeństwa na skutek rozwoju technologicznego i znaczny rozwój motoryzacji.
Wzrost mobilności oraz rozwój ruchu międzynarodowego to jeden z przejawów globalizacji
Źródło: https://i.iplsc.com/-/0007YZ3FCBIOUAVL-C122-F4.jpg
- Ujednolicenie sposobów i norm komunikacji społecznej oraz zwyczajów w komunikacji interpersonalnej.
- Rozwój wiedzy na temat świata i innych państw.
4. Globalizacja polityczna
Także na niwie polityki dochodzi do przenikania się państw i społeczeństw. Decyzje podejmowane przez rządy jednych państw mają kolosalny wpływ na inne kraje.
Przejawami globalizacji politycznej są:
- Powstawanie organizacji międzynarodowych zrzeszających wszystkie, większość lub wybrane państwa świata.
Stale wzrasta rola i znaczenie organizacji międzynarodowych
Źródło: https://www.radiomaryja.pl/wp-content/uploads/2018/03/rb-onz.jpg
- Integracja polityczna, gospodarcza i militarna państw, tworzących wspólne ponadnarodowe bloki polityczne (np. Unia Europejska).
- Układy i traktaty międzynarodowe w różnych kwestiach.
- Powstanie prawa międzynarodowego oraz instytucji jego egzekucji – policji międzynarodowej (Interpol) oraz Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.
Na skutek globalizacji powstają wspólne instytucje prawne
Źródło: https://static.prsa.pl/images/248c005e-e780-49de-b822-f8274008da41.jpg
- Współpraca państw świata w celu wspólnej odpowiedzi na napotykane problemy społeczno-gospodarcze np. walka z dziurą ozonową czy globalnym ociepleniem.
5. Skutki globalizacji na przykładzie Polski
Globalizacja niesie za sobą szereg tak pozytywnych, jak i negatywnych skutków. Warto odnotować, że różne państwa mogą osiągać różne korzyści jak i ponosić straty z tytuły globalizacji. Także to, co dla jednych krajów jest negatywne dla innych może być korzystne. Poniżej omówiono wpływ globalizacji na nasz kraj.
Pozytywne skutki globalizacji dla Polski:
- Otwarcie rynków międzynarodowych na polskie wyroby rolne i przemysłowe.
- Swoboda podróżowania po świecie.
- Możliwość emigracji zarobkowej.
- Łatwy dostęp do informacji o świecie, poprawa świadomości społecznej.
- Import innowacji technologicznych z państw lepiej rozwiniętych.
Rozwój cywilizacyjny Polski następuje m. in. dzięki importowi zagranicznych technologii
Źródło: https://bi.im-g.pl/im/45/6a/17/z24552517V,Hulajnoga-elektryczna-na-katowickiej-ulicy.jpg
- Inwestycje gospodarcze wielkich koncernów i korporacji w Polsce i tworzenie przez nie nowych miejsc pracy.
- Wzrost znaczenia Polski na arenie międzynarodowej.
- Zwiększenie zagranicznego ruchu turystycznego w Polsce.
- Promocja polskiej kultury na arenie międzynarodowej.
Polska może promować swoją kulturę zagranicą, np. na Eurowizji
Źródło: https://i.iplsc.com/-/0007QXNHD5NS436M-C324-F4.jpg
- Większa świadomość kultury i dorobku cywilizacyjnego innych narodów.
- Członkostwo Polski w organizacjach międzynarodowych przyspieszających rozwój i poprawiających bezpieczeństwo kraju.
Negatywne skutki globalizacji dla Polski:
- Monopolizacja rynku niektórych towarów przez międzynarodowe koncerny i korporacje.
- Zagrożenie zmowami cenowymi na rynku niektórych towarów.
- Wypieranie lokalnych producentów przez międzynarodowe marki.
Lokalne marki nie mają szans w konkurencji ze znanymi zagranicznymi producentami
Źródło: https://otomi.pl/images/1920×1024/0/217.jpg
- Import przestarzałej technologii z innych państw, np. sprzętu wojskowego o niskiej wartości.
- Wrażliwość gospodarki na wstrząsy występujące w innych krajach.
- Ucieczka podatków z Polski do właścicieli przedsiębiorstw – państw zagranicznych.
- Masowa eksploatacja surowców i zasobów naturalnych kierując się zyskiem – bez względu na koszty społeczne i środowiskowe.
Globalizacja przyczyniła się do wzrostu zanieczyszczenia środowiska na niespotykaną skalę
Źródło: https://i.brecorder.com/wp-content/uploads/2017/10/pollutio.jpg
- Zjawisko drenaży mózgów.
- Upadek niektórych branż przemysłowych na skutek przenoszenia produkcji do krajów o niższych kosztach pracy.
- Utrata lokalnej i krajowej tożsamości kulturowej, wynarodowienie społeczeństw.
- Oddanie części kompetencji rządu na rzecz instytucji i organizacji międzynarodowych.
6. Indeks globalizacji
Od wielu lat próbuje się matematycznie zmierzyć globalizację. W tym celu utworzono indeks globalizacji, czyli wskaźnik uwzględniający stopień gospodarczego, społecznego i politycznego zintegrowania danego kraju ze światem. Na podstawie wielu składowych oblicza się indeks, który przyjmuje wartości od 0 (brak integracji) do 100 (pełne zintegrowanie).
Indeks globalizacji w 2017 r.
Źródło: https://i.pinimg.com/originals/aa/b9/ac/aab9ac7866cfecb2b395846360341bf3.jpg
W 2017 roku do grupy najbardziej zglobalizowanych państw należały: Belgia, Holandia, Szwajcaria i Austria. Polska zajmowała 29 miejsce z wynikiem 81,3 (przy najwyższym w rankingu wyniku nieznacznie powyżej 90). Na przeciwnym biegunie znajdują się niewielkie państwa słabo rozwinięte w Afryce i Azji.
Składowe wskaźnika globalizacji Polski i wskaźnik globalizacji Świata
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych: The KOF Globalisation Index – Revisited (https://kof.ethz.ch/en/forecasts-and-indicators/indicators/kof-globalisation-index.html)
7. Wpływ globalizacji i nowych technologii na strukturę zatrudnienia i przemiany wewnątrzsektorowe
Globalizacja w istotny sposób wpływa na strukturę zatrudnienia. Gdy wielkie korporacje otwierają zakłady produkcyjne w słabiej rozwiniętych państwach – znacząco wzrasta w nich zatrudnienie w przemyśle, spada z kolei bezrobocie. Jednocześnie, gdy produkcja obejmuje sektor wysokich technologii, w strukturze produkcji przemysłowej i w eksporcie – rośnie ich udział. Jednak przenoszenie się wielkich korporacji do innych obszarów np. na skutek spadku atrakcyjności produkcji w danym miejscu (wzrost kosztów pracy), proces ten ulega odwróceniu.
Upowszechnienie rozwiązań technologicznych na świecie wpływa także na sytuację rynku pracy i sposób prowadzenia działalności w państwach rozwiniętych. Za sprawą automatyzacji, ludzie wypierani są przez maszyny, które są tańsze w utrzymaniu. Ludzie zmuszeni są szukać pracy w usługach, co zmienia strukturę zatrudnienia. W krajach słabiej rozwiniętych, gdzie nie ma takiego zapotrzebowania na usługi, może to skutkować masowym bezrobociem.
8. Antyglobaliści i alterglobaliści
Ruch alterglobalistyczny to różnorodny ideowo i niejednorodny organizacyjnie ruch społeczny przeciwników negatywnych skutków globalizacji. Aktywiści zwracają uwagę na fakty takie jak:
- Postępująca degradacja środowiska naturalnego.
- Wynarodowienie społeczeństw i upadek kultur lokalnych.
- Wyzysk pracowników przez wielkie korporacje.
- Nierozwiązane problemy państw „Trzeciego Świata”.
- Wzrost dysproporcji między biednymi i bogatymi.
Alterglobaliści nie są przeciwnikami globalizacji, ale jej charakteru.
Antyglobaliści to z kolei ruch osób całkowicie przeciwnych globalizacji. Wskazują oni, że zamiast na budowaniu jednego świata, powinniśmy powrócić do tradycji państw narodowych, rodzinnych i lokalnych.
Protestujący anty i alter globaliści
Brak komentarzy