Edukacja należy do grona najważniejszych usług. Oprócz ważnej roli w kształceniu społeczeństwa, odgrywa także istotną rolę budżetową. Wydatki na edukację należą do czołowych pozycji w budżecie każdego rozwiniętego państwa. Rozwój edukacji przekłada się jednak na wymierne korzyści finansowe.

Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)


Usługi

IV Usługi edukacyjne

1. Dostęp do edukacji na świecie

Istnieje szereg miar, za pomocą których można mierzyć dostęp do usług edukacyjnych. Jedną z nich jest oczekiwana liczba lat edukacji, czyli prognozowana liczba lat spędzonych w szkole przez osoby rozpoczynające naukę. W tym zestawieniu przodują najlepiej rozwinięte państwa: kraje Unii Europejskiej, USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Korea Południowa oraz niektóre inne państwa Azjatyckie i Amerykańskie. Na pierwszym miejscu znajduje się Australia, w której uczeń spędzi w szkole średnio ponad 22 lata. Powyżej 19 lat uczyć się będą młodzi Belgowie, Irlandczycy, Islandczycy i Duńczycy. Łącznie w 57 państwach świata w 2017 r., ta liczba przekraczała 15 lat. Polska zajmuje 25 miejsce z wynikiem 16,5 roku. Na przeciwnym biegunie są niektóre kraje zachodniej Azji oraz środkowej Afryki. W najgorszym w tym zestawieniu Sudanie Południowym oczekiwana liczba lat edukacji nie dochodzi do 5, a w kolejnych 27 państwach regionu nie przekracza 10.

Oczekiwana liczba lat edukacji w państwach świata w 2017 r.

Źródło: https://ourworldindata.org/global-education

Oprócz liczby lat spędzonych w szkole, ważna jest także ich efektywność. Jedną z miar stosowanych w edukacji do mierzenia takiego parametru jest liczba uczniów przypadających na jednego nauczyciela. W pedagogice zasadniczo przyjmuje się, że im niższa jest ta wartość – tym korzystniej spędzony w szkole czas (dzięki temu nauczyciel może każdemu z uczniów poświęcić więcej uwagi). Najlepiej rozwinięte państwa mają najniższe wskaźniki. W statystyce dla szkół podstawowych (nie licząc mikro państw), liderem jest Norwegia, gdzie na jednego nauczyciela przypada poniżej 9 dzieci. Polska zajmuje wysokie 9 miejsce (pomijając mikro państwa) z wynikiem nieznacznie powyżej 10. Dla porównania w Niemczech jest to nieco ponad 12 uczniów, w USA 14,5, a w Wielkiej Brytanii aż 17,5. na drugim końcu rankingu znajdują się niektóre państwa zachodniej Azji oraz większość państw Afryki. Ostatnie miejsce zajmuje Republika Środkowoafrykańska, gdzie na jednego nauczyciela przypada ponad 80 dzieci. W Malawi, Czadzie i Etiopii jest to ponad 60 uczniów. Średnia dla świata to 23,75 w 2015 r. W ponad 50 państwach świata jest to powyżej 30 dzieci na nauczyciela.

Liczba uczniów przypadająca na jednego nauczyciela w państwach świata w 2015 r.

Źródło: https://ourworldindata.org/teachers-and-professors

2. Wydatki na edukację

Edukacja należy do najważniejszych wydatków budżetowych państw świata. Najczęściej parametr ten mirzy się jako procent PKB. W tej kategorii liderami są państwa wysokorozwinięte, gdzie największą część wydatków pochłaniają duże pensje nauczycieli. Również niektóre państwa o niskim PKB, które relatywnie dużo inwestują w edukację, mają ten parametr na wysokim poziomie.

Wydatki rządowe na edukację w państwach świata jako odsetek PKB 2015 r.

Źródło: https://ourworldindata.org/global-education

3. Efektywność usług edukacyjnych

Mierzenie efektywności wydatków na edukację należy do najtrudniejszych zadań dla światowej statystyki. Jednym z powszechnie uznawanych za wiarygodne, są międzynarodowe testy PISA mierzące kompetencje z trzech kategorii: matematyki, nauk przyrodniczych oraz umiejętności czytania ze zrozumieniem.

Skumulowany wynik z testów PISA w 2018 r. – najlepsze 25 państw – dane dla Chin dotyczą części kraju

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: http://www.oecd.org/pisa/PISA%202018%20Insights%20and%20Interpretations%20FINAL%20PDF.pdf

W rankingu PISA od kilku lat liderem są państwa azjatyckie – Chiny (dane dla części kraju), Singapur, Japonia, Korea Południowa oraz Wietnam. Wysoko w rankingu są także państwa Unii Europejskiej oraz USA, Nowa Zelandia i Australia. Polska (uwzględniając skumulowany wynik) zajmuje wysokie 9 miejsce na świecie.

Wybrane państwa świata według liczby uniwersytetów w top 1000

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: http://www.shanghairanking.com/ARWU-Statistics-2019.html

Efektywność wydatków na edukację, ale też na naukę, można także mierzyć jakością uczelni wyższych. Liderem w tej kwestii są Stany Zjednoczone, które mają ponad 200 uniwersytetów z 1000 wszystkich uwzględnionych w rankingu, wyprzedzają pod tym względem Chiny. Kolejne miejsca zajmują znacznie mniejsze od USA i Chin państwa europejskie, co świadczy o wysokim stopniu rozwoju edukacji wyższej. Polska zajmuje niestety bardzo odległe miejsce, mając zaledwie 9 uczelni wyższych w top 1000, z czego 7 znajduje się między 500-1000 miejscem.

Prognozowane wykształcenie ludności świata do 2100 roku

Źródło: https://ourworldindata.org/global-education

Prognoza wykształcenia ludności świata zakłada dalszy dynamiczny rozwój globalnej edukacji. Stale maleć będzie liczba osób bez wykształcenia, a rosnąć liczba osób o średnim i wyższym wykształceniu. Przewiduje się, że zdecydowana większość ludności świata uzyska takie wykształcenie w 2100 roku, gdzie obecnie jest to mniej niż połowa populacji.

4.  Znacznie edukacji w rozwoju świata

Edukacja należy do wąskiego grona usług o kluczowym znaczeniu w rozwoju społeczno-gospodarczym świata.  Do głównych cech edukacji świadczących o jej roli należą:

  • Kształcenie kadr pracowników do pracy w gospodarce
  • Kształtowanie kultury społecznej
  • Przyczynianie się do wzrostu globalizacji
  • Podnoszenie świadomości społecznej w kontekście ważnych problemów współczesnego świata
  • Dynamizowanie rozwoju cywilizacyjnego i technologicznego


5. Inne statystyki edukacyjne

Inne statystyki edukacyjne dostępne są w tematach dotyczących ludności oraz gospodarki:

W temacie Języki świata i wykształcenie ludności znajdziesz:

  • Wskaźnik alfabetyzacji
  • Indeks edukacji
  • Średnia liczba lat edukacji a analfabetyzm
  • Średnia liczba lat edukacji
  • Liczba lat edukacji a PKB per capita
  • Trzeci stopień wykształcenia a HDI

W temacie Gospodarka oparta na wiedzy znajdziesz:

  • Państwa świata według wydatków na sektor B+R
  • Wydatki na B+R w państwach Unii Europejskiej