Zorza polarna jest zjawiskiem świetlnym, powstałym na skutek burz magnetycznych na słońcu. Cząstki (składające się z protonów i elektronów) wyrzucane są ze Słońca w trakcie wybuchów i  rozbłysków, w przestrzeń kosmiczną (tak zwany wiatr Słoneczny). Zbliżając się do Ziemi, zderzają się z górną warstwą atmosfery. Energia, która wtedy się uwalnia postrzegana obserwowana jest przez nas jako Zorza.

Zorza polarna

Ten artykuł nie jest kompletny. Chcesz go rozbudować? Kliknij tutaj.


Zorze kształtują się na wysokości około 100 km nad powierzchnią Ziemi w Jonosferze (będącej częścią Termosfery – jednej z górnych warstw atmosfery. Kliknij tutaj by dowiedzieć się więcej o budowie atmosfery).

Zorza Polarna widziana w Jonosferze:

Źródło: ISS Expedition 23 crew; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Aurora_Australis_From_ISS.JPG/800px-Aurora_Australis_From_ISS.JPG

Zjawisko obserwowane jest przede wszystkim w wysokich szerokościach geograficznych, głównie za kołami podbiegunowymi (66°33′), gdyż to w okolicach biegunów magnetycznych dochodzi do „przechwycenia” cząstek wysyłanych przez Słońce i ich rozprowadzenia wzdłuż linii pola magnetycznego Ziemi. Stąd nazwa „polarna” odnosząca się do głównego obszaru występowania Zorzy.

Uproszczona grafika przedstawiająca działanie pola magnetycznego Ziemi:

Źródło: NASA; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f3/Magnetosphere_rendition.jpg

Gdy aktywność Słońca jest szczególnie silna, Zorzę można zaobserwować także w szerokościach umiarkowanych np. w Polsce, a w skrajnych przypadkach nawet w okolicach równika. Zorza na półkuli południowej nazywana jest z łaciny Aurora australis, a na północnej Aurora borealis. ­­­­­

Aurora australis widziana z kosmosu:

Źródło: NASA; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9a/Aurora_australis_20050911.jpg

Zorza polarna może mieć różne kolory co zależy od określonego rodzaju gazu. Tlen świeci na czerwono i zielono, azot w kolorach purpury i bordo, a lżejsze gazy takie jak wodór czy hel, przybierają odcienie niebieskiego i fioletowego.

Aurora borealis w różnych odcieniach:

Źródło: Marquitta Spagnolo; https://pixy.org/src/480/thumbs350/4809337.jpg

Źródło: Skeeze; https://pixabay.com/pl/aurora-borealis-zorza-polarna-niebo-1065013/

Źródło: Wild0ne; https://cdn.pixabay.com/photo/2015/04/28/20/55/aurora-borealis-744351_960_720.jpg

Źródło: Frank Olsen; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3f/Aurora_Borealis_I.jpg

Niezwykłe zjawiska świetlne na niebie były elementem wielu legend, mitów i wierzeń ludów zamieszkujących Skandynawię, Amerykę Północną czy Australię. Eskimosi uważali Zorzę za przemawiające do nich duchy przodków, z kolei Aborygeni za ogień zesłany przez złe duchy. Wszystkie historie dowodziły tego, że od zawsze ludzie zastanawiali się czym jest i jak powstaje Zorza polarna.

Współcześnie Zorza polarna odgrywa pewną rolę w gospodarce, jako czynnik rozwoju turystyki między innymi w krajach Skandynawii.

Ciekawostki:

1. Zorze są obserwowane na wszystkich planetach – olbrzymach układu słonecznego, szczególnie silne na Jowiszu. Na Saturnie zaobserwowano Zorze w świetle widzialnym i ultrafiolecie.

2. Zorza może zostać wywołana sztucznie poprzez detonację ładunku jądrowego, co do tej pory zdarzyło się co najmniej dwukrotnie i było krytykowane przez naukowców i ekologów.


Autor: Natalia Idziak

Sprawdzono pod względem merytorycznym: mgr Bartłomiej Kulas