Jak wspominano w pierwszym temacie, większość Azji leży na Euroazjatyckiej płycie tektonicznej. Znacząca część kontynentu pozostaje w strefie asejsmicznej. Jednak południowe i wschodnie granice kontynentu położone są na granicach płyt tektonicznych, co rodzi bardzo poważne konsekwencje.

Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów)


Azja

IV Skutki budowy geologicznej Azji

Granice płyt litosfery w na południu i wschodzie Azji

Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Tectonic_plates_boundaries_World_map_Wt_180degE_centered-en.svg/1920px-Tectonic_plates_boundaries_World_map_Wt_180degE_centered-en.svg.png

W zrozumieniu problematyki tektonicznej, potrzebna nam będzie podstawowa wiedza z tego zakresu. Zgodnie z teorią tektoniki płyt litosfery, litosfera (zewnętrzna, skalna warstwa Ziemi) dzieli się na mniejsze płyty tektoniczne, które pozostają w ciągłym ruchu zwanym „dryfem”. Płyty tektoniczne dzielą się oceaniczne i kontynentalne. Płyty mogą się ze sobą zderzać, co powoduje zapadanie głębszych płyt oceanicznych (rzadziej kontynentalnych) pod płyty kontynentalne (ruch taki nazywamy subdukcją). Płyty mogą się od siebie oddalać, a miejsca szczelin wypełnia lawa, tworząc ryft (proces powstawania nowej skorupy ziemskiej nazywamy spreadingiem). Płyty mogą się też o siebie ocierać, przesuwając się wzdłuż swoich granic tworząc uskoki. Skutkiem ruchu płyt są nieciągłości i naprężenia, powodujące zjawiska wulkaniczne, trzęsienia ziemi (i w ich konsekwencji fale tsunami) oraz ruchy górotwórcze.

Przebieg zjawiska subdukcji

Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Active_Margin_pl.svg/1200px-Active_Margin_pl.svg.png

Na południowej granicy Azji mamy do czynienia z wsuwaniem się płyty Arabskiej i płyty Indyjskiej pod płytę Euroazjatycką. Efektem tego jest powstanie wysokich pasm górskich min. gór Zagros czy Himalajów.

Na wschodniej i południowo-wschodniej granicy Azji mamy do czynienia z wsuwaniem się płyty Pacyficznej pod płytę Filipińską i wsuwanie się obu tych płyt i płyty Austraijskiej pod płytę Euroazjatycką. Efektem jest min. powstanie Japonii i niezliczonej ilości wysp wulkanicznych (Indonezja).

Co istotne, łatwo można zauważyć że miejsca oznaczone na mapie jako granice płyt, pokrywają się z miejscami występowania gór, wulkanów i występowania trzęsień ziemi.

Mapa wulkanów i trzęsień ziemi w Azji wschodniej i południowo-wschodniej

Źródło: http://www.geocoops.com/uploads/2/4/5/3/24532387/5508510_orig.png

Jak łatwo zauważyć, cały obszar granicy płyty Pacyficznej jest objęty wulkanami i trzęsieniami Ziemi. Granica płyty pacyficznej bywa nazywana „Pacyficznym Pierścieniem Ognia” ze względu na aktywność wulkaniczną na wszystkich granicach tej płyty.

Pacyficzny pierścień ognia

Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Pacific_Ring_of_Fire.svg/1200px-Pacific_Ring_of_Fire.svg.png

Poza oczywistym zagrożeniem, jakie niesie za sobą trzęsienie ziemi, jednym z jego skutków jest występowanie fal tsunami.


Schemat powstawania tsunami

Źródło: http://i.wp.pl/a/f/jpeg/28803/tsunami_infografika_nowa.jpeg

Podstawą dla wystąpienia tej gigantycznej i śmiercionośnej fali jest trzęsienie ziemi lub wybuch wulkanu i związane z nim wibrację, które powodują powstawanie fali. Charakterystyczne dla tsunami jest bardzo głębokie cofnięcie się wody przed nastąpieniem uderzenia (woda gromadzi się i piętrzy). Ponieważ dla wystąpienia tsunami potrzebne są duże ilości wody oraz pobudzenie w postaci wibracji, fale te nie występują na płytkich wodach, ani na obszarach pozbawionych aktywności sejsmicznej.