Środowisko przyrodnicze Polski

Cecha dorzecza polegająca na tym, że jedna z jego stron jest wyraźnie większa niż druga, najczęściej związane jest to z nachyleniem terenu w kierunku którego płynie rzeka. Zjawisko występuje m.in. w przypadku głównych rzek Polski – Odry i Wisły, które mają dorzecze prawe większe od lewego.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Stosunek przychodów i rozchodów wody w przeciętnym roku hydrologicznym.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów formacji leśnych występujących w Polsce, formacja lasów iglastych, w tym nierzadko monokultury sosny, czasami z domieszką innych drzew (świerk, jodła), w tym liściastych (dąb, brzoza). Bory porastają najczęściej słabe gleby, nierzadko bielicowe na rozległych równinach sandrowych (piaski). Bory to niemal 70% powierzchni polskich lasów.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Kopalna żywica pochodząca z drzew iglastych, naturalny skarb Morze Bałtyckiego, gdzie znajduje się ponad 90% jego światowych zasobów, głównie w Obwodzie Kaliningradzkim. Znajduje zastosowanie w jubilerstwie oraz jako kamień kolekcjonerski.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Obszar zmniejszonych opadów na skutek położenia po zawietrznej stronie wzniesień. W przypadku Polski mówimy o cieniu opadowym Pojezierza Pomorskiego, obejmującego część Wielkopolski, Mazowsza i Kujaw.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Zjawisko polegające na spiętrzeniu wody w ujściowym odcinku rzeki, na skutek zahamowania jej odpływu do morza (jeziora), w wyniku spiętrzenia jego lustra wody. Najczęściej powodowana jest przez wiatr wtłaczający wodę morską do koryta rzeki. Zjawisko to może grozić wystąpieniem powodzi (powódź sztormowa).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Niedobór wody na jakimś obszarze w stosunku do potrzeb, wywołany najczęściej wieloma czynnikami, w tym zwłaszcza niedostateczną ilością opadów, dużym zapotrzebowaniem na wodę lub niewystarczającą jej retencją. Problem dotyczy m.in. części terytorium Polski.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ogól proces niszczących prowadzących do wyrównania wcześniej sfałdowanego fragmentu powierzchni Ziemi. W jego obrębie mieszczą się wszelkie procesy erozji, wietrzenia i ruchów masowych. Jest to proces odpowiedzialny za zanikanie wszelkich urozmaiceń powierzchni Ziemi, w tym zwłaszcza gór.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Skały osadowe pochodzenia morskiego, głównie zlepieńce i piaskowce oraz mułowce i iłowce, budujące obszar Karpat. Powstał w kenozoiku, w paleogenie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Tak zwany gaz ze złóż niekonwencjonalnych, alternatywa dla tradycyjnego gazu ziemnego. Występuje najczęściej w skałach łupków ilastych, stąd jego nazwa. Wydobywany jest specjalnie do tego przystosowaną metoda szczelinowania hydraulicznego. Stał się przyczyną rewolucji na rynku gazowym, zwłaszcza w USA, które rozpoczęły jego eksploatację na masową skalę w drugiej dekadzie XXI wieku. Wiązane z nim nadzieje w Polsce okazały się płonne za sprawą trudności geologicznych w jego wydobyciu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Rumowisko skalne w górach, złożone z dużych bloków powstałe na skutek wietrzenia mrozowego, może być np. efektem występowania klimatu peryglacjalnego (tak było w Polsce w przypadku m.in. Gór Świętokrzyskich).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z form występowania złóż surowców mineralnych. Złoże o nieregularnym kształcie, wypełniające wolne przestrzenie wewnątrz innych skał. Może dotyczyć np. boksytów, cynku i ołowiu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów formacji leśnych występujących w Polsce, nazwa odnosi się do wielogatunkowego lasu liściastego, rzadko z domieszką drzew iglastych (jodła, modrzew). Wśród głównych gatunków występują: dęby, graby, buki, brzozy, klony, osiki, jarzębiny. Ta formacja porasta zwykle lepsze gleby, m.in. brunatne i stanowi około 8% formacji leśnych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

W zależności od przyjętej klasyfikacji – jedna z 6 lub 8 klimatycznych pór roku występujących w Polsce. Uwzględniając 6 pór roku obejmuje zakres średnich temperatur w przedziale 15°C – 5°C, natomiast w wariancie 8 pór roku – 10°C – 5°C.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Procentowy udział jezior w powierzchni danego obszaru.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z form występowania złóż surowców mineralnych. Owalne złoże powstałe na skutek narastania osadu surowca wokół obiektu (jądra konkrecji). Może dotyczyć różnych surowców, m.in. rozmaitych metali, ale też fosforytów.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z klimatycznych pór roku w Polsce, wyróżniana w każdym wariancie (6 i 8 klimatycznych pór roku), jako obejmująca okres o średnich dobowych temperaturach przekraczających 15°C.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów formacji leśnych występujących w Polsce, wielogatunkowy las liściasty, jego cechą charakterystyczną jest porastanie terenów wilgotnych, np. dolin rzek. Obejmuje gatunki takie jak: wierzba, topola, jesion, wiąz, dąb, olsza. Porasta obszary żyznych, mokrych gleb – np. mad rzecznych, czarnych ziemi czy dobrych gleb brunatnych. Zajmuje niewielką część powierzchni lasów.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Południowa część Europy, która została sfałdowania w czasie orogenezy alpejskiej. Obejmuje m.in. fragment południowej Polski – Karpaty i Zapadlisko Przedkarpackie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Czas w ciągu roku, kiedy średnia dobowa temperatura przekracza 5°C i umożliwia rozwój roślinności. W szczególności pojęcie odnosi się do warunków rozwoju rolnictwa. W Polsce wynosi między 190 a 235 dni.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z typów formacji leśnych występujących w Polsce, formacja leśna z silną dominacją olszy czarnej z domieszką drzew takich jak: brzoza, jesion i wierzba. Występuje w środowisku uwodnionym, m.in. na bagnach i torfowiskach.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z 6 głównych pasów rzeźby terenu w Polsce, faktycznie składający się z dwóch silnie odmiennych pasów: Sudetów i Karpat.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z dwóch elementów pasa gór – jednego z 6 głównych pasów rzeźby terenu w Polsce, położony w Polsce południowej. Częścią Karpat są m.in: Beskidy, Bieszczady, Pieniny i Tatry. Uzupełnieniem pasa jest Pogórze Karpackie, a lokalnym zagłębieniem terenu – Obniżenie Orawsko-Podhalańskie. Najwyższe są oczywiście Tatry, których najwyższy szczyt po polskiej stronie to Rysy (2499 n n.p.m.). Karpaty są górami fałdowymi, uformowanymi w orogenezie alpejskiej, a ich cechą charakterystyczną są jeziora cyrkowe powstałe na skutek rzeźbotwórczej działalności lodowców górskich w czasie ostatniego zlodowacenia. Inną ważną cechą pasa jest piętrowość klimatyczno-roślinna.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z 6 głównych pasów rzeźby terenu w Polsce, obejmuje niewielki fragment południowej Polski, dzieli się na trzy główne składowe: Kotlinę Oświęcimską oraz Kotlinę Sandomierską i łączącą je Bramę Krakowską. Powstanie pasa wiąże się z jego zapadnięciem (rów przedgórski) na skutek działania orogenezy alpejskiej.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z 6 głównych pasów rzeźby terenu w Polsce, obejmuje rozległy obszar środkowej Polski. W jego obrębie możemy wyróżnić niziny: Śląską, Wielkopolską, Mazowiecką, Podlaską oraz Polesie. Pas obejmuje obszary z rzeźba staroglacjalną, a ukształtowany został głównie przez procesy denudacyjne i w mniejszym stopniu – eoliczne.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z 6 głównych pasów rzeźby terenu w Polsce, obejmuje nadmorski pas powierzchni kraju. W jego obrębie można wyróżnić pobrzeża: Szczecińskie, Koszalińskie i Gdańskie, a w obrębie tego ostatniego dodatkowo wydziela się m.in. Żuławy Wiślane, Równinę Warmińską oraz Mierzeje Wiślaną i Mierzeje Helską. Jedynym elementem nieleżącym bezpośrednio nad morzem w tym pasie jest Nizina Staropruska. Jego powstanie związane jest z działalnością rzeźbotwórczą Bałtyku, a leżących w jego obrębie Żuław – akumulacyjną działalnością Wisły.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z 6 głównych pasów rzeźby terenu w Polsce, obejmuje rozległy obszar północnej i środkowej Polski, dzielący się na kilka pomniejszych pojezierzy: Wielkopolskie, Pomorskie, Mazurskie oraz Suwalskie. Powstanie pasa jest bezpośrednią konsekwencją ostatniego zlodowacenia (północnopolskiego – Wisły). Cechą charakterystyczną pasa są wyraźnie wyższe wysokości bezwzględne niż sąsiednich pasów, z najwyższym szczytem – Wieżycą (329 m n.p.m.)

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z dwóch elementów pasa gór – jednego z 6 głównych pasów rzeźby terenu w Polsce, położony w Polsce południowo-zachodniej. W jego skład wchodzą m.in: Karkonosze (z najwyższym szczytem pasa – Śnieżką – 1602 m n.p.m.) oraz inne elementy rzeźby takie jak: Pogórze Sudeckie i Przedgórze Sudeckie. Na tym tle krajobrazowo wyróżnia się Kotlina Kłodzka. Obszar gór zrębowych (Sudetów) ukształtował się na skutek orogenezy hercyńskiej, później odmłodziła je w orogenezie alpejskiej. Dla ukształtowania pasa istotna była też aktywność wulkaniczna.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z 6 głównych pasów rzeźby terenu w Polsce, obejmuje część obszaru Polski środkowo-południowej. W jego w obrębie można wydzielić wyżyny: Śląsko-Krakowską, Małopolską i Lubelską, a ponadto Roztocze oraz Góry Świętokrzyskie. Charakteryzuje się najbardziej zróżnicowaną rzeźbą geologiczną ze wszystkich pasów. W jego ukształtowaniu widoczne są zarówno orogenezy kaledońska, hercyńska i alpejska (Góry Świętokrzyskie), jak również pochodzące z zalewów morskich obszary skał wapiennych (Wyżyna Śląsko-Krakowska), czy wreszcie lessowe wąwozy jako skutek działalności eolicznej na Wyżynie Lubelskiej. Dodatkowo widoczne są silne przekształcenia antropogeniczne, jak również fragmenty rzeźby staroglacjalnej,

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z dwóch głównych jednostek tektonicznych budujących Europę, obejmuje wschodnią część kontynentu, w tym obszar wschodniej i północno-wschodniej Polski. Jest zbudowana ze starych skał krystalicznych pochodzących z proterozoiku, przykrytych młodszymi osadami. Silnie zdenudowana o monotonnym, nizinnym i równinnym charakterze (wyjątkiem są jedynie obszary młodoglacjalne).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z dwóch głównych jednostek tektonicznych budujących Europę, obejmuje zachodnią część kontynentu. Zbudowana ze skał pochodzących z paleozoiku, ale wielokrotnie sfałdowanych na skutek orogenez (kaledońskiej, hercyńskiej), przykrytych młodszymi osadami. Charakteryzuje się bardziej urozmaiconą rzeźbą niż platforma wschodnioeuropejska, obejmuje m.in. wały, niecki, monokliny i stare pasma górskie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z form występowania złóż surowców mineralnych. Rozległe, poziome złoże skały osadowej, zlokalizowane pomiędzy innymi poziomymi warstwami skalnymi. Dotyczy wielu różnych surowców np. węgla kamiennego, węgla brunatnego, siarki, soli potasowej czy miedzi.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z klimatycznych pór roku w Polsce, wyróżniana wyłącznie w wariancie uwzględniających osiem takich okresów w roku. Obejmuje okres średnich temperatur w przedziale 15°C – 10°C.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Sytuacja międzynarodowa, polityczna danego obszaru np. państwa. Uwzględnia jego członkostwo w organizacjach międzynarodowych oraz bliższe i dalsze sąsiedztwo, w tym obecność państw sojuszniczych i stanowiących potencjalne zagrożenie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Powierzchnia państwa mierzona w kilometrach kwadratowych, złożona z powierzchni wszystkich jego podstawowych jednostek administracyjnych (gmin), w obrębie których może znajdować się część morskich wód wewnętrznych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Powierzchnia państwa mierzona w kilometrach kwadratowych, uwzględniająca całość terytorium lądowego oraz morskich wód wewnętrznych i pasa morza terytorialnego (12 mil morskich od brzegu).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Powierzchnia państwa mierzona w kilometrach kwadratowych, obejmująca wyłącznie terytorium lądowe oraz wody śródlądowe, ale bez powierzchni morskich wód wewnętrznych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z trzech pomniejszych mas powietrza, które kształtują pogodę nad Polską. Odpowiada za około 4% czasu w ciągu roku. Dociera do Polski z północy, z obszaru północnej Skandynawii lub z nad Oceanu Arktycznego. Powoduje przymrozki wiosną i jesienią oraz ochłodzenie zimą, przeważnie jednak z bezdeszczową, słoneczną pogodą.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z dwóch głównych mas powietrza kształtujących pogodę nad Polską, docierająca do kraju z obszaru północnego środkowej Azji. Odpowiada za około 30% rocznych mas powietrza nad Polską. Powoduje ocieplenie latem, a ochłodzenie zimą i w każdym przypadku przyczynia się do bezdeszczowej, słonecznej pogody.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z dwóch głównych mas powietrza kształtujących pogodę nad Polską, docierająca do kraju z obszaru północnego Atlantyku. Odpowiada za około 60% rocznych mas powietrza nad Polską. Powoduje ochłodzenie latem, a ocieplenie zimą i w każdym przypadku przyczynia się do wystąpienia opadów.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z trzech pomniejszych mas powietrza, które kształtują pogodę nad Polską. Odpowiada za około 1-2% czasu w ciągu roku. Dociera do kraju z obszaru Azji Mniejszej lub północnej Afryki. Może pojawiać się latem, kiedy powoduje gwałtowne upały z suszami; wiosną, kiedy powoduje nietypowy dla tego okresu napływ ciepła oraz jesienią, kiedy przynosi piękną, słoneczną pogodę i bezdeszczowe tzw. “babie lato”.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z trzech pomniejszych mas powietrza, które kształtują pogodę nad Polską. Odpowiada za około 1-2% czasu w ciągu roku. Dociera do kraju z nad archipelagu Azorów. Pojawia się latem i zimą. Latem przynosi gwałtowne upały z burzami, zimą – skrajnie intensywne roztopy grożące powodziami.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów powodzi, dzieli się na opadowo-rozlewną – spowodowaną długotrwałymi opadami deszczu oraz opadowo-nawalną – spowodowaną gwałtownymi ulewami (burzami). Dotyczy zwłaszcza rzek o małych korytach, które na skutek napływu wody deszczowej szybko wypełniają się wodą. W Polsce dotyczy w szczególności rzek obszarów pogórza na południu kraju.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów powodzi, związana jest z tajaniem pokrywy śnieżnej na wiosnę. Dotyczy zwłaszcza dolnych odcinków rzek, gdzie dochodzi do kumulacji wody z roztopionego śniegu z wielkiego obszaru. Szczególne zagrożenie występuje wtedy, gdy śnieg roztopi się najpierw w biegu górnym, a w biegu dolnym dopiero w trakcie spływu wód z południa (częsta sytuacja w Polsce z uwagi na wyższe temperatury na południu Polski).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów powodzi, spowodowana jest wtłoczeniem wody morskiej do odcinka ujściowego rzeki i zahamowania jej odpływu, a przez to – spiętrzenia wody. Związana jest ze zjawiskiem cofki. W Polsce dotyczy wyłącznie rzek przymorza i odcinków ujściowych Wisły i Odry.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów powodzi, dzieli się na zatorowo-śryżową – spowodowaną spiętrzeniem wody przez śryż przy nieznacznie ujemnej temperaturze  (te powstają w czasie zamarzania rzeki) oraz zatorowo-lodową – spowodowaną zatkaniem koryta rzeki przez spływające kry lodowe (te najczęściej powstają w czasie rozmarzania rzeki).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z klimatycznych pór roku w Polsce, wyróżniana wyłącznie w wariancie uwzględniających osiem takich okresów w roku. Obejmuje okres średnich temperatur w przedziale 10°C – 15°C.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

W zależności od przyjętej klasyfikacji – jedna z 6 lub 8 klimatycznych pór roku występujących w Polsce. Obejmuje okres o średniej temperaturze w przedziale 0°C – 5°C.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

W zależności od przyjętej klasyfikacji – jedna z 6 lub 8 klimatycznych pór roku występujących w Polsce. Obejmuje okres o średniej temperaturze w przedziale 5°C – 0°C.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Obszar, który wykazuje wewnętrzną spójność fizycznogeograficzną. Wydzielanie obszaru opiera się na czynnikach takich jak: budowa geologiczna, ukształtowanie powierzchni, elementy krajobrazowe i klimatyczne terenu. W obecnie stosowanej regionalizacji fizycznogeograficznej, stosuje się podział na 6 jednostek hierarchicznych: megaregiony – prowincje – podprowincje – makroregiony – mezoregiony – mikroregiony.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Pojęcie odnoszące się do lądolodu, lodowca górskiego lub morza (oceanu), oznaczające zmniejszanie się jego powierzchni i wycofywanie z obszarów objętych dotychczas jego wpływem.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Okres między 1 listopada a 31 października roku następnego. Taki czas trwania (przesunięcie względem roku kalendarzowego) jest uzasadniony tym, żeby opady śniegu z jednego roku (zima) nie wpływały na zasilanie z roztopu innego roku hydrologicznego, a mieściło się w jednym cyklu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typ rozciągłości geograficznej jakiegoś obszaru, mierzony między jego skrajnymi punktami na osi północ-południe. Mierzony w stopniach szerokości geograficznej, które następnie (za sprawą równej długości każdego z południków) mnożąc przez ~111,2 km można przeliczyć na odległość rzeczywistą.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Typ rozciągłości geograficznej jakiegoś obszaru, mierzony między jego skrajnymi punktami na osi zachód-wschód. Mierzony w stopniach szerokości geograficznej, ale ich przeliczenie na kilometry nie jest możliwe ze względu na różną długość każdego z równoleżników (możliwe jest jej wyliczenie w kilometrach jedynie dla konkretnie ustalonego równoleżnika).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Najdalej wysunięty fragment jakiegoś obszaru w danym kierunku geograficznym np. danego państwa czy kontynentu. Jego położenie określają współrzędne geograficzne.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z form występowania złóż surowców mineralnych. Pionowe złoże powstałe w wyniku nacisku i osiadania sąsiednich warstw skalnych, wypychających złoże ku górze. Typowe dla soli kamiennej i gipsu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z form występowania złóż surowców mineralnych. Typ złoża, które wypełnia wydłużone przestrzenie miedzy warstwami skał, z największą koncentracją w centrum i malejącą ku obrzeżom złoża. Najczęściej dotyczy metali np. żelaza, chromu i metali niezależnych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Lokalna nazwa na jeziora górskie typu cyrkowego (karowego), występujące w Tatrach i Karkonoszach.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Unia monetarna grupy 19 państw Unii Europejskiej, które zdecydowały się na zastąpienie dotychczasowej waluty krajowej przez wspólny pieniądz – Euro, nad którym kontrolę emisyjną sprawuje Europejski Bank Centralny.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Porozumienie 26 państw, głównie (choć nie tylko) członków Unii Europejskiej, na obszarze których zniesiono wzajemną kontrolę graniczną, a przekraczanie granic między stronami porozumienia odbywa się swobodnie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Obszar licznych uskoków tektonicznych, pas o szerokości nawet do 100 km i wielokilometrowej głębokości, stanowi miejsce połączenie struktur geologicznych zachodniej i wschodniej Europy. W Polsce przebiega na osi północny-zachód – południowy-wschód i stanowi granicę między platformą wschodnioeuropejską (prekambryjską) i platformą zachodnioeuropejską (paleozoiczną).

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów suszy, okres co najmniej 20 dni bez opadów deszczu z towarzyszącą niską wilgotnością i wysoką temperaturą.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów suszy, przedłużająca się susza atmosferyczna prowadząca do wysuszenia gleb i niedoboru wody dla roślinności, prowadzący do ich więdnięcia.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów suszy, ekstremalnie długa susza, najdłuższy okres bez opadów, prowadzi do tak znacznego obniżenia poziomu wód gruntowych, że wysychają nawet studnie. Jednocześnie dochodzi do znacznego pogorszenia jakości tych wód gruntowych, które wciąż są dostępne. W konsekwencji brakuje wody dla ludności.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jeden z rodzajów suszy, jeszcze dłuższy niż w przypadku suszy glebowej okres bez opadów, powodujący obniżenie poziomu wód podziemnych, spadek zasilania cieków powierzchniowych i tym samym ich wysychanie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Pojęcie odnoszące się do lądolodu, lodowca górskiego lub morza (oceanu), oznaczające powiększanie się jego powierzchni i zajmowanie (zlodzenie/zalewanie) nowych obszarów.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Grupa roboczej współpracy trzech państw: Polski, Niemiec i Francji, utworzona w 1991 r. Przez wiele lat faktycznie grupa decydująca o kierunku rozwoju Unii Europejskiej, po 2015 r. utraciła dawne znaczenie.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Inicjatywa polityczna i gospodarcza państw Unii Europejskiej obszaru Europy Środkowej, Środkowo-Wschodniej i Środkowo-Południowej, zapoczątkowana w 2015 r., skupiona wokół regionalnego przywództwa Polski, będąca rozszerzeniem Grupy Wyszehradzkiej (V4). Skupia 12 państwa między morzami: Bałtyckim, Czarnym i Adriatyckim, których celem jest obrona wspólnych interesów w obrębie UE. Historycznie nawiązuje do międzywojennej koncepcji Międzymorza.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

W zależności od przyjętej klasyfikacji – jedna z 6 lub 8 klimatycznych pór roku występujących w Polsce. Uwzględniając 6 pór roku obejmuje zakres średnich temperatur w przedziale 5°C – 15°C, natomiast w wariancie 8 pór roku – 5°C – 10°C.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Część obecnego terytorium Polski, przyznana naszemu krajowi po 1945 r. kosztem pokonanych Niemiec (III Rzeszy). Obejmuje  województwa północne i zachodnie Polski: warmińsko-mazurskie, zachodniopomorskie, lubuskie, dolnośląskie, opolskie oraz we fragmentach: pomorskie, wielkopolskie i śląskie. Nazwa nawiązuje do „odzyskania” tego terytorium, które było częścią Polski utworzonej przez dynastię Piastów m.in. Mieszka I i Bolesława Chrobrego, ale potem przez setki lat znajdowało się pod panowaniem niemieckim.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z klimatycznych pór roku w Polsce, wyróżniana w każdym wariancie (6 i 8 klimatycznych pór roku), jako obejmująca okres o średnich dobowych temperaturach poniżej 0°C.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Seria zlodowaceń plejstoceńskich obejmująca: Zlodowacenie Liwca, Zlodowacenie Krzny, Zlodowacenie Odry i Zlodowacenie Warty. Trwały łącznie w okresie 430 – 130 tys. lat BP (w tym faza Odry i Warty w latach 300 – 130 tys. lat BP). Objęły duży obszar Polski, aż do jej części środkowo-południowej, sięgając do północnych granic dzisiejszego pasa wyżyn, a nawet dalej na południe.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Najstarsze ze zlodowaceń plejstoceńskich, które pojawiło się na obszarze Polski w latach 1,2 mln – 950 tys. lat BP. Objęło tereny środkowej i północno-wschodniej Polski oraz niewielki fragment dzisiejszego Pobrzeża Szczecińskiego.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Seria zlodowaceń obejmująca: Zlodowacenie Nidy, Zlodowacenie Sanu I i Zlodowacenie Sanu II, które miały miejsce w okresie 780 – 430 tys. lat BP. Objęło największy obszar Polski ze wszystkich zlodowaceń plejstoceńskich, w czasie Zlodowacenia Sanu II niemal cały kraj znalazł się pod lodem, za wyjątkiem fragmentu Sudetów i Karpat.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Ostatnie ze zlodowaceń plejstoceńskich, które objęło część północnej Polski z maksymalnym zasięgiem do południowej granicy dzisiejszego pasa pojezierzy. Trwało od około 115 tys. lat BP przez około 100 tys. lat. Odegrało największą rolę w uformowaniu rzeźby północnej Polski, szczególnie pasa pojezierzy, którego efektem jest obecność licznych form młodoglacjalnych oraz tysięcy jezior polodowcowych.

Kliknij by dowiedzieć się więcej

Jedna z form występowania złóż surowców mineralnych. Złoże przebiegające w poprzek starszych skał, wypełniające szczeliny i spękania między nimi. Może dotyczyć wielu surowców, np. złota, granitu.

Kliknij by dowiedzieć się więcej