W roku szkolnym 2024/2025 na rynku podręczników z geografii dla klasy 5 szkoły podstawowej zadebiutuje interesujący produkt Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego „To nasz świat”. Mieliśmy przyjemność zapoznać się z dziełem przedpremierowo i dokonać jego recenzji. Z radością stwierdzamy – warto rozważyć wykorzystanie podręcznika GWO!

To nasz świat – Podręcznik GWO do klasy 5

Obecnie rynek podręczników z zakresu dla szkół podstawowych jest mocno ograniczony, ale zaczynają pojawiać się nowe interesujące produkty oferowane przez kolejne wydawnictwa. Jednym z takich dzieł jest podręcznik przygotowany przez Gdańskie Wydawnictw Oświatowe, które wejdzie na rynek od przyszłego roku szkolnego (2024/2025). Jest on adresowany dla uczniów klasy 5, ale w przygotowaniu jest już jego kontynuacja dla klasy 6, 7 i 8. Podręcznik GWO „To nasz świat” autorstwa Mateusza Gańskiego i Julii Podlewskiej jest produktem dotacyjnym co oznacza, że uczniowie szkoły podstawowej otrzymają go za darmo, jeżeli nauczyciel dokona jego wyboru.

Renomowane Wydawnictwo i młodzi Autorzy

O jakości podręcznika świadczy wiele elementów, najbardziej sama jego treść. Istotne jest jednak także kto jest jego autorem i wydawcą, co daje (lub nie) gwarancję jakości produktu. W tym miejscu warto zaznaczyć, że Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe to bardzo poważny podmiot, stopniowo zwiększający swoją ofertę w segmencie kolejnych przedmiotów szkolnych. Wydawnictwo jest znane przede wszystkim z oferty serii „Matematyka z Plusem”, która cieszy się szerokim uznaniem. Daje to poważne podstawy by sądzić, że zarówno najnowszy produkt z zakresu geografii jak i kolejne dzieła z serii będą „trzymać poziom”.

GWO to renomowane wydawnictwo, odpowiadające m. in. za serię „Matematyka z plusem”, a teraz przygotowujące serię podręczników do geografii dla szkoły podstawowej

Źródło: https://gwo.pl/

Pierwszym z autorów podręcznika GWO jest Mateusz Gański. To absolwent Uniwersytetu Łódzkiego i znany nauczyciel z I LO w Łodzi. Posiada już doświadczenie w tworzeniu produktów edukacyjnych, jest też czynnym egzaminatorem OKE. W przeszłości był finalistą XXXV Olimpiady Geograficznej, a dzisiaj sam kształci uczestników tej Olimpiady, notując co roku kolejne sukcesy na tym polu.

Druga autorka to Julia Podlewska, absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego, pracująca zarówno w szkole podstawowej jak i w liceum ogólnokształcącym, obecnie m. in. w SP 15 w Gdańsku. Jest ona aktywna na nauczycielskich forach i posiada bogate doświadczenie w tworzeniu własnych materiałów dydaktycznych.

W zespole wspierającym powstanie podręcznika byli także m. in. Paweł Druet oraz Bartosz Korinth – doktoranci z Uniwersytetu Gdańskiego oraz czynni nauczyciele geografii.

Warto odnotować, że twórcy nowego podręcznika GWO to tzw. „młodzi nauczyciele”, reprezentujący nowe pokolenie polskich geografów. Widać to mocno podczas analizy treści książki. Dzieło cechuje nowe, świeże spojrzenie na realizację założeń podstawy programowej, inne niż znane z obecnych na rynku produktów konkurencji. Wielokrotnie korzystając z podręczników różnych wydawnictw obecnych na rynku widzimy, że tworzone są one przez osoby, które nie są czynnymi nauczycielami i z tego powodu nie znają prawdziwych realiów pracy w szkole. Tymczasem mocną stroną podręcznika GWO jest jego stworzenie przez czynnych praktyków, co odbyło się bez ubytku dla jakości treści, a z dużą korzyścią dla formy.

Zgodnie z zasadą „mniej znaczy więcej”

Analizując „To nasz świat” nauczyciel uczący w szkole podstawowej od razu zwróci uwagę, na istotne różnice między podręcznikiem wydanym przez GWO, a produktami konkurencji.

Zamiast „zalewu tekstu” otrzymujemy rozsądną kompozycję tekstowo-graficzną, napisaną przyjaznym dla dziecka językiem

Źródło: https://flipbook.apps.gwo.pl/display/3141

Objętościowo podręcznik jest dosyć rozległy, większy nawet niż niektóre utwory innych wydawnictw. To co jednak od razu można dostrzec to istotna zmiana to odejście od „zalewu treści”, który powszechnie występuje w wielu polskich podręcznikach szkolnych. Zamiast niekończącego się monologu twórcy (często w ogóle niezwiązanego z istotą problemu), otrzymujemy podręcznik o bardzo rozsądnej konstrukcji. Bardzo umiejętnie udało się autorom odseparować od siebie kolejne akapity tekstu dobrze dobranymi ilustracjami. Mają one także bardziej urozmaicony charakter i wydają się być nieźle dobrane wobec tych, które znamy z innych podręczników. Podręcznik bez wątpienia napisany jest innym (prostszym) językiem. To oczywista zaleta i mocna strona tej książki, biorąc pod uwagę, że jego odbiorcą jest 11-letnie dziecko.

Inaczej – lepiej, a wciąż zgodnie z podstawą programową

Jedną z pierwszych kwestii, które odnotuje nauczyciel pracujący wcześniej z wykorzystaniem podręczników innych wydawnictw, to zmiana kolejności realizowanych treści. Większość obecnych na rynku podręczników bardzo literalnie i konserwatywnie podchodzi do zapisów podstawy programowej. Czasami niestety odbywa się to ze szkodą dla odbiorcy. W efekcie w wielu podręczników zaobserwujemy rozpoczęcie od działu „Mapa”.

„To nasz świat” proponuje bardzo istotną modyfikację, polegającą na rozpoczęciu od działu „Lądy i Oceany”. Choć w podstawie programowej dział ten oznaczony jest numerem „III”, nie określa to kolejności jej realizacji, a jedynie kolejność zapisów treści dokumentu. Autorzy podręcznika zdecydowali się więc rozpocząć dzieło od wątków najciekawszych w klasie 5. Dzięki takiej operacji uczeń pozna najpierw kontynenty i oceany, a także zapozna się z odkryciami geograficznymi. Daje to szansę na zaciekawienie przedmiotem dziecka, które po raz pierwszy w życiu będzie miało okazję zetknąć się z geografią (mając wcześniej tylko krótką przygodę z przyrodą w klasie 4).

Jedną z najciekawszych propozycji twórców podręcznika „To nasz świat” jest rozpoczęcie od działu „Lądy i oceany”

Źródło: https://flipbook.apps.gwo.pl/display/3141

Taki krok należy docenić, ponieważ autorzy nie tylko wyłamali się ze (złego) schematu, ale też zaproponowali rozwiązanie, które będzie bezdyskusyjnie korzystne tak dla uczniów jak i nauczycieli. Rozpoczęcie roku szkolnego od działu zawierającego 2 tematy powinni docenić zwłaszcza ci pedagodzy, którzy cenią sobie szybkie wystawienie ocen, jeszcze przed pierwszym zebraniem z rodzicami.

Godnym uwagi jest także pragmatyczny sposób podchodzenia do treści. Tam gdzie w wielu podręcznikach z niewielkim namysłem realizuje się po prostu „temat po temacie”, w podręczniku GWO wykorzystano jakże podstawową, a skuteczną metodę porównania. Skorzystano z tego m. in. w dziale „Krajobrazy Świata”. Pozwala to na wskazanie uczniowi prostych sposobów rozróżnienia, często nowych i nieoczywistych elementów środowiska (sawanna – step, wilgotny las równikowy – lasy liściaste i mieszane strefy umiarkowanej, tajga – tundra, pustynia gorąca – pustynia lodowa).

Podręcznik wykorzystuje udane metody prezentacji zjawisk, np. porównanie podobnych elementów krajobrazowych

Źródło: https://flipbook.apps.gwo.pl/display/3141

Solidne treści „obligatoryjne”

Po lekturze podręcznika można bezdyskusyjnie stwierdzić, że jest to porządne dzieło. Utwór jest merytorycznie poprawny. Autorom udało się też uniknąć częstego problemu emocjonalnego i oceniającego podejścia do treści. W podręczniku postawiono na obiektywność i faktografię. Dla uzupełnienia lekcji wykorzystano liczne ilustracje, mapy, schematy, w przeważającej większości bardzo udane. Czasami mają one charakter podsumowujący lub systematyzujący (tu zwłaszcza materiały kartograficzne).

„To nasz świat” prowadzi czytelnika według rozsądnego schematu: rozpoczyna się ona od wprowadzenia do zagadnienia problemowego według zasady „od ogółu do szczegółu”. Po zapoznaniu czytelnika z zagadnieniem następuje przejście do realizacji treści według podstawy programowej, a podsumowanie obejmuje często ciekawe i dobrze przygotowane elementy dodatkowe – wykraczające poza zakres podstawy, w tym zadania.

„To nasz świat” umiejętnie wprowadza czytelnika w temat, przed przejściem do zagadnień szczegółowych pojawiają się wyjaśnienia pojęć oraz wprowadzenie do zagadnienia

Źródło: https://flipbook.apps.gwo.pl/display/3141

Silną stroną układu lekcji jest nieprzeciążenie treścią i umiejętne przeplatanie z materiałem graficznym, właściwie rozmieszczonym w strukturze lekcji – obejmującym liczne mapy (co istotne – dobrze dobrano do treści lekcji!), fotografie i ilustracje tematyczne. W tematach, także we właściwym rozwinięciu lekcji znajdują się dodatkowe pytania problemowe, często nawiązujące do treści tekstowej lub załączonego materiału kartograficznego albo ilustracyjnego.

Wartościowe elementy dodatkowe

Bardzo duży nacisk wydawca postawił na treści uzupełniające i poboczne. Po każdym temacie w podręczniku zaproponowano materiał podsumowujący, w postaci tekstowo-ilustracyjnej. Pomoże to uczniowi usystematyzować wiedzę, przypominające „nacobezu” popularne kiedyś na etapie gimnazjum. Za wartościowe należy uznać także dodanie kilku zadań do każdego z tematów. Ponadto po każdym z działów zamieszczono „skecznotki” cieszące się obecnie dużą popularnością wśród młodych odbiorców. Jakkolwiek ich wartość merytoryczna jest umiarkowana, wpisują się w ogólny trend edukacyjny polegający na ułatwianiu form prezentacji wiedzy i nadawaniu im bardziej kompaktowego i graficznego charakteru. Mają więc wartościowy charakter porządkujący wiedzę. Na koniec każdego działu zaproponowano także kilka zadań pod tytułem „sprawdź się”. Pełnią one formę raczej standardowego powtórzenia, znanego niemal ze wszystkich dostępnych na rynku podręczników.

Skecznotka to tekstowo-graficzna forma zapisu informacji, która pełni rolę podsumowującą i systematyzująca wiedzę – jest obecnie popularna wśród młodzieży szkół podstawowych

Źródło: https://flipbook.apps.gwo.pl/display/3141

Zachęcający dla odbiorcy może być sam spis treści podręcznika GWO, ze względu na umieszczone w nim dodatkowe elementy i podpisy np. „infografika” czy „porównanie”. Na ostatniej stronie podręcznika zamieszczono Indeks ze stronami, na których treści w nim oznaczone zostały zdefiniowane. Zawiera, bo ponad 100 pojęć. Jest to aspekt który w przedmiocie naukowym jakim jest geografia warto docenić. Podobnie jak w niektórych innych podręcznikach, w papierowej wersji produktu otrzymujemy na końcu treści składaną mapę.

Całość podręcznika wieńczą elementy estetyczne, m. in. bardzo ładna okładka. W tekście znajdują się z kolei przydatne elementy nawigacyjne: nietypowe czcionki (np. dla tytułu rozdziałów), tła, zmiana koloru czcionki na bardziej wyrazisty, dodatkowe wstawki tekstu z kolorowym tłem, ramkowanie tekstu. W wielu fragmentach zastosowano także „młodzieżową” czcionkę, która może znaleźć swoich sympatyków wśród uczniów szkoły podstawowej.

Jak na pierwsze wydanie – bardzo dobry

Podręcznik „To nasz świat” można śmiało ocenić na szkolną „piątkę”. To dobra i wartościowa pozycja na rynku, która powinna szybko zyskać swoich zwolenników. Podręcznik oczywiście nie jest idealny (tak jak żaden inny). W treści zdarzają się drobne potknięcia, dotyczące m. in. niektórych podpisów na mapach czy merytorycznej wartości niektórych grafik i schematów. Z pewnością wielu nauczycielom (niekoniecznie uczniom) nie będzie łatwo „przestawić się” na nowy schemat pracy czy korzystać ze skecznotek. Wielu może też zdziwić np. typ wykorzystanych w tytułach rozdziałów czcionek. Niedoskonałości nie mają jednak charakteru bardzo istotnego i można przyjąć, że zostaną poprawione w kolejnych edycjach podręcznika. Z kolei to, co będzie trudne do adaptacji dla nauczyciela, może okazać się bardzo popularne dla uczniów.

Wydawca i autorzy podręcznika włożyli dużo pracy także w elementy dodatkowe i uzupełniające, które licznie występują w podręczniku

Źródło: https://flipbook.apps.gwo.pl/display/3141

Warto dać temu podręcznikowi szansę. Biorąc pod uwagę, że to jego pierwsze wydanie i pierwsza zresztą próba Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego zaistnienia w segmencie podręczników do geografii dla szkół podstawowych, to jest to propozycja bardzo udana. Podręcznik będzie też uzupełniony zeszytem ćwiczeń oraz dodatkową obudową dydaktyczną. Produkt posiada liczne innowacje, a wykonana treść świadczy o zapale i energii z którą do realizacji zadania podeszli jego autorzy.

„To nasz świat” ma szansę na podjęcie rywalizacji z wiodącymi na rynku produktami konkurencyjnych przedsiębiorstw. Warto zapoznać się z treścią flipbooka i dokonać samodzielnej oceny podręcznika: https://flipbook.apps.gwo.pl/display/3141

A już wkrótce dokonamy recenzji zeszytu ćwiczeń i obudowy dydaktycznej tego podręcznika, do których jako jedni z pierwszych uzyskaliśmy dostęp!