Najistotniejszym elementem rozwoju turystyki są walory turystyczne. Dzielą się one na przyrodnicze – obejmujące elementy środowiska naturalnego i kulturowe – związane z dziedzictwem działalności człowieka. W Polsce znaczenia turystyczne mają szczególnie dwa regiony – Pobrzeże Bałtyku oparte o walory przyrodnicze i region Małopolski oparty o walory kulturowe.
Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)
Relacje między elementami środowiska
VII Walory turystyczne a turystyka w Polsce
1. Wpływ walorów turystycznych na rozwój turystyki
Ten temat jest rozwinięciem opracowania o turystyce w Polsce – kliknij, aby przejść do tematu
Walor turystyczny to element charakterystyczny, osobliwy dla danego miejsca, wyróżniający je wśród innych obszarów. Pod tym pojęciem rozumie się najczęściej coś unikalnego, nietypowego lub niepowtarzalnego, które nie występuje w innych miejscach i z tego powodu turyści przyjeżdżają aby je doświadczyć. Walorem turystycznym może być element przyrodniczy lub kulturowy. Potocznie pod tym pojęciem rozumie się wszelkiego rodzaju atrakcje turystyczne.
Wśród walorów przyrodniczych wyróżnia się:
- Wodę morską z plażą i wybrzeżem
- Wody śródlądowe – rzeki i jeziora, w tym sztuczne zbiorniki
- Lasy i ich faunę i florę oraz inne naturalne tereny zielone, a także bagna i podmokłości
- Minerały i skały, zwłaszcza dostępne na powierzchni ziemi
- Jaskinie i groty
- Elementy rzeźby terenu i krajobrazu np. góry, wydmy, wąwozy, kaniony, zwarte formacje skalne itp.
- Osobliwe elementy sił przyrody np. powietrze dobrej jakości, wody źródlane i mineralne o specjalnych właściwościach itp.
Najważniejsze elementy środowiska naturalnego o dużym potencjalne turystycznym często poddawane są ochronie w postaci Parków Narodowych, Parków Krajobrazowych, Pomników Przyrody i innych form ochrony środowiska.
Wśród walorów kulturowych wyróżnia się:
- Obiekty techniczne i inżynieryjne, np. mosty i wiadukty, zapory (i inną infrastrukturę sztucznych zbiorników), elementy nabrzeży itp.
- Zabudowania historyczne w tym obiekty świeckie i sakralne i rozmaite obiekty architektoniczne np. warownie i zamki
- Zabytkowe obiekty techniki
- Dzieła sztuki wszelkiego rodzaju
- Elementy, obiekty i przedmioty związane ze znaną postacią np. naukowcem, odkrywcą, władcą, artystą itp.
- Wydarzenia i imprezy kulturowe np. koncerty, wystawy, pikniki, rekonstrukcje historyczne itp.
- Obiekty koncentrujące elementy sztuki lub środowiska takie jak muzea i skanseny, ogrody zoologiczne, centra edukacyjne itp.
- Elementy infrastruktury sportowej i rekreacyjnej – boiska, stadiony, hale, pływalnie, parki rozrywki itp.
- Elementy infrastruktury gastronomicznej i handlowej np. znane restauracje, centra handlowe, hale targowe itp.
- Sztucznie zagospodarowane elementy zieleni np. parki miejskie
Najwybitniejsze dzieła dorobku ludzkości znajdują się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Obserwuje się wyraźny związek między istnieniem walorów turystycznych i ruchem turystycznym. Okazuje się, że Polska jest krajem o wybitnie korzystnych walorach turystycznych wszelkiego rodzaju. Mimo tego, nasz kraj choć odwiedza go wielu turystów – wciąż nie jest w stanie w pełni wykorzystać swojego potencjału. Najpopularniejszymi obszarami odwiedzanymi w Polsce są: województwo pomorskie i województwo zachodniopomorskie – leżące nad Morzem Bałtyckim (ze ścisłą dominacją linii brzegowej) oraz województwo Małopolskie położone w sąsiedztwie Tatr, choć olbrzymia liczba turystów koncentruje się tutaj w Krakowie.
Wśród podróżujących po kraju największym ruchem turystycznym cechowało się województwo małopolskie. Średnio na 1 kilometr kwadratowy województwa przypadło tu prawie 448 turystów w 2019 r., podczas gdy w pomorskim było to 376, a w zachodniopomorskim 249 turystów. Najwięcej miejsc w obiektach noclegowych koncentruje się jednak w województwach nadmorskich: zachodniopomorskim i pomorskim (odpowiednio ponad 145 tys. i niemal 120 tys.). Z kolei w sąsiadujących z Tatrami województwie małopolskim (prawie 105 tys.). Tylko w tych trzech województwach znajdowało się prawie 45% wszystkich miejsc noclegowych w kraju, przy czym w Małopolsce większość stanowiły obiekty hotelowe (głównie hotele, których było tu najwięcej w całym kraju) a w pasie nadmorskim – obiekty niehotelowe, głównie domki i kwatery z pokojami.
Baza noclegowa i krajowy ruch turystyczny według województw w Polsce w 2019 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.
Poważną barierą rozwoju w Polsce turystyki są warunki klimatyczne. Położone na północy kraju Morze Bałtyckie jest zbiornikiem chłodnym, gdzie temperatura rzadko przekracza 20°C, a jeżeli już tak się dzieje – dochodzi wtedy najczęściej do zakwitu sinic, co uniemożliwia morskie kąpiele. Z tego powodu Bałtyk – choć niewątpliwe jest to Polski skarb – jest tylko umiarkowanie popularny wśród turystów zagranicznych. Z kolei w Małopolsce problemem są mało chłodne zimy, co powoduje trudności z pojawianiem się śniegu na stokach narciarskich. Dodatkowym problemem w całym kraju jest duża zmienność i kapryśność pogody i tym samym niepewność, czy zaplanowany urlop będzie udany.
2. Walory przyrodnicze a rozwój turystyki na Pobrzeżu Bałtyku
Pobrzeże Bałtyku jest niezwykle atrakcyjne turystycznie przede wszystkim dla mieszkańców naszego kraju. Główne walory obejmują elementy przyrodnicze, związane z morzem. Jednym z nich są walory krajobrazowe, trudne do doświadczenia w innych miejscach. Połączenie falującej, szumiącej morskiej wody, bryzy, piaszczystej plaży i pięknego nieba ze Słońcem, jest niewątpliwie godne podziwiania.
Piękno wybrzeża Bałtyku to m.in. godny podziwiania krajobraz – np. niepowtarzalne zachody Słońca
Źródło: Zbiory własne – Bartłomiej Kulas
Wśród państw położonych nad Morzem Bałtyckim, Polska ma niewątpliwie najpiękniejszą linię brzegową. Należą do niej dwa bardzo ładne i interesujące typy wybrzeży. Pierwsze to wybrzeże mierzejowo-zalewowe z piaszczystymi, prawie białymi (złożonymi głównie z kwarcu) plażami, których szerokość może sięgać nawet ponad 100 metrów. Ten typ wybrzeża charakteryzuje występowanie mierzei (np. Wiślanej), kos (np. Półwysep Helski) zalewów (np. Zalew Kamieński) czy jezior przybrzeżnych (np. Jamno) oraz zatok (np. Zatoka Pucka).
Piękne Bałtyckie plaże mają unikalny charakter w skali światowej
Źródło: https://bi.im-g.pl/im/bc/f3/19/z27213244IBR,Morze-Baltyckie.jpg
Wyjątkowość piasku (choć wydawać by się mogło, że to skała powszechna) doprowadziła nawet do utworzenia w sąsiedztwie Łeby Słowińskiego Parku Narodowego, położonego tuż przy linii brzegowej Bałtyku. Chroni on ruchome piaszczyste wydmy, których wysokość sięga nawet 40 metrów. Ulegają one co roku przemieszczeniu nawet o kilkadziesiąt metrów, a krajobraz Parku przypomina pustynię. Park obejmuje też dwa jeziora przybrzeżne – Łebsko i Gardno. Pod względem krajobrazowym, jest to bez wątpienia Park unikalny w skali Polski, a nawet świata.
Słowiński Park Narodowy chroni unikalny krajobraz ruchomych wydm nadmorskich
Źródło: https://pomorskie.travel/wp-content/uploads/2012/05/slowinski-park-narodowy-fot-pomorskie-travel.jpg
Drugi główny typ wybrzeża na Bałtyku to wybrzeże klifowe. Charakteryzują je pionowe urwiska skalne sąsiadujące bezpośrednio z morską wodą. Choć nie ma tu możliwości plażowania, klify cieszą się duża popularnością. Najbardziej znanymi są te w Gdyni (Orłowski, Redłowski), Jastrzębiej Górze oraz w Trzęsaczu. Występują one jednak także w innych miejscach m.in. na Wyspie Wolin, gdzie utworzono Woliński Park Narodowy koło Międzyzdrojów. Klify w tym Parku sięgają wysokości nawet 95 metrów, a ponadto chroni on nadmorski krajobraz polodowcowy z znajdującymi się u podnóża klifów eratykami, nazywanymi potocznie Głazami Piastowskimi.
Potężne klify Wolińskiego Parku Narodowego mają charakter osobliwy i przyciągają turystów
Źródło: https://miedzyzdroje.pl/pliki/miedzyzdroje/obrazy/Przyroda/Wise%C5%82ka.JPG
W rejonie Bałtyku znajduje się także wiele Parków Krajobrazowych, które chronią różne osobliwości przyrody. Choć Bałtyk jest morzem chłodnym (temperatura wody latem rzadko przekracza 20°C), a przez to – mało atrakcyjnym dla kąpieli, przyciąga licznych morsów czyli osoby, które pragną zażyć kąpieli w lodowatej wodzie (także zimą). Morsowanie staje się ostatnio w Polsce bardzo popularną aktywnością, do której Bałtyk jest wprost stworzony.
Morskie kąpiele w styczniu stają się coraz popularniejszą aktywnością nad Bałtykiem – powstają nawet tzw. „Kluby Morsa” – jeden z nich działa w Koszalinie
Źródło: https://koszalininfo.pl/wp-content/uploads/2022/02/MZM4-800×445.jpg
Choć w Bałtyku jest chłodno, nie brakuje jednak nad nim Słońca. Wypoczynkowi nad zbiornikiem sprzyja usłonecznienie – jedna z najwyższych w kraju liczba godzin ze Słońcem. Jakość powietrza także zachęca do odwiedzin zbiornika – jest ono zasobne w jód, korzystnie wpływający na zdrowie. Wszystko to doprowadziło do powstania nad Bałtykiem szeregu uzdrowisk m.in. w Świnoujściu, Kołobrzegu, Ustce czy Sopocie. Bałtyk jest także zbiornikiem względnie łagodnym, bezpływowym i rzadko mającym wysokie falowanie. Sprzyja to uprawianiu sportów wodnych takich jak kitesurfing czy po prostu żeglowaniu po jego wodach.
Kitesurfing jest coraz popularniejszym sportem na Bałtyku, zwłaszcza w Zatoce Puckiej
Źródło: http://pya.org.pl/upload/pzz_news/image/Day-2–f-Dominik-Kalamus-0069-40db34b3_855x590.jpg
Duża popularnością cieszą się także Bałtyckie ryby – możliwość zjedzenia ich z bezpośrednim widokiem na morską wodę, to warte doświadczenia przeżycie. Nie można też zapominać o naturalnym skarbie Bałtyku – bursztynie. Polska posiada jedne z największych zasobów tej kopalnej żywicy, a jej zbieranie należy do popularnych czynności plażowiczów – obok spacerów i budowania zamków z piasku. Poza Bałtykiem bursztyn prawie nie występuje, więc jest to unikalny skarb tego morza.
Zbieranie bursztynu to popularna czynność plażowiczów, a przy okazji piękna pamiątka z wakacji
Źródło: https://t3.ftcdn.net/jpg/03/15/32/72/360_F_315327291_NGi5wGOIlCgtATNGjnxjbGwY71H1Y4al.jpg
Wszystkie te czynniki, połączone dodatkowo z atrakcyjnymi elementami antropogenicznymi i dobrze rozwiniętą infrastrukturą turystyczną, czynią Pobrzeże atrakcyjnym obszarem turystycznym – jednym z najpopularniejszych w Polsce. Oprócz Gdańska (który zachwyca walorami kulturowymi – odwiedza go 1/3 wszystkich turystów w woj. Pomorskim – ponad 1,2 mln w 2019 r.), turyście chętnie odwiedzają prawie wszystkie nadbałtyckie powiaty: pucki, słupski, sławieński, koszaliński, kołobrzeski, gryficki i kamieński oraz w mniejszym stopniu miasta: Sopot, Gdynię i Świnoujście. Co ważne, w ruchu zdecydowanie dominują turyści z Polski. W województwie pomorskim, turyści zagraniczni pojawiają się niemal wyłącznie w Gdańsku i w mniejszym stopniu – Sopocie. Więcej turystów zagranicznych jest bliżej granicy z Niemcami – w Świnoujściu jest ich nawet więcej niż Polaków. Ruch turystyczny w nadmorskich powiatach wynosi nawet kilkaset tysięcy osób rocznie (w powiecie kołobrzeskim sięgał niemal 850 tys. turystów w 2019 r.). Warto zauważyć, że w pozostałych powiatach województw: zachodniopomorskiego i pomorskiego, które nie leżą nad Morzem Bałtyckim, ruch turystyczny jest bardzo mało, co dowodzi wpływu walorów Bałtyku na wielkość ruchu turystycznego.
Ruch turystyczny w województwach: zachodniopomorskim i pomorskim w 2019 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
3. Walory kulturowe a rozwój turystyki w Małopolsce
Województwo małopolskie charakteryzuje się największą intensywnością ruchu turystycznego w Polsce (w porównaniu do jego powierzchni). Oprócz niewątpliwych walorów przyrodniczych (położenia w sąsiedztwie Karpat, obecności aż 5 Parków Narodowych), w regionie są przede wszystkim niezwykle cenne walory kulturowe, przyciągające co roku miliony turystów.
Absolutnym centrum ruchu turystycznego w Małopolsce jest miasto Kraków – kulturalna i historyczna kolebka Polski
Źródło: https://meteor-turystyka.pl/images/places/0/62.jpg
Największe walory turystyczne Małopolski zlokalizowane są w stolicy regionu – Krakowie. Miasto obfituje w liczne muzea i zabytki, takie jak np. Wawel z Zamkiem Królewskim, Rynek (największy taki w Europie) czy pożydowską dzielnicę Kazimierz. Krakowskie Stare Miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Łączna liczba zabytkowych obiektów w mieście liczy niemal 1500. Obejmuje kościoły, pałace, kamienice i obiekty użytkowe.
Obowiązkowym punktem na mapie turystycznej miasta dla każdego odwiedzającego jest Wawel
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Wawel2.jpg/1200px-Wawel2.jpg
Miasto słynie nie tylko z zabytków, ale też kwitnącej kultury. Obejmuje ona m.in wydarzenia religijne takie jak festiwal muzyczny Misteria Paschalia czy Sacrum Profanum oraz liczne imprezy świeckie np. Festiwal Kultury Żydowskiej czy Wianki oraz festiwal muzyczny Kraków Live Festiwal – jedna z największych tego typu imprez w Polsce.
Kraków Live Festiwal to impreza, która co roku gromadzi tłumy – tak jak w 2019 r. gdy bawiło się 60 tys. osób
Źródło: https://backend.livefestival.pl/media/images/2019/09-06/62d725e5-03e_horizontal_G6WftYL.jpg
Niezwykła urokliwość Krakowa sprawia, że miasto to jest nie tylko obowiązkową destynacją dla Polaków, ale również ważnym punktem na turystycznej mapie dla obcokrajowców, którzy szczególnie upodobali sobie to miejsce. Korzystne warunki klimatyczne miasta połączone z niezwykłą urokliwością i dobrymi cenami dla osób zarabiających w obcych walutach (np. Euro, Funtach czy Dolarach) i świetną oferta rozrywkową i gastronomiczną sprawia, że blisko połowa z 2,7 mln turystów którzy odwiedzili miasto w 2019 r. było obcokrajowcami.
Restauracji nie brakuje np. na Krakowskim Rynku, ich wysokie ceny sprawiają, że odwiedzają je przede wszystkim obcokrajowcy
Źródło: https://sztukakulinarna.com/wp-content/uploads/2022/05/restauracje-na-krakowskim-rynku.jpg
Choć prawie połowa całego ruchu turystycznego Małopolski koncentruje się w Krakowie, jest w regionie także wiele innych miejsc o niezwykłej kulturze, wartych odwiedzenia. Są wśród nich m.in. liczne inne obiekty z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO – np. Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni.
Kopalnię Soli w Wieliczce (obecnie muzeum) odwiedzono w 2019 r. ponad 1,8 mln razy
Źródło: https://dzieje.pl/sites/default/files/styles/open_article_750x0_/public/202001/wieliczka_kopalnia.jpg?itok=ZdW2Lca0
Na mapie turystycznej regionu warto wspomnieć o mających rangę światową atrakcjach z zakresu turystyki religijnej. Są to m.in. również będące na Liście UNESCO Kalwaria Zebrzydowska (Sanktuarium Maryjne), a także Wadowice – rodzinna miejscowość Świętego – Papieża Jana Pawła II. Miejsca te są ważnymi destynacjami pielgrzymkowymi.
Dom rodzinny Świętego Papieża Jana Pawła II w Wadowicach to obecnie popularne muzeum
Źródło: https://www.malopolska.pl/_userfiles/uploads/kultura%20i%20dziedzictwo/8293.JPG
Wśród miejsc pamięci w regionie, dużą popularnością – także wśród turystów zagranicznych cieszy się inny obiekt z Listy UNESCO – Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940–1945). To szczególne miejsce rangi światowej, jest jednym z najważniejszych świadectw zbrodniczych działań Hitelrowców w czasie II Wojny Światowej. Stanowi ono ważne miejsce dla Polaków, ale też Niemców i Żydów.
Zwiedzanie obozu Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu to wielkie przeżycie dla turysty
Źródło: https://weekendowka.pl/wp-content/uploads/2021/09/DSC_0228.jpg
Małopolska turystyka nierozerwalnie związana jest także z Tatrami. Oprócz walorów przyrodniczych samych gór (jak również Tatrzańskiego Parku Narodowego), ważnym punktem, nazywanym nawet Zimową Stolicą Polski jest Zakopane. Tutejsze Krupówki czy imprezy takie jak Sylwester w Zakopanem to absolutne hity turystyczne. Dodatkowo odbywają się tutaj popularne zawody sportowe – skoki narciarskie, które przyciągają tysiące kibiców z Polski i Europy.
Turystyka w Zakopanym kwitnie zarówno latem jak i zimą np. w okresie Świąt Bożego Narodzenia, przede wszystkim ze względu na niezwykła urokliwość miejsca
Źródło: https://bi.im-g.pl/im/1d/13/16/z23147549IEG,Zakopianskie-Krupowki-podczas-sylwestra.jpg
Oprócz standardowych rozrywek, coraz popularniejsze są zupełnie nowe kierunki wyjazdów do Małopolski takie jak np. park rozrywki Energylandia w Zatorze położonym między Krakowem i Oświęcimiem. Oferuje on możliwość całodziennej zabawy na licznych rollercoasterach, karuzelach, a nawet w parku wodnym. Uzupełnieniem jest oferta pokazów umiejętności. Miejsce to uwielbiają przede wszystkim dzieci, ale także dorośli będą się świetnie bawić.
Parki rozrywki takie jak Energylandia są coraz popularniejszym miejscem dla turystów w Polsce
Źródło: https://www.ahojprzygodo.com/wp-content/uploads/2020/06/210621195007-ahoj-przygodo-blog-energylandia-zator-poland-atrakcje-dla-dzieci-wycieczka-rodzinna.jpg
Różnorodność dziedzictwa kulturowego Małopolski – zarówno dawna jak i współczesna, skutkują największym w Polsce ruchem turystycznym (5,6 mln turystów w 2019 r.). Prawie połowa tego ruchu w tym 80% turystów zagranicznych decyduje się na odwiedzenie Krakowa. Duży ruch notuje się także w powiatach otaczających dawną stolicę Polski – krakowskim, wielickim, bocheńskim, wadowickim i oświęcimskim oraz w regionie Karpat – tatrzańskim, nowotarskim i nowosądeckim. Niemal w każdym z tych miejsc turystyka związana jest jednak z miastami i ich dorobkiem kulturowym, a w mniejszym stopniu – środowiskiem. Wskazuje to na dominująca rolę turystyki kulturowej w Małopolsce.
Ruch turystyczny w województwie małopolskim w 2019 r.
Brak komentarzy