Rolnictwo to czwarty dział drugiej klasy liceum 4-letniego. Zawiera informacje o uprawie roślin i hodowli zwierząt oraz rozmaitych zagadnieniach z nimi związanych, porusza ponadto inne aspekty pierwszego sektora gospodarczego – lasy oraz rybactwo i rybołóstwo.

Spis tematów (kliknij na temat, aby przejść do strony)

 

Rolnictwo

I Czynniki rozwoju rolnictwa

Co znajdę w tym temacie?
  • Przyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa
  • Pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa
  • Struktura użytkowania ziemi na świecie
  • Struktura użytkowania ziemi w Polsce

II Typy rolnictwa

Co znajdę w tym temacie?
  • Rolnictwo według przeznaczenia produkcji rolnej
  • Rolnictwo według stopnia rozwoju cywilizacyjnego
  • Rolnictwo według intensywności i kapitałochłonności
  • Regiony rolnicze świata

III Rolnictwo przemysłowe i rolnictwo ekologiczne

Co znajdę w tym temacie?
  • Cechy rolnictwa przemysłowego
  • Czynniki rozwoju rolnictwa przemysłowego
  • Zalety i wady rolnictwa przemysłowego
  • Cechy rolnictwa ekologicznego
  • Główne zasady rolnictwa ekologicznego
  • Zalety i wady rolnictwa ekologicznego
  • Żywność genetycznie modyfikowana (GMO)

IV Główne obszary upraw

Co znajdę w tym temacie?
  • Podział roślin uprawnych
  • Charakterystyka uprawy wybranych zbóż
  • Charakterystyka uprawy wybranych roślin strączkowych, bulwiastych i korzeniowych
  • Charakterystyka uprawy wybranych warzyw i owoców
  • Charakterystyka uprawy wybranych roślin przemysłowych
  • Charakterystyka uprawy wybranych używek

V Główne obszary chowu

Co znajdę w tym temacie?
  • Chów zwierząt i jego rodzaje
  • Przykłady gatunków zwierząt wykorzystywanych w rolnictwie
  • Charakterystyka chowu głównych zwierząt gospodarskich

VI Lasy i gospodarka leśna

Co znajdę w tym temacie?
  • Pojęcie leśnictwa i gospodarki leśnej
  • Typy lasów na świecie
  • Rozmieszczenie lasów na Ziemi
  • Rozmieszczenie lasów w Polsce
  • Funkcje lasu
  • Gospodarowanie zasobami leśnymi

VII Rybactwo i akwakultura

Co znajdę w tym temacie?
  • Rybactwo, rybołówstwo, akwakultura, marikultura
  • Wielkość światowych połowów i akwakultury
  • Główne łowiska na świecie
  • Spożycie ryb na świecie
  • Rybołówstwo i akwakultura a równowaga ekosystemów


Słownik

Przejdź do słownika (kliknij)

Aparat pojęciowy w tym dziale (kliknij aby rozwinąć definicję):

Akwakultura

Chów i hodowla ryb i organizmów wodnych (w tym roślin), najczęściej z wykorzystaniem sztucznych lub przybrzeżnych zbiorników/akwenów, najczęściej na zamkniętych farmach hodowlanych. Akwakultura dostarcza zarówno ryb i owoców morza, ale też roślin wodnych wykorzystywanych zarówno w celach spożywczych jak i do dalszego przetworzenia w przemyśle (np. farmaceutycznym i kosmetycznym).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Australijsko-nowozelandzki region rolniczy

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje Australię i Nową Zelandię. Warunki  rozwoju rolnictwa są zróżnicowane ale przeważnie niekorzystne. Dominuje rolnictwo ekstensywne kapitałochłonne wielkoobszarowe silnie zmechanizowane. Głównymi roślinami uprawnymi są: pszenica i jęczmień. Ze względu na olbrzymi udział łąk i pastwisk dominuje hodowla zwierząt takich jak owce i bydło. Zatrudnienie w rolnictwie jest bardzo niskie, a towarowość bardzo wysoka.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Banan

Roślina alimentacyjna (bananowiec) należąca do owoców. Na tle innych wyróżnia się dużymi wartościami odżywczymi. Ma duże wymagania klimatyczne – wysoka temperatura i duża ilość wody, mniejsze glebowe. Należy do roślin plantacyjnych, wieloletnich. Światowa produkcja wyniosła 114 mln ton w 2017 r.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Batat (słodki ziemniak)

Roślina alimentacyjna należąca do bulwiastych i korzeniowych. Słodka odmiana ziemniaka, ma dość duże wymagania termiczno-wodne, dlatego uprawia się ją wyłącznie w strefie międzyzwrotnikowej, na obszarach o dużych opadach. Światowa produkcja w 2018 r. wynosiła 113 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Bawełna

Roślina przemysłowa należąca do włóknodajnych. Należy do wymagających roślin, potrzebuje odpowiednio wysokiej temperatury oraz dużej wilgoci w okresie kwitnięcia i suszy w okresie późniejszym. Wymaga intensywnej pracy ręcznej. W 2019 r. światowa produkcja wyniosła około 25 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Burak cukrowy

Roślina przemysłowa należąca do cukrodajnych. Ma niewielkie wymagania klimatyczne (choć wymaga odpowiedniej ilości wody), ale relatywnie duże wymagania glebowe. Dobrze radzi sobie w klimacie umiarkowanym. Światowa produkcja w 2018 r. wyniosła 275 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Bydło

Jedno z głównych zwierząt (krowa, byk) gospodarskich wykorzystywanych w rolnictwie. Produkcja nastawiona jest na mięso i mleko. Chów wymaga dużej ilości czasu i przestrzeni przeznaczonej na łąki i pastwiska (za wyjątkiem warunków sztucznych). Światowe pogłowie bydła wynosiło w 2018 r. 1 mld 489 mln sztuk. Tendencja jest wzrostowa.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Chemizacja rolnictwa

Stopień wykorzystania nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin w rolnictwie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Chów

Wszelka działalność rolnicza człowieka związaną z utrzymaniem zwierząt, obejmująca zarówno hodowlę, jak i inne czynności.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Deforestacja

Działalność polegająca na wycinaniu kompleksów leśnych i zmniejszaniu ogólnej powierzchni lasów.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Drób

Jedna z głównych grup zwierząt (kury, kaczki, gęsi, indyki, perliczki i inne) gospodarskich wykorzystywanych w rolnictwie. Chów drobiu odbywa się przede wszystkim na mięso, pierze i jaja. Jest łatwa i tania, cieszy się duża popularnością ze względu na powszechne uznanie dla mięsa drobiowego. Światowe pogłowie drobiu w 2018 r. wynosiło około 25 mld 664 mln sztuk. Tendencja ma charakter dynamicznie wzrostowy.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Dwupolówka

Technika uprawy ziemi polegająca na uprawianiu połowy pola, a pozostawieniu drugiej połowy jako ugór.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Dzierżawa

Wynajem ziemi rolnej pod uprawę.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Fasola

Roślina alimentacyjna należąca do strączkowych. Charakteryzuje się dość wysokimi wymaganiami klimatycznymi (odpowiednio ciepło i duża ilość wody), z jednocześnie nieco mniejszymi (choć nadal wysokimi) wymaganiami glebowymi. Światowa produkcja w 2017 r. wynosiła 31 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Gospodarka leśna

Pojęcie szersze od leśnictwa, obejmuje dodatkowo powiększanie zasobów leśnych, gospodarkę zwierzyną leśną, pozyskiwanie runa leśnego i roślin leśnych, a także działania na rzecz umożliwienia lasom pełnienia funkcji pozaprodukcyjnych np. ekologicznych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Grunty orne

Jeden z rodzajów użytków (gruntów) rolnych, część ziemi na określonym terytorium przeznaczona pod uprawę (pola uprawne).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Herbata

Roślina z grupy używek. Wymaga odpowiednich warunków termicznych i wodnych. Najlepiej rośnie w klimacie monsunowym, który zapewnia duże opady i duże nasłonecznienie. Sprzyjają jej wysokie temperatury. Światowa produkcja w 2017 r. wyniosła 6 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Hodowla

Działalność rolnicza polegająca na utrzymaniu zwierząt gospodarskich w przeciwieństwie do chowu, odnosząca się jedynie do jej wykonywania w w warunkach sztucznych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jabłko

Roślina alimentacyjna (jabłoń) należąca do owoców. Ma niewielkie wymagania glebowe, ale pewne umiarkowane wymagania klimatyczne (jest wrażliwe na mróz i niedobór wody). Dobrze radzi sobie w klimacie umiarkowanym. Należy do najpopularniejszych owoców w tej strefie – światowa produkcja w 2018 r. wyniosła 86 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jęczmień

Roślina alimentacyjna należąca do zbóż. Na tle innych zbóż wyróżnia się dużą odpornością na trudne warunki klimatyczne, nie lubi też nadmiaru wody. Światowa produkcja wyniosła 141 mln ton w 2018 r.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Kakao

Roślina (kakaowiec) z grupy używek. Wymaga gorącego i wilgotnego klimatu o małych rocznych amplitudach temperatury, nie znosi też ostrego słońca. Wymaga dobrych gleb. Takie warunki stwarzają jedynie niewielkie obszary okołorównikowe. Światowa produkcja wyniosła w 2017 r. jedynie 5 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Kawa

Roślina (kawowiec) z grupy używek. Dość wymagająca, potrzebuje stałej dostawy dużej ilości wody, jednocześnie jest wrażliwa na nadmiar słońca. Uprawy zwykle znajdują się na znacznych wysokościach nad poziomem morza. Występuje w strefie międzyzwrotnikowej. Światowa produkcja w 2018 r. wyniosła 10 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Kopieniactwo

Prymitywna technika uprawy ziemi rolnej z wykorzystaniem prymitywnych narzędzi takich jak kij kopieniaczy.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Koza

Jedna z głównych zwierząt gospodarskich wykorzystywanych w rolnictwie. Należy do najstarszych udomowionych zwierząt gospodarskich. Cechuje się niskimi wymaganiami w zakresie chowu – dobrze radzi sobie na słabej jakości pastwiskach oraz w trudnych warunkach terenowych. Cechuje się relatywnie dobrą efektywnością produkcji (w stosunku do kosztów). Światowe pogłowie kóz wynosiło 1 mld 45 mln sztuk w 2018 r.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Kukurydza

Roślina alimentacyjna należąca do zbóż, jedna z najważniejszych roślin uprawnych na świecie. Należy do roślin ciepłolubnych, sprzyjają jej też umiarkowane opady deszczu oraz dobre gleby. W 2018 światowa produkcja wynosiła 1147 mln ton i była największa ze wszystkich głównych zbóż świata.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Kultura rolna

Pojęcie określające ogólny poziom wiedzy i umiejętności rolników, związane ze sposobem uprawy ziemi, hodowlą zwierząt, stosowaniem środków ochrony czy użyciem specjalistycznego sprzętu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Las

Formacja roślinna złożona przede wszystkim z drzew, zwykle o dużym zwarciu. Istnieje wiele rodzajów lasu ze względu na typ roślinności. Pełni funkcje przyrodnicze i społeczno-gospodarcze.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Leśnictwo

Działalność związana z ochroną lasów, ich uprawą, odnawianiem i wyrębem.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Łacińskoamerykański region rolniczy

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje kraje Ameryki środkowej i południowej. Warunki przyrodnicze są mocno zróżnicowane. W północnej części regionu przeważa rolnictwo plantacyjne (intensywne pracochłonne), podczas gdy w południowej – rolnictwo zbóż oraz chów bydła. Występuje zarówno rolnictwo ekstensywne kapitałochłonne wielkoobszarowe, jak i drobne chłopskie gospodarstwa rolnictwa ekstensywnego pracochłonnego. Zatrudnienie w rolnictwie jest dość wysokie, a towarowość – zróżnicowana.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Maniok (kassawa)

Roślina alimentacyjna należąca do bulwiastych i korzeniowych. wieloletni krzew uprawiany w strefie równikowej i podrównikowej. Ma szczególne walory i przez to znajduje zastosowanie przy wyrobie produktów bezglutenowych. Światowa produkcja w 2018 r. wyniosła 278 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Marikultura

Dział akwakultury prowadzonej w środowisku morskim.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Mechanizacja rolnictwa

Stopień wykorzystania maszyn w rolnictwie, oparty w szczególności o liczbę ciągników.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Nieużytki

Część ziemi na określonym terytorium niewykorzystywana rolniczo, niebędąca lasem, ani obszarem zurbanizowanym – nie będąca w danym momencie wykorzystywana w jakimkolwiek celu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ogórek

Roślina alimentacyjna należąca do warzyw. Cechuje się średnio-dużymi wymaganiami termicznymi i glebowymi w początkowym okresie kiełkowania, dobrze radzi sobie jednak w klimacie umiarkowanym. Światowa produkcja w 2018 r. wynosiła 81 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Owca

Jedno z głównych zwierząt gospodarskich wykorzystywanych w rolnictwie. Cieszy się popularnością ze względu na dużą odporność na trudne warunki termiczne, które zapewnia jej izolacja w postaci wełny. Owca doskonale znosi też trudne warunki terenowe, stąd możliwy jest ich chów w górach. Światowe pogłowie owiec utrzymuje się od lat na podobnym poziomie, a popularność owczej wełny zaczyna ustępować włóknom syntetycznym. Światowe pogłowie w 2018 r. wynosiło 1 mld 209 mln sztuk i utrzymywało się na stałym poziomie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Owies

Roślina alimentacyjna należąca do zbóż. Nie należy do wymagających, dobrze znosi przymrozki, ale źle radzi sobie z nadmiarem wilgoci. Zawiera stosunkowo dużą wartość energetyczną w porównaniu do innych zbóż. Światowe zbiory w 2018 r. wynosiły 23 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Pasterstwo koczownicze (nomadyzm)

Jeden z podtypów rolnictwa pierwotnego, prymitywny sposób działalności rolniczej wykorzystywany obecnie w niektórych regionach Afryki. Polega  na ciągłych wędrówkach pasterzy ze stadem (zwykle bydłem) między pastwiskami i wodopojami, uzależnione jest od lokalnych warunków geograficznych i pór roku. Najbardziej znanym obszarem słynącym z tej formy chowu zwierząt jest Sahel.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Południowoazjatycki region rolniczy

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje kraje Azji południowej i południowo-wschodniej. Warunki rozwoju rolnictwa są przeciętne i silnie uzależnione od cyrkulacji monsunowej. Rolnictwo ma zróżnicowany charakter – dominują ekstensywne i pracochłonne gospodarstwa rodzinne, ale liczne są także intensywne pracochłonne plantacje. Wśród głównych roślin uprawnych są: ryż, zboża, rośliny przemysłowe i herbata. Głównym gatunkiem hodowlanym jest bydło. Zatrudnienie w rolnictwie jest wysokie, a towarowość niewielka (za wyjątkiem plantacji).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Pomarańcza

Roślina alimentacyjna należąca do owoców. Wymaga odpowiednio wysokiej temperatury i dużej ilości wody, stąd sprawdza się jedynie w klimacie podzwrotnikowym i wilgotnych odmianach klimatów międzyzwrotnikowych. Światowa produkcja w 2018 r. wyniosła 73 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Pomidor

Roślina alimentacyjna należąca do warzyw. Cechuje się wysokimi wymaganiami termicznymi, ale jednocześnie dobrych gleb, stąd zasięg jego występowania jest mocno ograniczony. Światowa produkcja w 2018 r. wyniosła 182 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Północnoafrykańsko-zachodnioazjatycki region rolniczy

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje kraje północnej Afryki i południowo-zachodniej Azji. Warunki rozwoju rolnictwa są bardzo niekorzystne. Rolnictwo ma w przeważającej części charakter ekstensywny pracochłonny, wyjątkiem są zintensyfikowane uprawy doliny i delty Nilu oraz obszarów sztucznie nawadnianych. Dużą rolę odgrywa chów (w tym oparta o pasterstwo koczownicze) – owiec, kóz, bydła i wielbłądów. Zatrudnienie w rolnictwie jest wysokie, a towarowość niska.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Północnoamerykański region rolniczy

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje USA i część Kanady. Cechuje się dobrymi warunkami naturalnymi. Powszechnie występują wielkoobszarowe gospodarstwa ekstensywne kapitałochłonne nastawione na produkcję zbóż i chów bydła, lokalnie jednak występuje także rolnictwo intensywne kapitałochłonne owocowo-warzywne. Zatrudnienie w rolnictwie jest niskie, a towarowość bardzo wysoka.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Północnoeuroazjatycki region rolniczy

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje większość terytorium Białorusi, Ukrainy, Rosji i Kazachstanu.  Warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa są silnie zróżnicowane, ale z reguły średnie lub niekorzystne (wyjątek – Ukraina). Rolnictwo opiera się o wielkoobszarowe gospodarstwa, z których znaczna część jest własnością państwa. Stopień zmechanizowania i chemizacji rolnictwa jest poniżej zapotrzebowania. Charakterystyczny jest niski (mimo dość wysokiego rozwoju cywilizacyjnego) poziom kultury rolnej, co przekłada się na małą efektywność produkcji. Do głównych roślin uprawnych należą zboża i ziemniaki, natomiast na sztucznie nawadnianych terenach Niziny Turańskiej – bawełna. Pogłowie zwierząt gospodarskich jest niewielkie, ponadto silny niedorozwój sadownictwa. Zatrudnienie w rolnictwie jest średnie, a towarowość przeciętna.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Przełowienie

Zjawisko nadmiernego połowu ryb na danym obszarze, obniżające w ten sposób zdolność do regeneracji biologicznej łowiska.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Przyprawy (rośliny przyprawowe)

Grupa roślin, które podlegają bezpośredniej konsumpcji, ale niosą ze sobą niewielką wartość odżywczą. Stosuje się je w celu poprawy smaku potrawy końcowej oraz wykorzystania ewentualnych korzystnych właściwości leczniczych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Pszenica

Roślina alimentacyjna należąca do zbóż, jedna z najważniejszych roślin uprawnych na świecie. Cechuje się wysokimi wymaganiami klimatyczno-glebowymi i dość długim okresem wegetacyjnym. Światowa produkcja w 2018 r. wynosiła 734 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Pszenżyto

Roślina alimentacyjna należąca do zbóż, krzyżówka pszenicy i żyta, zachowująca część właściwości odżywczych pszenicy, z jednoczesnym obniżeniem wymagań klimatyczno-glebowych typowych dla żyta. Światowa produkcja w w 2018 r. wynosiła prawie 13 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo ekologiczne

Typ rolnictwa ekstensywnego pracochłonnego, w którym wykorzystuje się jedynie tradycyjne zabiegi rolnicze i naturalne nawozy. Większość prac wykonywana jest ręcznie, a produkcja jest niewielka. Żywność ma jednak charakter naturalny, dzięki czemu możliwa jest jej sprzedaż po wysokiej cenie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo ekstensywne kapitałochłonne

Jeden z czterech podtypów rolnictwa według podziału intensywności i kapitałochłonności. W tym typie nakłady finansowe są bardzo wysokie i występuje powszechna mechanizacja, ale niska chemizacja, a uzyskiwane plony są niskie, jednak zbiory wysokie ze względu na duży areał upraw. Cechuje się wysokim stopniem towarowości. Charakterystyczne dla państw o dużej powierzchni m. in. USA i Kanady (Wielkie Równiny), Argentyny (Nizina La Platy).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo ekstensywne pracochłonne

Jeden z czterech podtypów rolnictwa według podziału intensywności i kapitałochłonności. W tym typie nakłady finansowe są niskie, podobnie jak mechanizacja i chemizacja. Uprawa i chów oparte są o pracę ludzką, plony są jednak niskie. Cechuje się niskim stopniem towarowości i zwykle nastawianiem na samozaopatrzenie. Charakterystyczne dla państw słabo rozwiniętych m.in. krajów Afryki, niektórych państw Azji wschodniej (Indonezja, Filipiny), Indii oraz niektórych państw Ameryki Środkowej.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo intensywne kapitałochłonne

Jeden z czterech podtypów rolnictwa według podziału intensywności i kapitałochłonności. W tym typie nakłady finansowe są bardzo wysokie i występuje powszechna mechanizacja i chemizacja, a uzyskiwane płody rolne są wysokie. Cechuje się wysokim stopniem towarowości. Charakterystyczne dla państw wymagających dużej produkcji żywności z ograniczonej powierzchni terenu m.in. w wysokorozwiniętych państwach Europy Zachodniej (Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Holandia) oraz Japonii.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo intensywne pracochłonne

Jeden z czterech podtypów rolnictwa według podziału intensywności i kapitałochłonności. W tym typie nakłady finansowe są niskie, podobnie jak mechanizacja i chemizacja. Uprawa i chów oparte są o pracę ludzką, ale mimo tego uzyskiwane plony są dość wysokie. Cechuje się niskim lub średnim stopniem towarowości. Charakterystyczne dla państw wymagających dużej produkcji żywności z uwagi na intensywne zaludnienie i niekorzystne warunki geograficzne m.in. państw Azji Południowo-Wschodniej (zwłaszcza Chin) oraz w dolinie i delcie Nilu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo pierwotne

Typ rolnictwa o niezwykle niskim poziomie kultury rolnej, dotyczący obecnie wybranych obszarów Afryki oraz Azji południowej. Charakteryzuje się niezwykle niską opłacalnością i towarowością zbliżoną do zera. Mechanizacja w tym typie rolnictwa prawie nie występuje, a większość prac wykonywana jest ręcznie z użyciem prymitywnych narzędzi.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo przemysłowe (uprzemysłowione)

Typ rolnictwa intensywnego kapitałochłonnego, w którym skala produkcji rolniczej ma charakter masowy, występuje wysoka mechanizacja i chemizacja, zaawansowany podział pracy. Efektem takiej działalności jest wysoka produkcja żywności w niskiej cenie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo rynkowe

Typ rolnictwa charakterystyczny dla najlepiej rozwiniętych cywilizacyjnie państw i terytoriów. Cechuje się z reguły dużą intensywnością pracy przy użyciu maszyn lub dużych nakładów pracy ręcznej, ale każdorazowo z bardzo wysokim stopniem towarowości. Z reguły w tym typie rolnictwa inwestuje się duże nakłady finansowe w poprawę efektywności produkcji, zwłaszcza z przeznaczeniem na maszyny, środki ochrony roślin, nawozy oraz zabiegi melioracji i irygacji. Występuje przede wszystkim w Europie, Ameryce Północnej, Australii i Nowej Zelandii oraz na plantacjach w Afryce i Ameryce Południowej.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo samozaopatrzeniowe

Typ rolnictwa z nastawieniem na wykorzystanie produkcji rolnej na własne potrzeby rolnika i jego rodziny z niskim poziomem towarowości.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo towarowe

Typ rolnictwa z nastawieniem na sprzedaż produkcji rolniczej w celu osiągnięcia korzyści finansowej.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo tradycyjne

Typ rolnictwa średnio-rozwiniętego, charakterystyczny dla obszarów o wyższym rozwoju cywilizacyjnym. Towarowość jest nadal niska, ale wyższa niż w rolnictwie pierwotnym. Charakteryzuje się przede wszystkim dużymi nakładami pracy ludzkiej, z niewielkim użyciem maszyn i nawozów, ale o zadowalającej efektywności. Typowym obszarem występowania takiego rolnictwa jest Azja południowa i południowo-wschodnia, ale też inne regiony świata z niedoinwestowanym rolnictwem małoobszarowym.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rolnictwo żarowo-odłogowe

Jeden z podtypów rolnictwa pierwotnego, prymitywny sposób działalności rolniczej wykorzystywany obecnie w niektórych regionach Afryki. Polega na wypalaniu lasów i nawożeniu gleb z uzyskanego popiołu. Pole eksploatuje się aż do jego całkowitego wyjałowienia, następnie pozostawia się je odłogiem i wypala kolejny fragment lasu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rośliny alimentacyjne (żywieniowe)

Grupa roślin, których podstawowym zastosowaniem jest bezpośrednia konsumpcja. W tej grupie znajdują się: zboża, niektóre rośliny strączkowe, niektóre rośliny bulwiaste i korzeniowe, warzywa i owoce.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rośliny pastewne

Grupa roślin, których podstawowym zastosowaniem jest karmienie zwierząt hodowlanych. W tej grupie znajdują się: niektóre rośliny strączkowe, niektóre rośliny bulwiaste i korzeniowe i niektóre trawy.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rośliny przemysłowe

Grupa roślin, które nie nadają się do bezpośredniej konsumpcji, ale znajdują zastosowanie do produkcji wyrobów przemysłowych (także konsumpcyjnych). W tej grupie znajdują się: rośliny cukrodajne, rośliny oleiste, rośliny włóknodajne i rośliny kauczukodajne.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rybactwo

Dział rolnictwa zajmujący się gospodarczym wykorzystaniem organizmów wodnych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rybołówstwo

Poddział rybactwa zajmujący się połowami organizmów wodnych (morskich i śródlądowych).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ryż

Roślina alimentacyjna należąca do zbóż, jedna z najważniejszych roślin uprawnych na świecie. Stanowi podstawowy produkt żywnościowy w Azji. Roślina wykazuje silne uzależnienie od cyklu monsunowego, a wokół niej wytworzyła się cała kultura. Światowa produkcja w 2018 wyniosła 688 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rzepak

Roślina przemysłowa należąca do oleistych. Popularna roślina w średnich szerokościach geograficznych, ma jednak dość duże wymagania klimatyczno-glebowe, zwłaszcza w odniesieniu do wody (źle znosi suszę). Światowa produkcja w 2016 r. wyniosła 69 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Soja

Roślina alimentacyjna i przemysłowa należąca do strączkowych (i oleistych) o szerokim zastosowaniu. Ma niewielkie wymagania klimatyczne (choć nie toleruje przymrozków), ale dość duże wymagania glebowe. Cieszy się dużą popularnością jako roślina genetycznie modyfikowana. Światowa produkcja w 2018 r. wyniosła 356 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Struktura agrarna

Struktura własnościowa i wielkościowa ziemi rolnej.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Środkowoazjatycki region rolniczy

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje obszary Azji wschodniej – Chin, Mongolii i Korei Północnej. Warunki rozwoju rolnictwa są przeciętne i silnie uzależnione od cyrkulacji monsunowej. Rolnictwo w przeważającej części oparte jest na intensywnej pracochłonnej uprawie ryżu w małych i średnich gospodarstwach rodzinnych lub państwowych nastawionych na samozaopatrzenie. Oprócz ryżu występuje uprawa zbóż i ziemniaków. W hodowli dominującą rolę odgrywa trzoda chlewna, w mniejszym stopniu inne zwierzęta. Zatrudnienie w rolnictwie jest wysokie, a towarowość niewielka.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Środkowoeuropejski region rolniczy

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje kraje Europy środkowo-wschodniej oraz południowo-wschodniej. Warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa są przeciętne. Rozwija się rolnictwo intensywne kapitałochłonne (z dużą mechanizacją, ale ograniczoną chemizacją), duży jest także udział gospodarstw tradycyjnych. Gospodarstwa są średnie lub małe. Występuje sadownictwo. Dużą rolę odgrywa hodowla trzody chlewnej i drobiu, w uprawach przeważają zboża  i ziemniaki oraz rośliny przemysłowe. Zatrudnienie w rolnictwie jest średnie i malejące, towarowość jest średnia.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Środkowo-południowoafrykański region rolniczy (subsaharyjski)

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje kraje Afryki środkowej i południowej. Warunki rozwoju rolnictwa są silnie zróżnicowane, ale z reguły bardzo niekorzystne. Rolnictwo ma w przeważającej części charakter ekstensywny pracochłonny, z dominacją małych gospodarstw rodzinnych (wyjątek – RPA oraz obszary plantacji w zachodniej i wschodniej Afryce). W chowie zwierząt (głównie bydła, kóz i owiec) przeważa pasterstwo koczownicze. Zatrudnienie w rolnictwie jest bardzo wysokie, a towarowość (za wyjątkiem RPA i plantacji) bardzo niska.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Śródziemnomorski region rolniczy

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje kraje basenu Morza Śródziemnego. Warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa są dość korzystne. Rozwija się przeważnie rolnictwo intensywne kapitałochłonne. Gospodarstwa są zwykle średniej wielkości. Bardzo duża rolę odgrywa sadownictwo cytrusów i winorośli oraz uprawa oliwek i niektórych warzyw.  W hodowli pojawiają się kozy i owce (warunki górskie). Zatrudnienie w rolnictwie jest przeważnie niskie, a towarowość wysoka.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Towarowość rolnictwa

Procentowa część produkcji rolniczej przeznaczona na sprzedaż.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Trójpolówka

Technika uprawy ziemi polegająca na podzieleniu pola na trzy części, z których dwie przeznacza się pod uprawę innych gatunków roślin, a trzecią część pozostawia się jako ugór.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Trzcina cukrowa

Roślina przemysłowa należąca do cukrodajnych. Cechuje się dużymi wymaganiami w zakresie temperatury, a zwłaszcza opadów (nawet około 1500 mm rocznie), wymagają także dobrych gleb. Światowa produkcja w 2018 r. wyniosła bardzo dużo, bo aż 1907 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Trzoda chlewna

Jedno z głównych zwierząt (świnia) gospodarskich wykorzystywanych w rolnictwie. Cechuje się dość duża dochodowością, za sprawą szybkiego przyrostu masy świni i dużej popularności mięsa. Ograniczeniem dla wieprzowiny są religijne zakazy w islamie i judaizmie. Świnie hoduje się przeważnie w trybie przemysłowym. Produkcja nastawiona jest głównie na mięso i skóry. Światowe pogłowie w 2018 r. wyniosło 978 mln sztuk i nieznacznie wzrastało.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Tytoń

Roślina z grupy używek. Ma wysoką zdolność adaptacji do zróżnicowanych warunków, stąd występuje w wielu miejscach na świecie, najkorzystniejsze warunki ma jednak w ciepłych klimatach. Światowa produkcja w 2017 r. wyniosła 6,5 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ugór

Część pola pozostawiona odłogiem w celu regeneracji biologicznej wartości gleby. Znajduje zastosowanie w dwupolówce i trójpolówce.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Uprawy trwałe

Część ziemi na określonym terytorium przeznaczona pod wieloletnie sady i plantacje.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Użytki rolne

Tereny przeznaczone do wykorzystania rolniczego, obejmujące: grunty orne, użytki zielone (łąki i pastwiska) oraz uprawy trwałe.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Użytki zielone

Jeden z rodzajów użytków (gruntów) rolnych, część ziemi na określonym terytorium przeznaczona pod chów zwierząt jako łąki i pastwiska.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Używki

Grupa roślin, które podlegają bezpośredniej konsumpcji, ale nie niosą za sobą żadnych wartości odżywczych, a ich spożywanie odbywa się w celu poprawy nastroju lub pobudzenia.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Winogrono

Roślina alimentacyjna (winorośl) należąca do owoców. ma umiarkowane wymagania glebowe, ale dość duże wymagania jeżeli chodzi o nasłonecznienie i wodę (choć potrafią też znosić suszę). Szczególnie spopularyzowane w basenie morza śródziemnego. Światowa produkcja w 2017 r. wyniosła 74 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Wschodnioazjatycki region rolniczy

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje Japonię i Koreę Południową. Warunki rozwoju rolnictwa są przeciętne z dużą liczbą ekstremalnych zjawisk naturalnych. Rolnictwo ma charakter intensywny kapitałochłonny z wysoką mechanizacją i bardzo wysokim zużyciem nawozów sztucznych. Głównymi roślinami uprawnymi są: ryż, zboża i rośliny przemysłowe. Głównymi gatunkami zwierząt hodowlanych są: bydło i trzoda chlewna. Zatrudnienie w rolnictwie jest bardzo niskie, a towarowość bardzo wysoka.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Wskaźnik lesistości

Procentowa miara udziału lasów w ogólnej powierzchni terenu, obliczana poprzez podzielenie powierzchni lasów przez powierzchnię obszaru odniesienia.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Wspólna polityka rolna UE

Polityka rolna prowadzona przez Unię Europejską, wspólna dla wszystkich państw członkowskich wspólnoty. Opiera się o dopłaty bezpośrednie do posiadanej ziemi rolnej, programy inwestycji i modernizacji rolnictwa i wsi, wspólne cła na żywność spoza wspólnoty oraz limity produkcji rolnej ustanowione w celu utrzymania określonego poziomu cen.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Zachodnioeuropejski region rolniczy

Jeden z dwunastu głównych makroregionów rolniczych. Obejmuje kraje Europy zachodniej oraz częściowo północnej. Warunki rozwoju rolnictwa są korzystne. Dominuje zmechanizowane rolnictwo intensywne kapitałochłonne z dużym wykorzystaniem środków chemicznych, oparte o średniej wielkości gospodarstwa nastawione na produkcję zbóż, rozwinięte jest ponadto sadownictwo i produkcja warzyw. Oprócz bydła duże znaczenie odgrywa drób i trzoda chlewna. Zatrudnienie w rolnictwie jest niskie, bardzo wysoka jest towarowość.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ziemniak

Roślina alimentacyjna należąca do bulwiastych i korzeniowych. Ma niewielkie wymagania glebowe i klimatyczne, dobrze znosi trudne warunki, a szkodzi mu nadmiar wody oraz mróz. Wyróżnia się dużą pracochłonnością. W 2018 r. światowa produkcja wynosiła 368 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Żyto

Roślina alimentacyjna należąca do zbóż. Ma małe wymaganiach glebowe i klimatyczne, dobrze radzi sobie w trudnych warunkach, zwłaszcza w mniej korzystnej odmianie klimatu umiarkowanego. Światowa produkcja w 2018 r. wynosiła 12 mln ton.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Żywność genetycznie modyfikowana (GMO)

Rodzaj żywności produkowanej w rolnictwie, która poddana została modyfikacji genetycznej, np. w celu zmniejszenia wymagań co do środowiska przyrodniczego, podniesienia odporności na choroby czy poprawy wyglądu, zapachu i smaku, ale też wielkości uzyskiwanego towaru.

Kliknij by dowiedzieć się więcej