Położenie w okolic równika i zwrotników, jest kluczowym czynnikiem klimatotwórczym w Afryce, a to przekłada się w największym stopniu także na faunę i florę Afryki, a więc pośrednio także na warunki ludzkiego życia.

Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)


Afryka

II Cyrkulacja atmosferyczna w strefie międzyzwrotnikowej

Cyrkulacja atmosferyczna na Ziemi odbywa się w obrębie trzech obiegów zwanych komórkami: Hadleya, Ferrela i polarnej:

Źródło: https://pl-static.z-dn.net/files/d6a/6fc6ca49b3b3baf21ee19c434f14d233.jpg

Komórką, w której kształtują warunki naturalne w Afryce jest komórka Hadleya:

Źródło: http://www.epodreczniki.pl/reader/c/140479/v/latest/t/student-canon/m/ivbBBhrNpJ#ivbBBhrNpJ_d5e287

Proces działania komórki przebiega w kilku etapach:

  1. Słońce oświetla okolice równika pod bardzo wysokim kątem, dostarczając olbrzymie ilości ciepła przez cały dzień.
  2. Dochodzi do masowego parowania – ciepłe powietrze unosi się ku górze.
  3. Powstaje deficyt powietrza (Niż).
  4. Unoszące się powietrze ochładza się, dochodzi do skroplenia i powstają chmury.
  5. Pod koniec dnia po ochłodzeniu się i uformowaniu chmur, dochodzi do opadu (opad zenitalny).
  6. Lekkie powietrze pozbawione wilgoci przenosi się w kierunku N i S.
  7. Powietrze osiada w okolicach obu zwrotników i ogrzewa się. Brak wilgoci w powietrzu uniemożliwia powstawanie opadu.
  8. Zwiększa się nacisk powietrza na Ziemię w okolicach zwrotników – powstają wyże.
  9. Z powodu nierównowagi ciśnienia (niż na równiku, wyże na zwrotnikach), powietrze przemieszcza się ze zwrotników w kierunku równika w postaci stałego, ciągłego wiatru o nazwie Pasat (wiatr wschodni).
  10. Sytuacja powtarza się przez cały czas.

Efektem tak przebiegającej cyrkulacji jest występowanie codziennie opadów nad równikiem, co prowadzi do wytworzenia się bujnej roślinności dżungli. Z kolei na zwrotnikach osiada suche powietrze i nie ma opadów, prowadzi to do powstawania pustyń. Różnica ciśnienia prowadzi z kolei do powstawania stałego wschodniego wiatru – Pasatu.

Wartym odnotowania jest rozkład opadów w Afryce, który odzwierciedla skutki cyrkulacji w komórce Hadleya.

Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Climate_of_Africa#/media/File:Africa_Precipitation_Map.svg


Jednoznacznie widać, że w okolicach równika, czyli tam gdzie w komórce Hadleya dochodzi do intensywnego parowania, opady są zdecydowanie największe, sięgają nawet  ponad 3000 mm rocznie (dla porównania – średnia dla Polski 600 mm). Z drugiej strony, na zwrotnikach, czyli tam gdzie opada suche powietrze, mamy obszary prawie pozbawione opadów (0-100 mm).